§3. Het klimaat verandert lesversie

• Aardrijkskunde
• Middelbare school
• vmbo t
• Leerjaar 2

§ 3. Het klimaat verandert

Waardoor gebeurt dit precies en wat zijn de gevolgen voor NL?

Pak je boeken en je schrift

Ik verwacht dat je:

- Luistert als ik praat

- Naar elkaar luistert

- voorbereid de klas in komt

- je zo gedraagt dat je de lesstof mee krijgt

- je respectvol gedraagt naar je klasgenoten en mij

1x waarschuwen  2x  schrijfwerk, 

3x dubbel 4x terugkomen

Klimaatverandering
Hoe komt het?

Klimaatverandering
Wat kun je er aan doen?

Eerst terug naar de basis!

1. Hoe werkt het met de temperatuur op aarde ?

daarna

2. Wat doen wij als mensen waardoor het verandert.

3. (hoe) kunnen we dat oplossen?

Leerdoelen 5.3

- Je kunt het verschil beschrijven tussen het natuurlijke en het versterkte broeikas effect

- Je kunt twee belangrijke broeikas gassen noemen

- Je kan aan de hand van een broeikas uitleggen hoe het broeikaseffect werkt
- Je kunt voorbeelden geven van de verbaden tussen het versterkte broeikaseffect, klimaat
     verandering en de zeespiegelstijging. 

- Je kunt de oorzaak van het versterkte broeikaseffect omschrijven 

- Je kunt de gevolgen van het versterkte broeikaseffect omschrijven 

Vandaag

- Wat is de atmosfeer

- Welke broeikasgassen zijn er.

- Wat is het natuurlijke broeikaseffect. 

Samen lezen

H5.3    blz. 76

Natuurlijk broeikaseffect

Versterkt broeikaseffect

Het vasthouden van warmte door de atmosfeer. 

Extra broeikasgassen door de mens. Waardoor de aarde meer warmte vast houd. 

door: 

- Verkeer

-Verbranden van fossielen brandstoffen zoals steenkool. 

- Vee houden 

De Atmosfeer

Rond de aarde zit een laag lucht: Atmosfeer  (dampkring)

In de atmosfeer zitten belangrijke gassen om te leven 

Stikstof, Zuurstof, 

Beschermd ons tegen schadelijke straling en teveel zonlicht. 

houdt ons warm - Broeikasgassen                       (-18*)

onderste 10-20 km  voor ons al mens belangrijkst, hierin speelt ook het weer zich af. 

de Troposfeer..

de complete atmosfeer is 10.000 km dik. 

stikstof = belangrijk voor plantengroei

Aantekeningen 5.3

Atmosfeer:

De luchtlaag rondom de aarde, dampkring. 

1.  Bescherming:  tegen gevaarlijke straling en meteorieten. 
2.  Ademen/leven:          -Stikstof, - zuurstof    

3. Warmte        broeikasgassen  koolstofdioxide, methaan en 

                               waterdamp 

stikstof  N2
Zuurstof O2

koolstofdioxide C02

methaan CH4
Waterdam H2O

Natuurlijk broeikaseffect

De atmosfeer zorgt voor warmte op aarde: 

hoe?! 

1. Zonlicht gaat door de atmosfeer heen en verwarmt het aardoppervlak. 

2, Het aardoppervlak verwarmt de atmosfeer erboven

3.  Sommige gassen: Broeikasgassen houden deze warmte tegen.              Co2! (Koolstofdioxide).  en methaan.

Natuurlijk broeikaseffect

Aantekeningen: 

Wat is het Natuurlijk broeikaseffect?

Het vasthouden van warmte in de atmosfeer door broeikasgassen zoals koolstofdioxide en methaan. 

Hierdoor is het op aarde warm genoeg om te leven. 

m2g ma 24-11

Huiswerk

ma 24 -11

maken WB opdr. 1 en 2 blz. 101 

- Wat is de atmosfeer

- Welke broeikasgassen zijn er.

- Wat is het natuurlijke broeikaseffect. 

Wat is het natuurlijk broeikaseffect?

Hoe blijft de warmte op aarde?

Hoe blijft de warmte op aarde?

De stoffen in de atmosfeer (dampkring) houden de warmte vast.

voornamelijk:  Koolstof (koolstofdioxide)

Koolstof vind je overal op aarde!

In de lucht, als koolstofdioxide (CO2), 
In de bodem,   
in de zee, 
in bomen en planten,  
in dieren en mensen.

Dit wordt uitgewisseld met  elkaar  ->  Kringloop 

Koolstof vind je overal op aarde!

In de bodem  -> opnemen: plantenresten omgezet in                                                      steenkool/olie (Door druk en tijd)  

                            -> uitstoten: vulkaanuitbarstingen
in bomen en planten
                            -> Nemen koolstof op (fotosynthese)  stoten                                                zuurstof uit.
                             -> Bij verbranding komt koolstof weer vrij

Koolstof vind je overal op aarde!

in dieren en mensen.  - Nemen koolstof op met eten.

