paragraaf 2.4: krimp en leefbaarheid

• Aardrijkskunde
• Middelbare school
• havo
• Leerjaar 3

Lesdoelen

• Je kunt uitleggen waardoor de bevolking van Nederland langzaam groeit.
• Je weet waardoor de demografische druk wordt versterkt.
• Je weet waarom in sommige gebieden demografische krimp voorkomt.
• Je kunt uitleggen hoe demografische krimp de leefbaarheid beinvloedt.
• Je kunt voorbeelden geven van de manier waarop in krimpgebieden de leefbaarheid wordt verbeterd.

02:05

Welke stad groeide na 1900 het snelst?

1. Utrecht
2. Apeldoorn
3. Amsterdam
4. Rottterdam

03:43

De bevolkingsontwikkeling in Barneveld wijkt af van de bevolkingsontwikkeling in andere dorpen van Nederland. Op welke manier wijkt deze af en wat is de verklaring hiervoor?

05:45

Wat was één van de belangrijkste functies van de provincie Flevoland?

1. Woongebied voor de overbevolking.
2. Ontwikkeling van natuurgebied.
3. Voedselvoorziening voor de rest van Nederland.
4. Werkgelegenheid voor de rest van Nederland

06:00

Wat is een krimpgebied? Wat is het belangrijkste gevolg voor het voorzieningenniveau in deze regio's?

06:00

Noem twee ontwikkelingen in de Nederlandse samenleving.

02:05

Noem twee steden die sinds 1970 snel groeien.

02:05

In het jaar 1900 had Nederland ....miljoen inwoners

1. 5.000.000
2. 3.000.000
3. 15.000.000
4. 7 000 000

Waar liggen de krimpgebieden?

Waar vindt de groei plaats?

Wat maakt gebieden die groeien aantrekkelijk?

Krimpgebieden

Leefbaarheid bedreigd. Op welke manier?

Leefbaarheid bedreigd. Op welke manier?

Aantrekkingsfactoren =

pullfactoren

• werkgelegenheid
• opleidingsmogelijkheden
• voorzieningen

Afstotingsfactoren =

pushfactoren

• gebrek aan werkgelegenheid
• gebrek aan opleidingsmogelijkheden
• gebrek aan voorzieningen

Drie gevolgen van demografische krimp:

1. ontgroening en vergrijzing

2. Inrichting -> leegstand

3. Afname voorzieningen

Conclusie: demografische krimp -> verslechtering leefbaarheid

Ontgroening - afname voorzieningen. Voorbeeld?

Basisscholen sluiten

Keuze sportverenigingen neemt af

Geen nieuwe speeltuinen

Ontgroening

De natuurlijke bevolkingsgroei van Nederland neemt af.

Verklaring: De ontgroening (afname aandeel 0-20 jarigen)

Verklaring ontgroening in krimpgebieden: migratie

Eén van de gevolgen: 

Sommige basisscholen moeten sluiten

Vergrijzing

• Het aandeel (percentage) ouderen in de samenleving neemt toe.
• Ouderen nemen niet meer deel aan het arbeidsproces.
• Hierdoor neemt welvaart in bepaalde regio's af en voorzieningenniveau daalt.

Demografische druk

Groene druk & 

Grijze druk

Demografische druk

Demografische druk = Grijze druk + groene druk

• Grijze druk = Aantal ouderen (65+) t.o.v. aantal beroepsbevolking
• Groene druk = Aantal jongeren (0-20) t.o.v. aantal beroepsbevolking

Demografische druk

Grijze druk (65+)

Groene druk (jongeren die niet werken)

Beide zorgen voor een versterking van de demografische druk.

Hoe hoger de uitkomst, hoe groter de demografische druk = ongunstig

Aan de slag!

Opdracht 3 t/m 5

15 minuten

Vandaag

nabespreken

uitleg

opdrachten

Leerdoel

Ik kan uitleggen hoe een krimp van de bevolking kan leiden tot een afname van voorzieningen aan de hand van de begrippen reikwijdte, draagvlak en drempelwaarde.

Demografische druk

Grijze druk (65+)

Groene druk (jongeren die niet werken)

Beide zorgen voor een versterking van de demografische druk.

