5H NOVA H11.3 groene productieprocessen

Leerdoelen: je kunt ... 
  • uitleg geven aan de hand van de twaalf principes van groene chemie (BINAS tabel 97F / boek tabel 6 op pag. 216)
  • ... rekenen aan de atoomeconomie (BINAS tabel 37H en 97F)  
  • ... het belang van een zo hoog mogelijk atoomeconomie uitleggen  
  • ... rekenen aan het rendement en de E-factor (BINAS tabel 37H en 97F)

incl. uitlegvideo over berekenen van atoomeconomie, rendement en E-factor
1 / 29
next
Slide 1: Slide
ScheikundeMiddelbare schoolhavo, vwoLeerjaar 5

This lesson contains 29 slides, with interactive quizzes, text slides and 2 videos.

time-iconLesson duration is: 45 min

Items in this lesson

Leerdoelen: je kunt ... 
  • uitleg geven aan de hand van de twaalf principes van groene chemie (BINAS tabel 97F / boek tabel 6 op pag. 216)
  • ... rekenen aan de atoomeconomie (BINAS tabel 37H en 97F)  
  • ... het belang van een zo hoog mogelijk atoomeconomie uitleggen  
  • ... rekenen aan het rendement en de E-factor (BINAS tabel 37H en 97F)

incl. uitlegvideo over berekenen van atoomeconomie, rendement en E-factor

Slide 1 - Slide

Groene Chemie
Bedrijven willen graag bijdragen aan een duurzame wereld en toekomst. Daarom zijn er uitgangspunten geformuleerd om processen schoner en efficiënter te maken.
Dit zijn de 12 principes van de groene chemie. Je vindt ze in Binas tabel 97F

Slide 2 - Slide

processen die gebaseerd zijn op de 12 principes van de groene chemie zijn duurzamer:
Binas 97F
tabel 6 op pagina 216

Slide 3 - Slide

Gebruik de principes van de groene chemie, Binas tabel 97F.
Geef aan bij welk(e) principe(s) de volgende stelling hoort:

Het gebruiken van het afval van suikerriet
om een kunststof te maken.
timer
1:30
A
principe 1
B
principe 5
C
principe 3
D
principe 7

Slide 4 - Quiz

Het gebruiken van het afval van suikerriet
om een kunststof te maken.
Principe 7: Het suikerriet groeit het volgende jaar weer aan.

Past bij: Het uitgangsmateriaal moet, indien technisch en economisch mogelijk, hernieuwbaar zijn.
Gebruik de principes van de groene chemie, Binas tabel 97F. Geef aan bij welk(e) principe(s) de volgende stelling hoort:

Slide 5 - Slide

Gebruik de principes van de groene chemie, Binas tabel 97F.
Geef aan bij welk(e) principe(s) de volgende stelling hoort:

Het ontwerpen van plastic tassen die afbreekbaar zijn in het milieu.
timer
1:30
A
principe 8
B
principe 10
C
principe 6
D
principe 4

Slide 6 - Quiz

Het ontwerpen van plastic tassen die afbreekbaar zijn in het milieu
Principe 10. Ontwerpen met het oog op afbraak

Chemische producten dienen zo ontworpen te worden dat ze aan het eind van hun gebruiksperiode niet in het milieu achterblijven, maar afgebroken kunnen worden tot ongevaarlijke reststoffen of tot uitgangsmaterialen.
Gebruik de principes van de groene chemie, Binas tabel 97F. Geef aan bij welk(e) principe(s) de volgende stelling hoort:

Slide 7 - Slide

Gebruik de principes van de groene chemie, Binas tabel 97F.
Geef aan bij welk(e) principe(s) de volgende stelling hoort:
Fabriek A levert verwarmd water aan fabriek B,
die het gebruikt voor het verwarmen van zijn uitgangsstoffen.
timer
1:30
A
principe 8
B
principe 6
C
principe 4
D
principe 2

Slide 8 - Quiz

Fabriek A levert verwarmd water aan fabriek B, die het gebruikt voor het verwarmen van zijn uitgangsstoffen.
Principe 6.  Energie-efficiënt ontwerpen

6: De energiebehoefte van het proces moet in het geheel meegenomen en beoordeeld worden op zijn economische impact, maar vooral op zijn impact op het milieu. In ieder geval dient deze impact zo laag mogelijk te zijn.
Gebruik de principes van de groene chemie, Binas tabel 97F. Geef aan bij welk(e) principe(s) de volgende stelling hoort:

Slide 9 - Slide

Duurzaamheid
Duurzame ontwikkelingen zijn belangrijk voor toekomstige generaties!



Ze moeten minder energie en grondstoffen consumeren en zuiverdere en minder gevaarlijke stoffen opleveren. 
En daar kunnen we ook aan rekenen!

