H2.2 Onrust in de kerk

• Geschiedenis
• Middelbare school
• havo
• Leerjaar 2

leerdoel 1

Hoe leidde kritiek op de rooms-katholieke kerk tot de Reformatie?

Hervormers als Luther en Calvijn wilden dat de Kerk haar fouten zou verbeteren. Ook wilden zij dat de mensen zelf de Bijbel moesten kunnen lezen. Zo konden zij, door oprecht te geloven, in de hemel komen. Deze opvattingen zouden leidden tot de Reformatie/ Hervorming.

leerdoel 2

Hoe leidde de Reformatie tot een splitsing in de kerk?

Luther weigerde zijn kritiek op de Kerk in te trekken. Dit leidde tot een conflict met de keizer, Karel V, en de Paus.

In 1555 werd de Vrede van Augsburg getekend en mochten de vorsten bepalen welke godsdienst hun onderdanen moesten hebben. Dit leidde tot het ontstaan van de protestantse Kerk.

Deze les...

1. Filmpje (Erasmus; 3 min)

2. Antwoorden opdrachten 1 3 t/m 17

3. Filmpje over Maarten Luther (4 min)

4. Antwoorden opdrachten 18 t/m 22

5. Huiswerk voor de volgende les!!

Opdracht 13

Leg uit dat de schilder Erasmus heeft afgebeeld als een echte humanist.

• Erasmus heeft een rustige blik en heeft zijn handen op een boek (met Griekse letters). Op de achtergrond zie je een plankje met meer boeken. Hij is afgebeeld als iemand die echt houdt van boeken (uit de klassieke Oudheid).
  

Opdracht 14

Haal uit bron 5 drie punten van kritiek op de monniken:

• Monniken vermijden wetenschap / kunnen niet lezen.
  
• Ze zingen vals en snappen niks van de psalmen.
  
• Ze doen alsof ze arm zijn om te kunnen bedelen.
  

Opdracht 15

Noteer uit de tekst onder het kopje ‘Erasmus en de kritiek op de kerk’ drie dingen die geestelijken deden die in strijd met de regels waren:

• Ze leefden in rijkdom.
  
• Ze waren in verschillende parochies aangesteld en lieten het werk over aan anderen.
  
• Ze hadden vrouw en kinderen.
  

Opdracht 16

Geef aan welke van deze dingen je ook leest in bron 6. Doe dit door achter het nummer van de misstand een citaat uit bron 6 op te schrijven.

• 1 “vragen ze de nabestaanden zoveel geld voor het gebruik van het kerkhof en de mis dat arme mensen het nauwelijks kunnen betalen”
  
• 3 “Het is heel normaal dat priesters zich in het openbaar vertonen met hun geliefden en kinderen.”
  

Opdracht 17

Welke twee misstanden noemt de bron nog meer?

• Rondhangen in de kroeg
• Dronken worden.
  
• Vechten.
  

Opdracht 18

Wie zijn de mannen die links zijn afgebeeld?

• Afgebeeld zijn (hoge) geestelijken (de man met de hengel is de paus).

Opdracht 19

Bedenk wat het aas is dat de ‘hengelaar’ gebruikt om de gelovigen ‘binnen te halen’.

• De hengelaar haalt 'aflaten' binnen.

Opdracht 20

Is de tekenaar van bron 7 het eens met Luther? Leg je antwoord uit.

• Ja, hij is het eens met Luther, want hij spot met de aflaathandel waartegen Luther zo tekeer ging.

Opdracht 21

Is de tekenaar van bron 7 het eens met Luther? Leg je antwoord uit.

• Ja, hij is het eens met Luther, want hij spot met de aflaathandel waartegen Luther zo tekeer ging.
  

Opdracht 22

Beschrijf wat je ziet op bron W2.

• Het hoofd van Luther is afgebeeld als een doedelzak, die wordt bespeeld door de duivel.
  

Huiswerk

H2.2 Onrust in de Kerk

lezen blz. 32 t/m 34

Maken opdrachten 23 t/m 30

Opdracht 23

Door de Hervorming veranderde veel maar niet alles. Wat is een continuïteit en wat is een verandering? Streep door:

Er bestaan binnen het West-Europese christendom meerdere kerken. continuïteit / verandering.

Het geloof is monotheïstisch. continuïteit / verandering.

Men gelooft dat de Bijbel het woord van God bevat. continuïteit / verandering.

In Duitsland hebben veel vorsten een ander geloof dan de keizer. continuïteit / verandering

Opdracht 24

Leg uit of de veranderingen door Luther vanaf het begin waren bedoeld.

• De veranderingen waren niet door Luther bedoeld. Hij wilde de rooms-katholieke kerk van binnenuit hervormen/ veranderen. Dat er een splitsing in de kerk zou komen was niet vanaf het begin zijn bedoeling. De splitsing ontstond nadat de paus Luther in de kerkelijke ban deed.
  

Opdracht 25

Zet de woorden op de juiste plek:

overheid – genade – gehoorzamen – hervormers – almacht – geloven – hemel

Luther en Calvijn waren allebei hervormers, maar er bestonden tussen hen ook verschillen. Volgens Luther kwam je door oprecht te geloven in de hemel. Wel had je daarvoor de genade van God nodig. Calvijn legde de nadruk op de almacht van God. God had allang bepaald wie er naar de hemel zou gaan en wie niet. Luther vond dat de onderdanen altijd moesten gehoorzamen aan de vorst. Calvijn meende dat je niet hoefde te luisteren als de overheid iets wilde wat in strijd was met Gods wil.

Opdracht 26

Bedenk welke invloed de uitvinding van Johannes Gutenberg had op de verspreiding van de ideeën van humanisten en hervormers.

• Boeken konden door de uitvinding van de boekdrukkunst in grote aantallen goedkoop worden geproduceerd. Hierdoor konden de ideeën van humanisten en hervormers zich snel verspreiden.
  

Opdracht 27

Welke conclusie kun je trekken uit de bron?

[ ] Protestanten waren ruim in de meerderheid.

[ ] De meeste inwoners noemden zichzelf katholiek.

[ ] Een groot deel van de Antwerpse bevolking leek niet erg geïnteresseerd in het geloof.

[ ] Er waren veel analfabeten die de vragenlijst niet konden invullen.

Opdracht 28

Lees paragraaf 1 nog eens door. Waarom is de Reformatie toch belangrijk voor de geschiedenis van Nederland?

• De onrust in de kerk droeg bij aan het uitbreken van de Opstand, waardoor er een Nederlandse staat ontstond.
  

Opdracht 29

Zet de gebeurtenissen uit het schema bij vraag 30 op de juiste plek in de tijdbalk.

A Uitvinding van de boekdrukkunst 1440

B Erasmus publiceerde Lof der Zotheid 1511

C Luther publiceerde zijn kritiek op de kerk 1517

D Luther werd in de ban gedaan 1521

E De Vrede van Augsburg 1555

F Calvijn stichtte zijn school voor predikanten 1559

Opdracht 29

Opdracht 30

Schrijf bij iedere gebeurtenis op waarom die belangrijk was in de geschiedenis van de Hervorming.

Proefwerkweek

Hfd-1 (t/m 1.6) en 2.2 

vergeet de begrippen en kenmerkende aspecten niet