Bouwsteen 6 - Actieve verwerking

• Ges
• Middelbare school
• mavo
• Leerjaar 1

Startklaar

• Op je plek zitten 
• Telefoon in het Zakkie 
  
• Jas over de stoel, oortjes in de tas, tas op de grond
• Schoolspullen op tafel: Boek, Chromebook, JdW-map, etui 

Bij de start van iedere les verwelkomt de docent de leerlingen bij de ingang van de deur, noemt leerlingen bij naam, maakt oogcontact en besteedt aandacht aan het welbevinden van leerlingen. De docent geeft het goede voorbeeld en spreekt hoge verwachtingen uit voor het verloop van de les door succescriteria op gewenst gedrag, schooltaal en effectief leren te benoemen. De leerlingen zitten startklaar en zijn bijvoorbeeld ingelogd in LessonUp en hebben hun JdW-map op tafel.

Overzicht Periode 1

• Thema: Johan de Witt Kijkwijzer
• Benodigde lesmaterialen: Kijkwijzer, klimwijzer, laptop, pen en papier

Bijeenkomst 1	Bijeenkomst 2	Bijeenkomst 3	Bijeenkomst 4
Startklaar	Voorkennis activeren	Leerdoelgericht werken	Formatief handelen

Bijeenkomst 5	Bijeenkomst 6	Bijeenkomst 7	Bijeenkomst 8
Actieve verwerking	Inclusieve didactiek	Concrete en herkenbare voorbeelden	Afsluiting

Terugblik formatief handelen

Bespreek onderstaande opties naar aanleiding van de vorige bijeenkomst met je buurvrouw/buurman:

1. Reflecteer op je les m.b.v. het lesobservatieformulier
2. Op welke manier manier heb je de vorige bijeenkomst in de lessen van afgelopen week verwerkt? 

JdW-kijkwijzer

Lesopbouw:

1. VOORAF: Startklaar, Voorkennis activeren
2. INSTRUCTIE: Leerdoelgericht werken, Inclusieve didactiek, Concrete en herkenbare voorbeelden
3. TOEPASSING: Actieve verwerking, Formatief handelen 
4. EVALUATIE: Afsluiting

Kijkwijzer

Klimwijzer

Punten Lesobservatie formulier hierbij verwerken?

      Leerdoelen

1. Je bent bekend met manieren om leerlingen te activeren (R).
2. Je kunt werkvormen toepassen om leerlingen te activeren (T1).
3. Je kunt in jouw eigen lespraktijk een effectieve actieve werkvorm toepassen (T2).
4. Je kunt n.a.v. een casus uitleggen hoe het brein werkt (I).

3. Leerdoelgericht werken

De docent geeft het onderwerp, RTTI geformuleerde leerdoelen en de lesopbouw aan. De docent weet de leerdoelen goed te laten aansluiten bij de voorkennis en het (taal)niveau van de leerlingen. Gedurende de les wordt continu een terugkoppeling naar de leerdoelen gemaakt om de mate van beheersing te controleren.

Challenge 

'Elke docent kan op elk niveau uitleggen hoe het brein werkt!'

Leg m.b.v. de volgende begrippen uit hoe het brein werkt:

• Sensorisch geheugen
• Werkgeheugen 
• Lange termijn geheugen

Werkvorm: Denken - delen - uitwisselen

4. Inclusieve didactiek

De docent past een inclusieve didactiek toe door de interactie, eventueel in de thuistalen, in de klas te stimuleren om tot beter begrip van de lesstof te komen. De docent creëert een contextrijke leeromgeving door actief de culturele achtergronden van leerlingen bij de lesinhoud te betrekken. Hierin is de docent zich bewust van de verschillen in de klas. Door flexibel of heterogeen te differentiëren blijft iedereen bij de les betrokken. Gedurende de les reageert de docent positief en proactief op gedrag en maakt het daarmee makkelijker voor leerlingen om gewenst gedrag te laten zien.

