3.4 De nieren

• Biologie
• Middelbare school
• havo
• Leerjaar 5

Thema 3

3.4 De nieren

Leerdoelen

• Je kunt de bouw, werking en functie van de nieren en de urinewegen beschrijven.
• Je kunt uitleggen hoe het interne milieu min of meer constant wordt gehouden door de nieren (homeostase).

De bouw

• Nierslagaders: aanvoer bloed met zuurstof, voedingsstoffen, maar ook: overtollige en schadelijke stoffen
• Nieraders: afvoer gezuiverd bloed terug in stelsel

1. Nierschors: maken urine
2. Niermerg: maken urine
3. Nierbekken: opslag urine

Urineleider -> blaas -> buis -> urine = water, zouten en schadelijke stoffen (uit bloed)

Binas tabel 85A

Nefronen

Niereenheid: in nierschors en niermerg ongeveer 1.000.000 per nier 

• Glomerulus
• Kapsel van Bowman
• Twee gekronkelde delen
• Lis van Henle
• Verzamelbuis

Binas tabel 85C

100% = 180 L

Ultrafiltratie: alleen kleine moleculen kunnen door de gaatjes heen (dus niet: eiwitten en bloedcellen)

Terugresorptie: nuttige stoffen, zoals: water, zouten, glucose en aminozuren

0,5% = 1.5 L

Nefronen

Diameter aanvoerend slagadertje >> afvoerend slagadertje = HOGE BD = bloedplasma wordt in nierkapsels geperst

• Voorurine: vocht in nierkapsels, bevat o.a. glucose, ionen (Na, Cl, Ca, K) en ureum
• Urine: nuttige stoffen (zoals: water, glucose, aminozuren) eruit gehaald = terugresporptie (actief transport)
• Osmotische waarde niermerg > nierschors = water onttrekking aan (voor)urine in verzamelbuisjes

Binas tabel 85B

Filtratie-resorptie = uitscheiding

1e gekronkelde deeltje: 80% terugresorptie

Hogere osmotische waarde = H2O uit voorurine -> weefselvloeistof -> haarvaten

-> hogere concentratie Ureum

Lis van Henle

• Afdalend: lage naar hoge concentratie
• Oplopend: hoge naar lage concentratie
• = sterk geconcentreerde urine productie

2e gekronkelde deeltje:

• Aldosteron: actief transport Na+-ionen van voorurine naar weefselvloeistof & K+-ionen naar voorurine -> 3Na/2K = netto hogere zoutconcentratie in bloed = hogere BD

ADH

anti plas hormoon

Homeostase waterhuishouding

ADH: doorlaatbaarheid celmembranen tweede gekronkelde deel en verzamelbuisje laten toenemen  = meer water richting bloed, dus minder plassen

pH constant houden: bufferstoffen met invloed op aantal H+ & ademfrequentie aanpassen

Regeling pH

H+-ionen tekort = alkalose = te hoge pH

H+-ionen overmaat = acidose = te lage pH

Wordt opvangen door:

• Ademfrequentie aanpassen (alkalose = minder CO2 afgifte en acidose = meer CO2 afgifte)
• Plasma-eiwitten
• Buffers: 

1. Hemoglobine
2. Natriumwaterstofcarbonaat (NaHCO3)

Het huiswerk

Bestudeer blz. 144 t/m 151.

Maken + nakijken opdr. 32 t/m 36.