K4 H3: Taalverzorging (II): lastige werkwoorden

• Nederlands
• Middelbare school
• vmbo g, t, mavo
• Leerjaar 4

DOEL

- je weet wanneer je een -t of een -d moet gebruiken als de tegenwoordige tijd en de persoonsvorm hetzelfde klinken

spelling: 

lastige werkwoorden

Opletten: lastige werkwoorden

Werkwoorden die beginnen met be-, ge-, ver-, ont-, her- of over- klinken in de tegenwoordige tijd en de voltooide tijd hetzelfde, maar vaak schrijf je de werkwoorden anders.

gebeurt of gebeurd? 

verandert of veranderd?

herstelt of hersteld?

Opletten: lastige werkwoorden

In de tegenwoordige tijd noemen we een werkwoord met 

be-, ge-, ver-, ont-, her- of over-  een persoonsvorm.

In de voltooide tijd noemen we een werkwoord met

be-, ge-, ver-, ont-, her- of over-  dat geen persoonsvorm is 

een voltooid deelwoord.

-d of -t? Gebruik het schema

-d of -t?

Gebruik het schema.

Zo gebruik je het schema

Kijk eerst of het werkwoord een persoonsvorm is.

Nee?

- Maak het werkwoord langer. Je hoort -d of -t. Schrijf zo kort mogelijk.

Ja? Staat het woord in de tt of vt?

- tt: kies stam, stam + t of hele werkwoord.

(gebruik lopen om te horen of er een -t achter de stam komt)

- vt: sterke werkwoorden veranderen van klank. Schrijf deze zo kort en eenvoudig mogelijk op. Zwakke werkwoorden: kies stam + te(n) of stam + de(n) (gebruik 't Kofschipx wanneer je niet weet of je te(n) of de(n) moet gebruiken.

Persoonsvorm

Soms gebeurt dat.

Dat verandert niets.

Zij herstelt haar scooter.

Voltooid deelwoord

Het is gebeurd.

Het is niet veranderd.

Zij heeft haar scooter hersteld.

Is het een pv?  JA

Tt of vt?  TT

Regel? Stam +t

Is het een pv?  NEE

Regel? Maak langer, hoor je -t of -d? Schrijf zo kort mogelijk

Voorbeeld:
ik verleer, hij verleert, hij heeft verleerd

Doe hetzelfde met verwerken.

_________

Voorbeeld:
ik verleer, hij verleert, hij heeft verleerd

Doe hetzelfde met begeleiden.

_________

Voorbeeld:
ik verleer, hij verleert, hij heeft verleerd

Doe hetzelfde met besturen.

_________

Voorbeeld:
ik verleer, hij verleert, hij heeft verleerd

Doe hetzelfde met verstuiven.

_________

Voorbeeld:
ik verleer, hij verleert, hij heeft verleerd

Doe hetzelfde met beslissen.

_________

Kies of het woord dat tussen haakjes staat een persoonsvorm  tegenwoordige tijd (pv tt) is of een voltooid deelwoord (vd) is. 

Let op: fouten maken mag, maar verbeter deze wel!

Carlo (herinnert) zich ineens dat hij nog een afspraak heeft.

1. persoonsvorm tegenwoordige tijd
2. voltooid deelwoord

De demonstrant (verzet) zich tegen de gemeenteplannen.

1. persoonsvorm tegenwoordige tijd
2. voltooid deelwoord

Vlak voor de toets heeft de docent de grammaticaregels nog een keer (herhaald).

1. persoonsvorm tegenwoordige tijd
2. voltooid deelwoord

Bij het maken van dit schilderij heeft de kunstenaar veel verg (gebruikt).

1. persoonsvorm tegenwoordige tijd
2. voltooid deelwoord

Thitia en Mildred hebben zich prima (vermaakt) tijdens de jaarlijkse kermis.

1. persoonsvorm tegenwoordige tijd
2. voltooid deelwoord

Heb jij de rekening al (betaald) of moet ik dat nog doen?

1. persoonsvorm tegenwoordige tijd
2. voltooid deelwoord

Mijn moeder vraagt steeds wanneer ze mijn nieuwe vriendje eens (ontmoet).