Effectief leren

4. Inclusieve didactiek

De docent past een inclusieve didactiek toe door de interactie, eventueel in de thuistalen, in de klas te stimuleren om tot beter begrip van de lesstof te komen. De docent creëert een contextrijke leeromgeving door actief de culturele achtergronden van leerlingen bij de lesinhoud te betrekken. Hierin is de docent zich bewust van de verschillen in de klas. Door flexibel of heterogeen te differentiëren blijft iedereen bij de les betrokken. Gedurende de les reageert de docent positief en proactief op gedrag en maakt het daarmee makkelijker voor leerlingen om gewenst gedrag te laten zien.

Quote

'Geheugen is wat overblijft na denkwerk'

Daniel Willingham

4. Inclusieve didactiek

De docent past een inclusieve didactiek toe door de interactie, eventueel in de thuistalen, in de klas te stimuleren om tot beter begrip van de lesstof te komen. De docent creëert een contextrijke leeromgeving door actief de culturele achtergronden van leerlingen bij de lesinhoud te betrekken. Hierin is de docent zich bewust van de verschillen in de klas. Door flexibel of heterogeen te differentiëren blijft iedereen bij de les betrokken. Gedurende de les reageert de docent positief en proactief op gedrag en maakt het daarmee makkelijker voor leerlingen om gewenst gedrag te laten zien.

Van de 70 minuten lestijd: Hoeveel minuten krijgen jouw leerlingen om de lesstof actief te verwerken?

070

Cognitieve belasting

4. Inclusieve didactiek

De docent past een inclusieve didactiek toe door de interactie, eventueel in de thuistalen, in de klas te stimuleren om tot beter begrip van de lesstof te komen. De docent creëert een contextrijke leeromgeving door actief de culturele achtergronden van leerlingen bij de lesinhoud te betrekken. Hierin is de docent zich bewust van de verschillen in de klas. Door flexibel of heterogeen te differentiëren blijft iedereen bij de les betrokken. Gedurende de les reageert de docent positief en proactief op gedrag en maakt het daarmee makkelijker voor leerlingen om gewenst gedrag te laten zien.

Wat onderzoek ons vertelt

Actieve verwerking

Activerende strategieën die in de wetenschappelijke literatuur als ‘productief’ worden omschreven.

Die strategieën steunen op het productie-effect (Engels: generation effect)

Leerstof wordt beter onthouden wanneer vereist wordt dat leerlingen een deel van- of ál het materiaal zelf produceren, dan wanneer ze enkel passief lezen of absorberen. 

Productieve processen verplichten de leerlingen om extra inspanningen te leveren en betrokken te zijn in leerprocessen. Daardoor begrijpen de leerlingen de informatie beter en is die op lange termijn makkelijker te herinneren, zelfs in verschillende contexten. 

4. Inclusieve didactiek

De docent past een inclusieve didactiek toe door de interactie, eventueel in de thuistalen, in de klas te stimuleren om tot beter begrip van de lesstof te komen. De docent creëert een contextrijke leeromgeving door actief de culturele achtergronden van leerlingen bij de lesinhoud te betrekken. Hierin is de docent zich bewust van de verschillen in de klas. Door flexibel of heterogeen te differentiëren blijft iedereen bij de les betrokken. Gedurende de les reageert de docent positief en proactief op gedrag en maakt het daarmee makkelijker voor leerlingen om gewenst gedrag te laten zien.

Drie cognitieve processen 

Selecteren

Leerlingen selecteren de meest relevante informatie uit de leeromgeving.

Dat kan zijn uit een tekst, een verhaal dat de leraar vertelt, een filmpje enzovoort.

Integreren

Leerlingen verbinden en integreren de nieuwe informatie met

relevante voorkennis.

Organiseren

Leerlingen organiseren de informatie in een logische mentale voorstelling.

4. Inclusieve didactiek

De docent past een inclusieve didactiek toe door de interactie, eventueel in de thuistalen, in de klas te stimuleren om tot beter begrip van de lesstof te komen. De docent creëert een contextrijke leeromgeving door actief de culturele achtergronden van leerlingen bij de lesinhoud te betrekken. Hierin is de docent zich bewust van de verschillen in de klas. Door flexibel of heterogeen te differentiëren blijft iedereen bij de les betrokken. Gedurende de les reageert de docent positief en proactief op gedrag en maakt het daarmee makkelijker voor leerlingen om gewenst gedrag te laten zien.

