H5.1

H5 Verzorgingsstaat

5.1 Wat is een verzorgingsstaat

5.2 Ontwikkeling van de verzorgingsstaat

5.3 Onderwijs

5.4 Gezondheidszorg

5.5 Sociale zekerheid

5.6 De betekenis van werk

Programma

1. Regels
2. Opdracht wat weet je over H5?
3. Leerdoelen
4. Uitleg 
5. Opdracht

Opdracht

Wat: drie vragen over verzorgingsstaat

Op welke manier: voor jezelf

Klaar: inleveren en iets voor jezelf doen

Hulp: buurman of buurvrouw

Uitkomst: meegenomen in de uitleg van H5

Tijd: 9 minuten

H5.1 Wat is verzorgingsstaat

1. Ik kan beschrijven wat een verzorgingsstaat is en wat het begrip solidariteit hier mee te maken heeft.

2. Ik kan de functies (de 4 v´s) van de verzorgingsstaat benoemen en ik kan concrete voorbeelden analyseren met behulp van deze functies.

3. Ik kan sociale rechten en plichten beschrijven door het benoemen van bijbehorende waarden en grondrechten.

4. Ik kan de vier belangrijke actoren benoemen en uitleggen welke rol zij vervullen in de verzorgingsstaat.

Wat is een verzorgingsstaat?

Leven in Verzorgingsstaat

Verzorgingsstaat: bemoeit de overheid zich actief met de welvaart en welzijn van haar inwoners

- Welvaart: mate waarin mensen over voldoende middelen beschikken om hun behoefte te vervullen

- Welzijn: mate waarin mensen tevreden zijn over hun lichamelijke en geestelijke gezondheid

Leven in Verzorgingsstaat

4 V's functies:

Verzekeren: beschermen tegen inkomensverlies

Verzorgen: hulp bieden aan mensen die niet voor zichzelf kunnen zorgen.

Verheffen: mensen de kans geven zich te ontwikkelen.

Verbinden: zorgen voor solidariteit en sociale samenhang in de samenleving.

Leven in Verzorgingsstaat

Denk hierbij aan:

• Onderwijs
• Zorg
• Vrije tijd
• Leefomgeving

Risico's delen

Iedereen doet mee!

-> solidariteit

= bereidheid is in een groep of samenleving om risico's met elkaar te delen

Door middel van wetten

-> collectief belang

Rechten en plichten

Iedereen doet mee... & is gelijk

-> gelijkwaardigheid (waarde)

= iedereen moet gelijke kansen krijgen

-> sociale grondrechten

• recht op onderwijs
• recht op gezondheidszorg
• recht op huisvestiging

Doelen die de overheid actief moet nastreven

Rechten en plichten

Naast rechten ook plichten

Recht op onderwijs -> leerplicht

• sollicitatieplicht
• plicht premies en belasting betalen-> verzorgingsstaat gefinancierd 

Belangrijke terreinen

1. Onderwijs
2. gezondheidszorg
3. sociale zekerheid

Actoren

1. Overheid
2. Burgers
3. Maatschappelijk middenveld = 

organisaties tussen de overheid en burgers die verschillende groepen vertegenwoordigen

(particulier initiatief)

Actoren

Sociale partners: werknemers- en werkgeversorganisaties

Collectieve arbeidsovereenkomst (CAO):

overeenkomst tussen werkgevers en werknemers uit een bedrijfstak over de arbeidsvoorwaarden

- compromissen -> poldermodel

Actoren

Overheid besteed uit aan de vrije markt

Gaat via marktwerking

• lagere prijzen (concurrentie)
• kortere wachtlijsten
• kwantiteit voor kwaliteit 

-> overheid grijpt in, verschilt per kabinet

Verzorgingsstaat wereldwijd

Esping-Anderson theorie: 3 typen verzorgingsstaat

1. liberale
2. sociaaldemocratische 
3. corporatistische 

Liberale

Landen: VS, VK en Canada

type: individuele vrijheid en verantwoordelijkheid

overheidsvoorziening: laag

voordeel: weinig belasting

nadeel: verzekering en onderwijs duur

Sociaaldemocratisch

Landen: Scandinavische landen

type: gelijkheid belangrijk

overheidsvoorziening: hoog

voordeel: veel belasting

nadeel: verzekering en onderwijs goedkoop

Corporatistische 

Landen: Duitsland

type: combi liberaal en sociaaldemocratisch (gezin)

overheidsvoorziening: samenwerking middenveld

voordeel: Sterke sociale zekerheid via werkgevers en vakbonden

nadeel: belasting hoog

Welke verzorgingsstaat heeft Nederland?

1. liberale
2. sociaaldemocratische
3. corporatistische
4. Gemengd

Nederland

Tot 1960: corporatistisch

Vanaf jaren 70: sociaaldemocratisch

Heden: verschuiving liberaal

= gemengd

Landen zonder verzorgingsstaat: lage levensverwachting

Werkvorm: “Bouw je eigen Verzorgingsstaat!”

1. Wat is jullie verzorgingsstaat?

Liberaal, sociaaldemocratisch, corporatistisch of gemengd?

Wat betekent solidariteit in jullie land?

2. Pas de 4 V’s toe:

Verzorgen, Verzekeren, Verheffen, Verbinden) een concreet voorbeeld uit jullie land.

Bijv.: Gratis kunstonderwijs = Verheffen

3. Rechten & Plichten

Noem minstens één sociaal recht en één sociale plicht in jullie land.

Koppel deze aan belangrijke waarden (zoals vrijheid, gelijkheid, solidariteit) en een grondrecht.

4. De 4 actoren:

Benoem de 4 belangrijkste actoren in jullie verzorgingsstaat:

Overheid, burgers, werkgevers, vakbonden

Leg per actor uit welke rol ze hebben en hoe ze samenwerken.