2hv Grammatica Woordsoorten - H2

• Nederlands
• Middelbare school
• havo
• Leerjaar 2

2 havo: hww en kww   2 vwo: werkwoordstijden

H1 pers. vnw en bez. vnw

H2 hww en kww

Lesdoelen

havo:

Je kan koppel- en hulpwerkwoorden herkennen.

vwo:

Je kan de acht werkwoordstijden herkennen en vormen.

Koppelwerkwoord of hulpwerkwoord

Hoofdstuk 2

havo

HWW - ZWW - KWW

1. Wat zijn de werkwoorden in de zin?

2. Wat is het belangrijkste werkwoord?
     Voltooid deelwoord    Infinitief    Persoonsvorm


3. Is dat werkwoord een KWW of een ZWW?
4. De rest van de werkwoorden zijn HWW's!

Hij zou later piloot willen worden.
      hww                         hww     kww

Koppelwerkwoord (kww)

Zelfstandig werkwoord (zww)

- zijn, worden, blijven, blijken, lijken, schijnen (heten, dunken, voorkomen)

- Kun je vaak niet uitbeelden.
- Hoedanigheid of eigenschap

Hij is dokter.
Sneeuwwitje is koningin geworden.

- alle andere werkwoorden

- Kun je vaak wél uitbeelden. 

- Handeling of plaats

Hij is buiten.
De koningin heeft me gebeld.

Hoe vind je de eigenschap?

Stel de vraag die je bij redekundig ontleden ook stelt om het naamwoordelijk deel van het gezegde te vinden:
wie/wat + gezegde + onderwerp?

Hulpwerkwoord (HWW)

- Kunnen met meerderen in een zin staan.
- Kunnen niet zonder een koningin (zww of kww).
- Zijn nooit het belangrijkste (werkwoord) in het verhaal.

Wie zou dat gedaan kunnen hebben? HWW - ZWW - HWW - HWW
Hij zou daar ziek geworden zijn. HWW - KWW - HWW

Een naamwoordelijk gezegde bevat altijd één koppelwerkwoord (kww): een vorm van zijn, worden, blijven, blijken, lijken, schijnen. Als het naamwoordelijk gezegde maar één werkwoord bevat, dan is dat dus een koppelwerkwoord. Als er meer werkwoorden in de zin staan, zijn de overige werkwoorden allemaal hulpwerkwoord (hww). 

Het koppelwerkwoord staat dan vaak achter in de zin.

Dus...

DOE-zin   --> bevat een ZWW 
                            (= immers de handeling van het OW)

ZIJN-zin  --> bevat een KWW
                            (= immers een toestand, kenmerk
                                  of eigenschap van het OW)

Hij lijkt een hele lieve jongen.
lijkt = KWW?

1. Ja
2. Nee

De zon schijnt de hele dag!
schijnt = KWW?

1. Ja
2. Nee

Hij is eindelijk verstandig geworden.

Welk woord is KWW?

1. is
2. eindelijk
3. verstandig
4. geworden

Opdrachten

H2 opdr. 1 t/m 5 (p. 62-63)

werkwoordstijden

Hoofdstuk 2

vwo

Werkwoordstijden

Een werkwoord kan verschillende 'tijden' hebben. Je gebruikt het ww op verschillende manieren. De manieren hebben een naam: werkwoordstijden

Er zijn acht verschillende werkwoordstijden: 

Werkwoordstijden

OTT: onvoltooid tegenwoordige tijd

         Ik speel gitaar. 

VTT: voltooid tegenwoordige tijd

        Ik heb gitaar gespeeld.

OVT: onvoltooid verleden tijd

        Ik speelde gitaar. 

VVT: voltooid verleden tijd

       Ik had gitaar gespeeld.

Voltooide tijd: hulpwerkwoord (hebben of zijn) + voltooid deelwoord

Werkwoordstijden

OTTT: Onvoltooid tegenwoordig toekomende tijd

         Ik zal gitaar spelen. 

OVTT: onvoltooid verleden toekomende tijd

        Ik zou gitaar moeten spelen.

VTTT: voltooid tegenwoordig toekomende tijd

        Ik zal gitaar gespeeld moeten hebben.  

VVTT: voltooid verleden toekomende tijd

       Ik zou gitaar gespeeld moeten hebben 

Stappenplan

Stap 1

Staat er één werkwoord in de zin en staat dat in de tegenwoordige tijd?

Ja -> De zin staat in de: onvoltooid tegenwoordige tijd (ott):  

ik dans 

Nee -> De zin staat in de: onvoltooid verleden tijd (ovt): 

ik danste

Stappenplan

Stap 2:

Staan er twee werkwoorden in de zin en is de persoonsvorm een vorm van het hulpwerkwoord hebben of zijn in de tegenwoordige tijd?

Ja -> De zin staat in de: voltooid tegenwoordige tijd (vtt): 

ik heb gedanst

Nee -> De zin staat in de: voltooid verleden tijd (vvt): 

 ik had gedanst

Stappenplan

Stap 3: 

Is de persoonsvorm een vorm van het hulpwerkwoord zullen, staat die in de tegenwoordige tijd en staat er geen vorm van het hulpwerkwoord hebben of zijn in de zin?

Ja -> De zin staat in de: onvoltooid tegenwoordig toekomende tijd (ottt)

ik zal dansen

Stappenplan

Stap 4: 

Is de persoonsvorm een vorm van het hulpwerkwoord zullen, staat die in de tegenwoordige tijd en staat het hulpwerkwoord hebben of zijn in de zin?

Ja
-> de zin staat in de: voltooid tegenwoordig toekomende tijd (vttt)

ik zal gedanst hebben

Stappenplan

Stap 5:

Is de persoonsvorm een vorm van het hulpwerkwoord zullen, staat die in de verleden tijd en staat er geen vorm van het hulpwerkwoord hebben of zijn in de zin ?

Ja
-> de zin staat in de: onvoltooid verleden toekomende tijd (ovtt)

ik zou dansen

Stappenplan

Stap 6:

Is de persoonsvorm een vorm van het hulpwerkwoord zullen, staat die in de verleden tijd en staat het hulpwerkwoord hebben of zijn in de zin?

Ja
-> de zin staat in de: voltooid verleden toekomende tijd (vvtt)

ik zou gedanst hebben

Ik schrijf een brief.

1. ott
2. ovt
3. vtt
4. vvt

Erik wordt vandaag met de auto naar school gebracht.

1. ott
2. ovt
3. vtt
4. vvt

Ik had een brief geschreven.

1. ott
2. ovt
3. vtt
4. vvt

Het zal zaterdag urenlang sneeuwen.

1. ottt
2. vttt
3. ovtt
4. vvtt

Toen het ijzelde hebben we op straat geschaatst.

1. ott
2. ovt
3. vtt
4. vvt

De tweeling zou een pup hebben gekregen voor hun verjaardag.

1. ottt
2. vttt
3. ovtt
4. vvtt

Opdrachten

H2 opdr. 1, 2 en 4 (p. 62-63)