Wat onderzoek ons vertelt

Het is een vaak gehoorde misvatting om waarneembare activiteit

gelijk te stellen aan mentale activiteit.

Waarneembare activiteit

Leerlingen zijn druk bezig

Mentale activiteit

Leerlingen denken na

4. Inclusieve didactiek

De docent past een inclusieve didactiek toe door de interactie, eventueel in de thuistalen, in de klas te stimuleren om tot beter begrip van de lesstof te komen. De docent creëert een contextrijke leeromgeving door actief de culturele achtergronden van leerlingen bij de lesinhoud te betrekken. Hierin is de docent zich bewust van de verschillen in de klas. Door flexibel of heterogeen te differentiëren blijft iedereen bij de les betrokken. Gedurende de les reageert de docent positief en proactief op gedrag en maakt het daarmee makkelijker voor leerlingen om gewenst gedrag te laten zien.

Casus 1 - Actieve verwerking

Collega Yasmine vindt het belangrijk dat haar leerlingen notities nemen tijdens haar les. 

Ze stimuleert de leerlingen om mee te schrijven terwijl ze de stof uitlegt. 

Bespreek:

• Wat vind je sterk aan deze aanpak?
• Wat zou je bijsturen?
• Hoe zou je dit aanpakken voor je eigen les?

4. Inclusieve didactiek

De docent past een inclusieve didactiek toe door de interactie, eventueel in de thuistalen, in de klas te stimuleren om tot beter begrip van de lesstof te komen. De docent creëert een contextrijke leeromgeving door actief de culturele achtergronden van leerlingen bij de lesinhoud te betrekken. Hierin is de docent zich bewust van de verschillen in de klas. Door flexibel of heterogeen te differentiëren blijft iedereen bij de les betrokken. Gedurende de les reageert de docent positief en proactief op gedrag en maakt het daarmee makkelijker voor leerlingen om gewenst gedrag te laten zien.

Activeren

Krachtige leerprincipes: integreer effectieve leerstrategieën doordacht in je lessen om leerwinst te optimaliseren. 

• Activeren van voorkennis
• Zelftesten
• Spreiding
• Alle leerlingen diep laten nadenken

4. Inclusieve didactiek

De docent past een inclusieve didactiek toe door de interactie, eventueel in de thuistalen, in de klas te stimuleren om tot beter begrip van de lesstof te komen. De docent creëert een contextrijke leeromgeving door actief de culturele achtergronden van leerlingen bij de lesinhoud te betrekken. Hierin is de docent zich bewust van de verschillen in de klas. Door flexibel of heterogeen te differentiëren blijft iedereen bij de les betrokken. Gedurende de les reageert de docent positief en proactief op gedrag en maakt het daarmee makkelijker voor leerlingen om gewenst gedrag te laten zien.

Testen

Leren is niet hetzelfde als presteren. Test jezelf regelmatig

• Braindump
  
• Quiz
  
• Think, pair, share
  
• Exit- en entrytickets
  
• Flashcards
  
• Wisbordjes
  

Test-effect

4. Inclusieve didactiek

De docent past een inclusieve didactiek toe door de interactie, eventueel in de thuistalen, in de klas te stimuleren om tot beter begrip van de lesstof te komen. De docent creëert een contextrijke leeromgeving door actief de culturele achtergronden van leerlingen bij de lesinhoud te betrekken. Hierin is de docent zich bewust van de verschillen in de klas. Door flexibel of heterogeen te differentiëren blijft iedereen bij de les betrokken. Gedurende de les reageert de docent positief en proactief op gedrag en maakt het daarmee makkelijker voor leerlingen om gewenst gedrag te laten zien.

Generatief leren

Generatief leren: 'herkneden' van de leerstof

Generatieve leerstrategieën als leer- en of noteerstrategie...