Hoe hoger de uitkomst, hoe groter de demografische druk = ongunstig

Demografische druk.

Basisboeknummer

Drempelwaarde

Verzorgingsgebied

Centrum

Reikwijdte

Draagvlak 

Centrale plaatsentheorie van Christaller

Er was eens...

Een Duitser die een wandeling maakte en steeds maar een Bierstube tegenkwam...

Hij ging onderzoeken hoe dat zat en kwam met een theorie: de centrale plaatsentheorie

Noordoostpolder

De Noordoostpolder is ontworpen met deze theorie in gedachten. Lelystad (niet op deze kaart, ligt in Flevoland) is de grote stad, Emmeloord de kleine stad en de dorpen daar omheen hebben allemaal ongeveerd ezelfde afstand tot elkaar en de voorzieningen.

Verzorgingsgebied: gebied dat door 1 plaats wordt voorzien van goederen en diensten.

Christaller

Drempelwaarde: Minimum aantal klanten dat een winkel nodig heeft om winst te draaien.

Verzorgingsgebied: Een gebied dat door een bepaalde voorziening verzorging heeft.

Reikwijdte: Afstand die iemand wil afleggen voor een bepaalde winkel.

aantekening: kan deze winkel overleven?

• verzorgingsgebied = gebied waar klanten vandaan komen
  
• reikwijdte = maximale afstand die klant wil afleggen
  
• drempelwaarde = minimaal aantal klanten dat bedrijf nodig heeft
• webwinkels hebben een groter verzorgingsgebied, een minimale reikwijdte en een lage of hoge drempelwaarde (is afhankelijk van soort)
  

Leefbaarheid kun je verbeteren door herinrichting

Bestuurlijke niveaus

Het openbaar bestuur werkt op de drie schaalniveaus samen aan ruimtelijke ordening. 

Van hoog naar laag schaalniveau:

• Rijk
  
• 12 provincies
  
• 388 gemeenten (1-1-2017)
  

Let op: hiërarchie!  

Beleid van lager niveau mag niet tegen beleid van hoger niveau ingaan.

Herinrichting Eemsdelta

• slopen van oude (huur)woningen en nieuwbouw moderne grote woningen.
• concentratie van voorzieningen (i.p.v verspreid kleinere winkelcentra)
• Voorwaarde is goed OV

Grote stad

Kleine stad

Dorp

Iedere grote stad, kleine stad en dorp hebben hun eigen verzorgingsgebied. hoe groter de stad, hoe groter het verzorgingsgebied.

Het hangt ook van het product af hoe groot het verzorgingsgebied is: een winkel in exclusieve spullen zal een groter verzorgingsgebied hebben dan een bakker.

Aan de slag!

Maken opdracht 6 t/m 10

https:

https:

Opdracht

Je weet nu dat in Nederland de bevolking langzaam groeit. In de randstad groeit het snel, terwijl andere regio's krimpen.

Hoe zit dat in andere landen? 
Kies zelf een land en zoek uit of:
- Dit land een groeiende of krimpende bevolking heeft

- Of er krimp regio's zijn. Zo ja, waarom krimpen die regio's? 

Welke begrippen horen bij de onderstaande stellingen: 

1= Afname van het aantal jongeren (onder de 20 jaar) in de bevolking.

2= De verdeling van mensen over een land of gebied.

3= De samenstelling van de bevolking in verschillende leeftijdsgroepen.

4= Het gemiddelde aantal te verwachten levensjaren op een bepaalde leeftijd.

5= Toename van het aandeel ouderen (65+) in de bevolking.

levensverwachting

vergrijzing

leeftijdsopbouw

bevolkingsspreiding 

Ontgroening 

Stedelijk netwerk 

stadsgewest

^{De dorpjes erom heen hebben een sterke relatie met de stad (= centrale stad) in het midden. Voor: voorzieningen, werkgelegenheid ed.} 

^{Agglomeratie: Stad en dorpen eromheen die aan elkaar vast zijn gegroeid.}

stedelijk gebied

Stadsgewesten komen steeds dichter bij elkaar te liggen. Er zijn nauwe contacten tussen.