Middeleeuwen

Middeleeuwen
1 / 37
next
Slide 1: Slide
GeschiedenisMiddelbare schoolhavo, vwoLeerjaar 4

This lesson contains 37 slides, with interactive quizzes, text slides and 8 videos.

time-iconLesson duration is: 180 min

Items in this lesson

Middeleeuwen

Slide 1 - Slide

kenmerkende aspecten

- de verspreiding van het christendom in geheel Europa
- het ontstaan en de verspreiding van de islam
- de vrijwel volledige vervanging in West-Europa van de agrarisch-urbane cultuur door een zelfvoorzienende agrarische cultuur, georganiseerd via hofstelsel en horigheid
- het ontstaan van feodale verhoudingen in het bestuur

Slide 2 - Slide

kenmerkende aspecten

- de opkomst van handel en ambacht die de basis legde voor het herleven van een agrarisch-urbane samenleving
- de opkomst van de stedelijke burgerij en de toenemende zelfstandigheid van steden
- het conflict in de christelijke wereld over de vraag of de wereldlijke dan wel de geestelijke macht het primaat behoorde te hebben.

Slide 3 - Slide

kenmerkende aspecten

- de expansie van de christelijke wereld naar buiten toe, onder andere in de vorm van kruistochten
- het begin van staatsvorming en centralisatie

Slide 4 - Slide

Feodalisme

een bestuurssysteem waarbij een leenheer grond en rechten 'in leen' geeft aan een ondergeschikte leenman in ruil voor trouwe dienst; ook 'leenstelsel', 'feodalisme' of 'feodaliteit' genoemd.

Slide 5 - Slide

Koning (leenheer)
Geestelijkheid
Adel (leenmannen)
Burgers

Slide 6 - Slide

Feodalisme

voordelen
- oplossing voor wegvallen Romeins gezag
nadelen
- leenmannen zien grond als eigendom
- leenmannen hebben vaak meerdere leenheren > vazallen krijgen steeds meer macht

Slide 7 - Slide

Feodalisme

Karel Martel (Karel de Strijdhamer)
> Slag bij Poitiers (732) > expansie islam gestopt

> Soldaten krijgen een stuk land/boerderijen in leen om in hun levensonderhoud te voorzien; tegenprestatie is trouw zweren aan Karel.
Karel de Grote (742-814)
- grote gebieden veroverd
- groot persoon
- rondtrekkend vorst
- keizer
> Koppeling leenstelsel aan bestuur (ook graven e.d. nu ook leenmannen)

Slide 8 - Slide

Late middeleeuwen
1000-1500
  • landbouwopbrengsten omhoog
  • bevolkingsgroei
  • handel neemt toe

Slide 9 - Slide

Landbouwopbrengsten omhoog
  • drieslagstelsel
  • woeste gronden als landbouwgrond
  • betere werktuigen (ijzeren ploeg)

Slide 10 - Slide

Bevolkingsgroei
  • Oudheid: 70 miljoen mensen 
  • vroege middeleeuwen: ± 20-30 miljoen mensen 
  • late middeleeuwen: ± 60-90 miljoen mensen 


Slide 11 - Slide

Handel
  • landbouwoverschotten worden verkocht op lokale markten
  • steden ontstaan
  • samenwerkingsverbanden ontstaan (bv. Hanze)
  • infrastructuur wordt beter
  • geldeconomie


Slide 12 - Slide

Steden
Waar?
• oude Romeinse steden;
• kastelen;
• kerken en kloosters;
• kruisingen van land- en waterwegen

Slide 13 - Slide

Steden
Kenmerken:
  • economische privileges (tolrecht/recht op jaarmarkt)
  • politieke privileges (rechtspraak)

Dit kan leiden tot stadsrecht

Slide 14 - Slide

Reconquista
'herovering': de verovering door christelijke vorsten van het islamitische deel van het Iberisch schiereiland (Spanje en Portugal)

* 8e-15e eeuw

Slide 15 - Slide

Kruistochten
'een militaire onderneming om het heilige land te veroveren of te verdedigen'

* 1095: paus Urbanus II roept op tot de eerste kruistochten
* in totaal 9 kruistochten
* 11e-13e eeuw
 

Slide 16 - Slide

Investituurstrijd
Het conflict tussen de keizer en de paus over de benoeming van bisschoppen

Slide 17 - Slide

Hendrik IV
Gregorius VII

Slide 18 - Slide

Slide 19 - Video

Slide 20 - Video

voorlopig einde investituurstrijd:
  • Concordaat van Worms (1122):
  • bisschoppen ontvangen van
  • de paus: geestelijke macht
  • de keizer: wereldlijke macht
  • gevolg voor de Duitse keizers:
  • minder macht: hoge geestelijken waren hoge edelen > disloyaal >
  • verbrokkeling Duitse Rijk

Slide 21 - Slide

Welke bewering over de investituurstrijd is juist?
A
De investituurstrijd begon toen de Duitse koning wilde scheiden van zijn vrouw en de paus geen toestemming gaf.
B
De investituurstrijd ging over de vraag wie de Duitse bisschoppen mocht benoemen: de paus of de Duitse koning.
C
De investituurstrijd werd gewonnen door de Duitse koning, die de steun had van de machtige Duitse keurvorsten.
D
De investituurstrijd had tot gevolg dat Duitsland een eenheidsstaat werd, met een machtige koning aan het hoofd.

Slide 22 - Quiz

Centralisatie
Het begin van staatsvorming en centralisatie

Slide 23 - Slide

Centralisatie
staatsvorming: het ontstaan van een groot gebied met één bestuur

centralisatie: besturen vanuit één punt met overal dezelfde wetten en regels

Slide 24 - Slide

Centralisatie
Op welke manier probeerden leenheren hun verzwakte positie/macht terug te winnen?

Slide 25 - Slide

Slide 26 - Slide

Feodaal stelsel
- leenmannen financieel onafhankelijk
- trouw van leenmannen niet vanzelfsprekend
- Europa bestuurlijk een lappendeken

> Leenheren willen daar wat aan veranderen!

Slide 27 - Slide

Centralisatie
- met belastinggeld soldaten inhuren
- ambtenaren in dienst nemen

oorlogen en huwelijken zorgen voor uitbreiding van het grondgebied.

Slide 28 - Slide

Bourgondië
 - Gebied wat nu Nederland is
- Filips de Stoute krijgt provincie Bourgondië in leen
 - via huwelijken, veroveringen en aankopen gebied vergroten
 - rond 1430 voor het eerst onder 1 vorst : Filips de Goede 
 - centraal bestuur in Brussel
-  huurlegers
 - ambtenaren en juristen inhuren
 - Blijde Inkomst

Slide 29 - Slide

Frankrijk, Duitse rijk en Engeland
Omschrijf per land:
- Het proces van staatsvorming
- In hoeverre de staatsvorming succes was
- Hoe de onderdanen politieke macht kregen

Slide 30 - Slide

Slide 31 - Video

Slide 32 - Video

Slide 33 - Video

Slide 34 - Video

Slide 35 - Video

Slide 36 - Video

Tijd van monniken en ridders

Tijd van steden en staten

Feodalisme
Hofstelsel
Kerstening
centralisatie
Westers schisma
gildes

kruistochten

Hanze

Slide 37 - Drag question