• om nieuwe leerstof te verwerken
• om reeds behandelde leerstof te (proberen) herinneren

Voorbeelden van generatief leren:

• Jezelf vragen stellen: toetsvragen opstellen
  
• Uitleggen bij het tekenen
  
• Misconcepties blootleggen
  
• Mappen, schematiseren
  
• Samenvatten (Cornell-methode)
  

4. Inclusieve didactiek

De docent past een inclusieve didactiek toe door de interactie, eventueel in de thuistalen, in de klas te stimuleren om tot beter begrip van de lesstof te komen. De docent creëert een contextrijke leeromgeving door actief de culturele achtergronden van leerlingen bij de lesinhoud te betrekken. Hierin is de docent zich bewust van de verschillen in de klas. Door flexibel of heterogeen te differentiëren blijft iedereen bij de les betrokken. Gedurende de les reageert de docent positief en proactief op gedrag en maakt het daarmee makkelijker voor leerlingen om gewenst gedrag te laten zien.

Het zweet op de juiste rug

Stel je de juiste vragen?

Inkijkje didactisch coachen

4. Inclusieve didactiek

De docent past een inclusieve didactiek toe door de interactie, eventueel in de thuistalen, in de klas te stimuleren om tot beter begrip van de lesstof te komen. De docent creëert een contextrijke leeromgeving door actief de culturele achtergronden van leerlingen bij de lesinhoud te betrekken. Hierin is de docent zich bewust van de verschillen in de klas. Door flexibel of heterogeen te differentiëren blijft iedereen bij de les betrokken. Gedurende de les reageert de docent positief en proactief op gedrag en maakt het daarmee makkelijker voor leerlingen om gewenst gedrag te laten zien.

4. Inclusieve didactiek

De docent past een inclusieve didactiek toe door de interactie, eventueel in de thuistalen, in de klas te stimuleren om tot beter begrip van de lesstof te komen. De docent creëert een contextrijke leeromgeving door actief de culturele achtergronden van leerlingen bij de lesinhoud te betrekken. Hierin is de docent zich bewust van de verschillen in de klas. Door flexibel of heterogeen te differentiëren blijft iedereen bij de les betrokken. Gedurende de les reageert de docent positief en proactief op gedrag en maakt het daarmee makkelijker voor leerlingen om gewenst gedrag te laten zien.

4. Inclusieve didactiek

De docent past een inclusieve didactiek toe door de interactie, eventueel in de thuistalen, in de klas te stimuleren om tot beter begrip van de lesstof te komen. De docent creëert een contextrijke leeromgeving door actief de culturele achtergronden van leerlingen bij de lesinhoud te betrekken. Hierin is de docent zich bewust van de verschillen in de klas. Door flexibel of heterogeen te differentiëren blijft iedereen bij de les betrokken. Gedurende de les reageert de docent positief en proactief op gedrag en maakt het daarmee makkelijker voor leerlingen om gewenst gedrag te laten zien.

4. Inclusieve didactiek

De docent past een inclusieve didactiek toe door de interactie, eventueel in de thuistalen, in de klas te stimuleren om tot beter begrip van de lesstof te komen. De docent creëert een contextrijke leeromgeving door actief de culturele achtergronden van leerlingen bij de lesinhoud te betrekken. Hierin is de docent zich bewust van de verschillen in de klas. Door flexibel of heterogeen te differentiëren blijft iedereen bij de les betrokken. Gedurende de les reageert de docent positief en proactief op gedrag en maakt het daarmee makkelijker voor leerlingen om gewenst gedrag te laten zien.

4. Inclusieve didactiek

De docent past een inclusieve didactiek toe door de interactie, eventueel in de thuistalen, in de klas te stimuleren om tot beter begrip van de lesstof te komen. De docent creëert een contextrijke leeromgeving door actief de culturele achtergronden van leerlingen bij de lesinhoud te betrekken. Hierin is de docent zich bewust van de verschillen in de klas. Door flexibel of heterogeen te differentiëren blijft iedereen bij de les betrokken. Gedurende de les reageert de docent positief en proactief op gedrag en maakt het daarmee makkelijker voor leerlingen om gewenst gedrag te laten zien.

4. Inclusieve didactiek

De docent past een inclusieve didactiek toe door de interactie, eventueel in de thuistalen, in de klas te stimuleren om tot beter begrip van de lesstof te komen. De docent creëert een contextrijke leeromgeving door actief de culturele achtergronden van leerlingen bij de lesinhoud te betrekken. Hierin is de docent zich bewust van de verschillen in de klas. Door flexibel of heterogeen te differentiëren blijft iedereen bij de les betrokken. Gedurende de les reageert de docent positief en proactief op gedrag en maakt het daarmee makkelijker voor leerlingen om gewenst gedrag te laten zien.