                                              - Stoten koolstofdioxide uit met ademen.

                                               

in Zee                                - koolstofdioxide lost op in water. 
                                           Het zeewater wordt hier zuurder van.

kijkopdracht

Kringloop van koolstof 

overnemen

• Koolstof komt voor in de dampkring, bodem, planten, water en dieren.
  
• Wordt in de kringloop uitgewisseld (kringloop)
• Mensen en dieren halen koolstof uit voedsel en ademen koolstofdioxide uit.  
• Planten halen koolstofdioxide uit de lucht -> fotosynthese -> zuurstof 
• koolstofdioxide lost op in water 

Koolstofdioxide = Koolstof + zuurstof. 

Koolstofkringloop

Net als bij water is er ook een kringloop van koolstof. 

Koolstof komen we als bestanddeel van stoffen overal op aarde tegen.
In de lucht als koolstofdioxide (CO2),  in de bodem als fossiele brandstoffen (steenkool, olie), in de zee ligt veel koolstof opgeslagen, in bomen en planten, in dieren en mensen.  

Kortom: koolstof komt overal voor. Net als water is koolstof
altijd in beweging, alhoewel koolstof tijdelijk is 

opgeslagen (in bijvoorbeeld bomen, sedimenten

en dergelijke). De verplaatsing van koolstof tussen

de atmosfeer, de zee, het land, bomen en dieren

noem je de koolstofkringloop. Door fossiele

brandstoffen te verbranden, wordt er koolstof

uit de bodem gehaald en aan de atmosfeer

toegevoegd

Natuurlijke broeikaseffect

Versterkt broeikaseffect

Het vasthouden van warmte door de atmosfeer. 

Extra broeikasgassen door de mens. Waardoor de aarde meer warmte vast houd. 

- Verkeer

-Verbranden van fossielen brandstoffen zoals steenkool. 

- Vee houden 

Aan de slag

Maken. opdracht 3 en 4,
blz.  101

Deze les

Herhalen Broeikaseffect
gevolgen van het versterkt broeikaseffect. 

Door koolstofdioxide in de lucht is er het broeikaseffect.
Wat is het broeikaseffect?

1. Het afgeven van warmtestraling vanaf de zon naar de aarde.
2. Het tegenhouden van warmtestraling vanaf de ruimte naar de aarde.
3. Het vasthouden van warmtestraling vanaf de aarde naar de ruimte.
4. Het vasthouden van lichtstralen van de aarde naar de ruimte

Welk broeikasgas wordt het meest uitgestoten bij het verbranden van fossiele brandstoffen?

1. methaan
2. koolstofdioxide
3. waterdamp
4. stikstof

Zonder het broeikaseffect ...

1. ... wordt het heel warm op aarde.
2. ... blijft de temperatuur op aarde gelijk.
3. ... wordt het op aarde net zo koud als in de ruimte.

De zon straalt warmte uit, hierdoor verwarmt de atmosfeer

1. juist
2. onjuist

wat is het versterkt broeikaseffect?

1. Het overschakelen van fossiele brandstoffen op duurzame energiebronnen en geen CO2 uitstoten.
2. bronnen van energie die niet op kunnen raken
3. extra opwarming van de aarde door de uitstoot van broeikasgassen door de mens.
4. energie die opgewekt wordt door gebruik te maken van aardwarmte

Gevolgen wereldwijd en voor Nederland

Het klimaat wordt wereldwijd warmer

 a. langere hittegolven

 b. hogere temperaturen

 c. Zeespiegelstijging. 

                      Dit komt door:
                     - Smelten van gletsjers en landijs.

                     - Warmer water neemt meer ruimte in dan kouder water

d. Hardere en meer neerslag

                  hoe warmer >> hoe meer verdamping >> meer neerslag 

Gevolgen wereldwijd en voor Nederland

Het klimaat wordt wereldwijd warmer

 e. Langere droge periodes en langere natte periodes

                  het wordt minder afgewisseld, waardoor er           
                  wateroverschotten of juist water te korten ontstaan.

f.   Andere dieren en planten die kunnen leven.

           in NL  - eikenprocessierups

                       - planten die meer warmte nodig
                          hebben zoals wijndruiven en
                           zonnebloemen

Dus oorzaken van het versterkt broeikas effect ?

Gevolgen van het versterkt broeikas effect ?

Leerdoelen deze les

- Je kunt het verschil beschrijven tussen het natuurlijke en het versterkte broeikas effect

- Je kunt twee belangrijke broeikas gassen noemen

- Je kunt de oorzaak van het versterkte broeikas effect omschrijven 

- Je kunt de gevolgen van het versterkte broeikas effect omschrijven 

Aan de slag

Maken opdracht wb:  7, 8 en 9.  blz. 102-103

Neem de begrippen van paragraaf 3 blz. 103 van je wb over in je schrift en schrijf de betekenis erachter.