1. persoonsvorm tegenwoordige tijd
2. voltooid deelwoord

Mo heeft al heel vaak (verteld) hoe hij zijn arm heeft gebroken en hij wordt er nu een beetje moe van.

1. persoonsvorm tegenwoordige tijd
2. voltooid deelwoord

Noteer de juiste vorm van de werkwoorden. Noteer de persoonsvormen in de tegenwoordige tijd.

Let op: fouten maken mag, maar verbeter deze wel!

De burgeroorlog (verdelen) het land in twee kampen.

De dokter (behandelen) de brandwond van de patiënt, zodat deze snel (genezen).

Na zijn arrestatie (hebben) de overvaller alles snel (bekennen), omdat hij (hopen) op strafvermindering.

De woningcorporatie (herbouwen) deze huizen en zorgt dat ze dan goed (zijn) (isoleren).

De bijlesdocent (verzekeren) de ouders dat hun zoon hard (hebben) (studeren).

(Vinden) jij ook dat Tom erg (zijn) (veranderen)?

Klas 4C (verzorgen) de aankleding van de open dag en klas 4B (hebben) voor hapjes (zorgen).

De burgemeester (hebben) een vriend (benoemen) als hoge ambtenaar en daartegen (worden) veel (protesteren).

Noteer de juiste vorm van de werkwoorden. Noteer de persoonsvormen in de tegenwoordige tijd, wanneer de tijd niet uit de zin blijkt.

Let op: fouten maken mag, maar verbeter deze wel!

Tijdens de uitverkoop (hebben) Yasmine veel geld (besparen).

'Nadat de koe het gras (hebben) (herkauwen), (gaan) het naar de volgende maag,'(vertellen) de biologieleraar.

Lotte (hebben) gisteren een nieuwe jurk (bestellen), maar ze (willen) toen niet (zeggen) hoeveel die (kosten).

Columbus (hebben) volgens velen Amerika (ontdekken), maar eigenlijk (ontdekken) de Noormannen het land eerder.

De overheid (hebben) veel geld (investeren), maar dit (leiden) nog niet tot minder schooluitval.

Christ (besteden) afgelopen week veel tijd aan leren voor het proefwerk en hij (denken) nu dat hij een goed cijfer (hebben) (halen).

Vanwege zijn stotteren (vermijden) William bepaalde woorden en (gebruiken) hij synoniemen.

De minister (hebben) zijn wetsvoorstel goed (onderbouwen) en (beantwoorden) de kritische vragen heel duidelijk.

MAKEN IN SCHRIFT:

• Opdracht 10 (blz. 107)
• Opdracht 13 (blz. 108)
• Opdracht 15 (blz. 109)

NAKIJKEN:

• Opdracht 10 (blz. 107): via studiewijzer
• Opdracht 13 (blz. 108): via studiewijzer
• Opdracht 15 (blz. 109): via studiewijzer

MAKEN IN OEFENBOEK:

• Onderdeel 'werkwoordspelling' opdracht 1 (blz. 45-47)
• Onderdeel 'werkwoordspelling' opdracht 2 (blz. 45-47)
• Onderdeel 'werkwoordspelling' opdracht 3 (blz. 45-47)
• Onderdeel 'werkwoordspelling' opdracht 4 (blz. 45-47)
• Onderdeel 'werkwoordspelling' opdracht 5 (blz. 45-47)

NAKIJKEN:

• Onderdeel 'werkwoordspelling' opdracht 1 (blz. 45-47)
• Onderdeel 'werkwoordspelling' opdracht 2 (blz. 45-47)
• Onderdeel 'werkwoordspelling' opdracht 3 (blz. 45-47)
• Onderdeel 'werkwoordspelling' opdracht 4 (blz. 45-47)
• Onderdeel 'werkwoordspelling' opdracht 5 (blz. 45-47)

Via studiewijzer

GELEERD?

- je weet wanneer je een -t of een -d moet gebruiken als de tegenwoordige tijd en de persoonsvorm hetzelfde klinken

spelling: 

lastige werkwoorden

Schrijf drie dingen
op die je deze les
hebt geleerd.

Stel één vraag over iets dat je nog niet zo goed
hebt begrepen.