Casus 2 - Actieve verwerking

Kijkvraag: op welke manier beinvloedt de docent de activiteit van de leerling?

Fragment 100 dagen voor de klas

Fragment 100 dagen voor de klas, aflevering 2: 'Voor de leeuwen'

Minuut 17:35 - 18:15 (Nicolaas)

https://npo.nl/start/serie/100-dagen-voor-de-klas/seizoen-1/voor-de-leeuwen_2/afspelen

Kwadrant TS

'Dat moet je even bedenken...'

Vragen: 

• Op welke plek in het kwadrant plaats je de leerling?
• Hoe krijg je de leerling rechtsboven?

Transformatieve school

4. Inclusieve didactiek

De docent past een inclusieve didactiek toe door de interactie, eventueel in de thuistalen, in de klas te stimuleren om tot beter begrip van de lesstof te komen. De docent creëert een contextrijke leeromgeving door actief de culturele achtergronden van leerlingen bij de lesinhoud te betrekken. Hierin is de docent zich bewust van de verschillen in de klas. Door flexibel of heterogeen te differentiëren blijft iedereen bij de les betrokken. Gedurende de les reageert de docent positief en proactief op gedrag en maakt het daarmee makkelijker voor leerlingen om gewenst gedrag te laten zien.

Exit ticket 

4. Inclusieve didactiek

De docent past een inclusieve didactiek toe door de interactie, eventueel in de thuistalen, in de klas te stimuleren om tot beter begrip van de lesstof te komen. De docent creëert een contextrijke leeromgeving door actief de culturele achtergronden van leerlingen bij de lesinhoud te betrekken. Hierin is de docent zich bewust van de verschillen in de klas. Door flexibel of heterogeen te differentiëren blijft iedereen bij de les betrokken. Gedurende de les reageert de docent positief en proactief op gedrag en maakt het daarmee makkelijker voor leerlingen om gewenst gedrag te laten zien.

    Begrippen uit deze les

• Cognitieve belasting
• Effectieve leerstrategieën
• Actieve verwerking
• Cognitieve belasting
• Het brein
• Switchen en klimmen

Cornell aantekening

Advanced organiser

Verwerkingsopdracht

Maak voor de volgende bijeenkomst met 1 klas een Cornell aantekening en/of een advanced organiser.

Noteer kort jouw reflectie en neem dit mee.

8. Afsluiting

De docent controleert in de slotfase van de les of de leerdoelen door alle leerlingen behaald zijn en plaatst de les in de context van de betreffende periode. De docent evalueert samen met de leerlingen het leren en het gedrag en blikt vooruit aan de hand van de JdW-planner.

Afsluiting

1. Je bent bekend met manieren om leerlingen te activeren (R).

2. Je kunt werkvormen toepassen om leerlingen te activeren (T1).

3. Je kunt in jouw eigen lespraktijk een effectieve actieve werkvorm toepassen (T2).

4. Je kunt n.a.v. een casus uitleggen hoe het brein werkt (I).

8. Afsluiting

De docent controleert in de slotfase van de les of de leerdoelen door alle leerlingen behaald zijn en plaatst de les in de context van de betreffende periode. De docent evalueert samen met de leerlingen het leren en het gedrag en blikt vooruit aan de hand van de JdW-planner.

Relevante Literatuur

Literatuur:

El-Hadioui, I., & El-Akabawy, Z. (2019). Switchen en klimmen. Van Gennep.

Slooter, M. (2018). De zes rollen van de leraar (3e druk). Pica.

Voerman, L., Faber F. (2023). De Weijer Design. Didactisch coachen 1. 

Voerman, L., Faber F. (2020). De Weijer Design. Didactisch coachen 2. 

Johan de Witt document:

Kijkwijzer en klimwijzer

Zijn alle doelen behaald?
Moet er volgende week nog ergens (extra) aandacht aan worden besteed?