Samengestelde zinnen

• Nederlands
• Middelbare school
• havo
• Leerjaar 2

Welkom

Zinsontleding

Samengestelde zinnen

Nederlands

Lesprogramma

• Bespreken huiswerk.
• Uitleg + lesvragen
• Verwerking

Leerdoelen

Aan het eind van deze les...

• kun je samengestelde zinnen herkennen en schrijven.

• kun je uitleggen wat het verschil is tussen nevenschikkende en een onderschikkende voegwoorden.

Samengestelde zinnen

• In teksten kunnen enkelvoudige en samengestelde zinnen staan.

• Samengestelde zinnen bestaan uit twee losse zinnen die aan elkaar geplakt zijn.

• Hoofdzin + hoofdzin of hoofdzin + bijzin die met elkaar verbonden zijn via een voegwoord.

• Samengestelde zinnen zijn dus  tweeenkelvoudige zinnen die bij elkaar gevoegd zijn: zinnen met twee of meer persoonsvormen (en twee of meer onderwerpen).

Soorten samengestelde zinnen

• Hoofdzin + hoofdzin

Ik eet een appel en ik drink thee.

• Hoofdzin + bijzinnen

Ik ga naar de tandarts, omdat ik kiespijn heb. 

Verschillen

Enkelvoudige zin = een zin met één persoonsvorm. 

Samengestelde zin = een zin met meer persoonsvormen.

Zinnen met meer persoonsvormen bestaan uit verschillende zinnen. Deze zinnen zijn meestal met elkaar verbonden door voegwoorden. 

Er zijn 10 verschillen.

1. Vlek in raam
2. Steen rechts boven
3. Onderste la kastje.
4. Lengte lepel
5. Haar links
6. Kaarsen houder onder
7. Boek op de grond
8. Bezem links
9. Bot op de grond
10. Vlam op de pot

Hoofd- & bijzin

• Hoofdzin = het belangrijkste deel van een samengestelde zin.
• Als je de bijzin weglaat, houd je een complete zin over.

• In de hoofdzin is de pv het eerste of tweede zinsdeel.
• In de bijzin staat de pv meestal wat verder naar achteren.
  

Hoofd- en bijzinnen 

• Voorbeeld: De jongen gaat naar een cursus, zodat hij nieuwe dingen kan leren.
  
  
• Hoofdzin = De jongen gaat naar een cursus.
  
• Bijzin = hij nieuwe dingen kan leren.
• Voegwoord = zodat 

Hoofdzin of bijzin?

• Hoe herken je een hoofdzin?
• De persoonsvorm en het onderwerp staan naast elkaar en er kan NIETS tussen.

• Hoe herken je een bijzin?
  
• De pv en het ow staan niet naast elkaar of er kan een woord(groep) tussen.

Voegwoorden 

• Voegwoorden zijn woorden die woorden, woordgroepen of zinnen met elkaar verbinden. 
  
  
• Er zijn twee soorten voegwoorden, namelijk nevenschikkende en onderschikkende.

Nevenschikkende voegwoorden

• Nevenschikkende voegwoorden verbinden gelijkwaardige delen. 
• Deze delen kunnen los van elkaar een zin vormen, zonder dat de woordvolgorde verandert. 

• en, want, maar, of 
• Voorbeeld: Het kamp lijkt me niet leuk, maar ik ga er toch naartoe. 

Onderschikkende voegwoorden

• Onderschikkende voegwoorden verbinden ongelijkwaardige zinnen. 
• Deze delen kunnen niet los van elkaar een zin vormen, want dan moet je eerst de woordvolgorde veranderen. 

• Onderschikkende voegwoorden = dat (doordat, nadat, omdat), daarom, dan, tenzij, terwijl, of, zodra et cetera. 
• Voorbeeld: Willen je ouders, dat je meer aan je schoolwerk doet?

Terwijl zij het vlees bakt, was ik de groenten.
De eerste zin is een...

1. hoofdzin
2. bijzin

De docent heeft het uitgelegd en de leerlingen snappen het.

Waaruit bestaat deze samengestelde zin?

1. twee hoofdzinnen
2. een hoofdzin en een bijzin
3. twee bijzinnen
4. geen idee

Ik ben benieuwd of jullie het snappen.

Waaruit bestaat deze samengestelde zin?

1. twee hoofdzinnen
2. een hoofdzin en een bijzin
3. twee bijzinnen
4. geen idee

In dat café kom ik graag, omdat daar altijd mooie herinneringen bovenkomen.

1. nevenschikkend voegwoord
2. onderschikkend voegwoord

De boer bewerkt het land, zodat daar weer bloemkool kan groeien

1. nevenschikkend voegwoord
2. onderschikkend voegwoord

Volgend jaar ga ik kamperen, of ik ga met de caravan weg

1. nevenschikkend voegwoord
2. onderschikkend voegwoord

Vandaag ga ik niet naar school, want ik voel me niet goed

1. nevenschikkend voegwoord
2. onderschikkend voegwoord

Doordat het de hele week heeft geregend, is wandelen in het bos geen pretje

1. nevenschikkend voegwoord
2. onderschikkend voegwoord

Ik ga met de fiets, want het is mooi weer.

1. nevenschikkend voegwoord
2. onderschikkend voegwoord

De ouders drinken koffie en de kinderen drinken limonade.

1. nevenschikkend voegwoord
2. onderschikkend voegwoord

Leg uit wat een samengestelde zin is.

Leg uit wat het verschil is tussen een onderschikkend en een nevenschikkend voegwoord.

Aan de slag!

• Maken hoofdstuk 4.1
  opdracht 4 t/m 5

• Boek 'Test' lezen

• Vooruit werken

• Extra oefenen met ontleden (zie linkjes hierna)

Website

-

Zinsdelen oefenen CambiumNed

www.cambiumned.nl

Website

-

Zinsdelen oefenen Leer online Nederlands

leeronlinenederlands.nl