Wat is spiking?

• RSV
• Secundair onderwijs

Wat is spiking?

Lesverloop

1. BookWidget: Wat is spiking? (15')

2. Quiz: Wat is spiking? ((10')

3. Stellingen omtrent spiking (20')

4. Wat zegt de wet? (5')

1. BookWidget: Wat is spiking?

1. Ga naar atelier in de planner op Smartschool.

2. Maak de BookWidget. 

3. Gebruik oortjes of een hoofdtelefoon. 

Encourage the students to analyze the graph and ask them questions to guide their thinking.

Quiz: Wat is spiking?

Wat is meestal het doel van spiking?

1. Iemand dronken maken om samen plezier te hebben.
2. Iemand straffen voor ongepast gedrag.
3. Iemand weerloos maken voor misbruik of diefstal.
4. Iemand testen op hun alcoholtolerantie.

Welke twee middelen worden vaak gebruikt bij spiking?

Waarom is het moeilijk om spiking te bewijzen?

1. Slachtoffers overdrijven meestal.
2. De stoffen verdwijnen snel uit het lichaam.
3. Niemand gelooft de slachtoffers.
4. Omdat de dader altijd vlucht.

Combineer elke maatregel met de correcte situatie.

Maatregel: Houd je drankje vast.

Maatregel: Waarschuw een vriend of security.

Maatregel: Ga naar een ZSG.

Situatie: Je bent op een feest.

Situatie: Iemand voelt zich vreemd.

Situatie: Vermoeden van spiking.

Stellingen

"Er zijn geen mannelijke slachtoffers van spiking."

akkoord

niet akkoord

Verduidelijking: Deze stelling is pertinent onjuist. Spiking is niet gendergebonden en mannen kunnen absoluut slachtoffer worden. De motivaties achter spiking kunnen variëren van seksueel misbruik en beroving tot wraak of zelfs "grappen". Het idee dat mannen geen slachtoffer kunnen zijn, is een gevaarlijk misverstand dat kan leiden tot onderrapportage en een gebrek aan erkenning van hun ervaringen.

Cijfers en rapporten: Hoewel veel rapporten en onderzoeken zich richten op vrouwelijke slachtoffers (omdat seksueel misbruik een veelvoorkomende context is), erkennen ze over het algemeen dat mannen ook getroffen kunnen worden. Een recent onderzoek in Vlaanderen (VI.BE, april 2025) toont aan dat hoewel vrouwen vaker slachtoffer zijn van seksueel grensoverschrijdend gedrag in het uitgaansleven, ook mannen hiermee geconfronteerd worden. Specifieke cijfers over mannelijke slachtoffers van spiking zijn moeilijker te isoleren in algemene rapporten over seksueel grensoverschrijdend gedrag of geweld. Echter, het is cruciaal te benadrukken dat het kan gebeuren en dat slachtofferschap niet beperkt is tot één gender.

"Spiking gebeurt alleen in discotheken en op festivals."

akkoord

niet akkoord

Verduidelijking: Hoewel uitgaansgelegenheden zoals discotheken en festivals plekken zijn waar spiking kan voorkomen, is het zeker niet de enige context. Spiking kan ook plaatsvinden op huisfeesten, in bars, restaurants, en zelfs na online ontmoetingen. Overal waar mensen samenkomen en drankjes of voedsel consumeren, bestaat een potentieel risico.

Cijfers en rapporten: MoodSpace.be benoemt expliciet dat spiking overal kan gebeuren: op een feestje, tijdens housewarmings, op café of op restaurant. De focus in de media ligt vaak op het nachtleven, maar dit betekent niet dat andere omgevingen veilig zijn. Het is moeilijk om concrete cijfers per locatie te vinden, maar het is belangrijk om het bewustzijn te vergroten dat de risico's breder zijn dan alleen de typische uitgaansplekken.

"Het is de verantwoordelijkheid van het potentiële slachtoffer om te voorkomen dat ze gespiked worden."

akkoord

niet akkoord

Verduidelijking: Deze stelling verschuift de schuld en verantwoordelijkheid weg van de dader naar het slachtoffer. Hoewel het nemen van voorzorgsmaatregelen (zoals je drankje in de gaten houden) nuttig kan zijn, is de fundamentele verantwoordelijkheid altijd van de dader om geen misdrijf te plegen. Het is niet eerlijk om te suggereren dat slachtoffers gefaald hebben als ze gespiked worden. De focus moet liggen op het voorkomen van daderschap en het ondersteunen van slachtoffers.

Cijfers en rapporten: Veel organisaties die zich inzetten tegen seksueel geweld en spiking benadrukken dat de schuld altijd bij de dader ligt. Het leggen van de verantwoordelijkheid bij het slachtoffer kan leiden tot schaamte en onderrapportage. Bannister Advocaten benoemt expliciet dat slachtoffers zich vaak schamen of schuldig voelen, terwijl de verantwoordelijkheid volledig bij de dader ligt.

"Er wordt overdreven veel aandacht besteed aan spiking; het is eigenlijk een zeldzaam fenomeen."

akkoord

niet akkoord

Verduidelijking: Hoewel de exacte prevalentie van spiking moeilijk vast te stellen is door onderrapportage en de uitdagingen bij het detecteren van de gebruikte stoffen, betekent dit niet dat het een zeldzaam of onbelangrijk probleem is. De impact op slachtoffers kan ernstig zijn, zowel fysiek als psychologisch. Angst voor spiking kan ook het uitgaansgedrag en het gevoel van veiligheid in de samenleving beïnvloeden.

Cijfers en rapporten: Verschillende bronnen suggereren dat er een aanzienlijk "dark number" is, waarbij veel slachtoffers geen aangifte doen uit schaamte, angst of het gevoel dat ze niet geholpen zullen worden (MoodSpace.be, RoSa vzw). In West-Vlaanderen is het aantal meldingen van aanranding of verkrachting na spiking de afgelopen zes jaar met 127 procent gestegen (WTV, maart 2025), wat suggereert dat het probleem mogelijk groeit en zeker niet te verwaarlozen is. Het gerechtelijk onderzoek in Kortrijk naar meerdere meldingen van spiking (Parketten West-Vlaanderen, november 2024) toont aan dat de autoriteiten het probleem serieus nemen.

Wat zegt de wet? 

https://justitie.belgium.be/nl/themas/veiligheid_en_criminaliteit/seksuele_misdrijven#tab-top--1