Slide 10 - Slide

3 soorten berekeningen

Rendement
Atoomeconomie
E-factor

Slide 11 - Slide

Atoomeconomie
Een optimale atoomeconomie houdt in dat het eindproduct zoveel mogelijk atomen van de in het proces gebruikte beginstoffen bevat. 
-> berekenen op basis van molecuulmassa's (niet vergeten: molverhouding!)

                                                                                                                                  
Atoomeconomie=massabeginstoffenmassagewenstproduct100
%

Slide 12 - Slide

Rekenvoorbeeld atoomeconomie
Methanol en ethaanzuur reageren in zuur milieu tot methylethanoaat en water. In de afbeelding is de reactievergelijking weergegeven. Bereken de atoomeconomie voor de productie van methylethanoaat.

Slide 13 - Slide

Massa beginstoffen: 32,04 + 60,06 = 92,10
Massa gewenste product: 74,08

Atoomeconomie= Massa gewenste product / massa beginstoffen x 100%
Atoomeconomie= 74,08 / 92,10 x 100% = 80,43%

Slide 14 - Slide

Pak je BINAS!!!
Tabel 98 en 99 gereed houden

Slide 15 - Slide

Wat is juist over de atoomeconomie van ijzerchloride in de volgende reactie (max. 30 seconden tijd om te antwoorden):
2Fe+3Cl22FeCl3
timer
0:30
A
groter dan 100%
B
gelijk aan 100%
C
kleiner dan 100%

Slide 16 - Quiz


Bereken de atoomeconomie voor de vorming van calciumoxide uit calciumcarbonaat. De bijbehorende reactievergelijking is: CaCO3 --> CaO   +  CO2
timer
3:00

Slide 17 - Open question

Bereken de atoomeconomie van de reactie waarbij 2-broombenzeen-1-ol
(= molecuul met ringstructuur rechts)
het gewenste reactieproduct is.
timer
2:00

Slide 18 - Open question

Rendement
In de praktijk wordt de maximale 100% vrijwel nooit gehaald, omdat er bijproducten ontstaan en/of bij zuivering een deel van de stof verloren gaat. 
-> praktische opbrengst is altijd gegeven in de vraag 
-> theoretische opbrengst berekenen met verhouding van molecuulmassa's aan de hand van reactievergelijking
Rendement=massatheoretischeopbrengstmassawerkelijkeopbrengst100
%

Slide 19 - Slide

Bij de additie van water aan 1,0 kg propeen 
ontstaat 0,80 kg propaan-1-ol.
Bereken het rendement van deze reactie.

Rendement = praktische opbrengst / theoretische opbrengst x 100%

Praktische opbrengst staat in de tekst: 
0,80 kg propaan-1-ol

Theoretische opbrengst moet je uitrekenen!

Slide 20 - Slide

Theoretische opbrengst:
m = 1,0 kg propeen, M = 42,016 gram/mol
n = m / M =  1000 gram / 42,016 = 23,8 mol propeen

molverhouding 1:1, dus ook 23,8 mol propaan-1-ol
M (propaan-1-ol) = 58,82 gram/mol
m = n x M = 23,8 x 58,82 = 1,4 kg propaan-1-ol

Slide 21 - Slide


Rendement = praktische opbrengst / theoretische opbrengst x 100%

Rendement = 0,80 / 1,4 x 100% = 57 %

Slide 22 - Slide

Bereken het rendement van het proces (rechts) als er 12,7 gram ijzer ontstaat uit 20,4 gram ijzeroxide.
timer
3:00

Slide 23 - Open question

E-factor
E-factor, Environmental factor, is het aantal kg afval per kg product. 
-> berekenen op basis van molecuulmassa's (niet vergeten: molverhouding!)
     maar: bij massa gewenst product wel rekening houden met rendement!


Efactor=mgewenstproductmbeginstoffenmgewenstproduct

Slide 24 - Slide

E-factor rekenvoorbeeld
Bereken de E-factor van de volgende reactie,
waarbij natrium het gewenste product is 
en er slecht 80% rendement is: 
 

Massa beginstoffen = 2 x 58,443 = 116,886 u
Massa gewenste product = 2 x 22,990 x 80% = 36,784 u
(116,886 - 36,784) / 36,784 = 2,2 kg afval per kg product.

116,886 - 36,784 / 36,784 = 2,2 kg afval per kg product.
2NaCl>2Na+Cl2

Slide 25 - Slide

Leerdoelen: kun je ... 
  • ... uitleg geven aan de hand van de twaalf principes van groene chemie (BINAS tabel 97F / boek tabel 6 op pag. 216)
  • ... rekenen aan de atoomeconomie (BINAS tabel 37H en 97F)  
  • ... het belang van een zo hoog mogelijk atoomeconomie uitleggen  
  • ... rekenen aan het rendement en de E-factor (BINAS tabel 37H en 97F)   

Slide 26 - Slide

Herhalingsfilmpjes

Slide 27 - Slide

Slide 28 - Video

Slide 29 - Video