Catullus

Catullus



Tanto magna suo debet Verona Catullo,
quantum parva suo Mantua Vergilio

(Martialis, Ep. XIV, 195)
1 / 39
next
Slide 1: Slide
LatijnSecundair onderwijs

This lesson contains 39 slides, with interactive quizzes and text slides.

time-iconLesson duration is: 30 min

Items in this lesson

Catullus



Tanto magna suo debet Verona Catullo,
quantum parva suo Mantua Vergilio

(Martialis, Ep. XIV, 195)

Slide 1 - Slide

1. Van Verona
1. Van Verona
1. Van Verona 

Slide 2 - Slide

1. Van Verona
1. Van Verona
Van Verona 
  • ca. ° 84 v. Chr.
  • gestorven: 54 v. Chr.
  • welgestelde ouders
  • gecultiveerd milieu
  • landgoed in Sirmio

Slide 3 - Slide

Verona

Slide 4 - Slide

Villa di Catullo

Slide 5 - Slide

... naar Rome 
  • 62 v. Chr. 
  • vrijgezellenleven
  • luxeleven
  • hoogste kringen
  • oppervlakkige levenshouding

Slide 6 - Slide

... naar Rome 
Jullie denken dat ik een mietje was,
omdat mijn verzen licht en stout zijn.

Een waar dichter is fatsoenlijk,
zijn verzen hoeven dat niet te zijn.

(uit Carmen 16, vertaling: P. Claes)

Slide 7 - Slide

Leven en dood: de kern
  • Clodia
      "mea lesbia"
  • dood broer

Slide 8 - Slide

Literaire revolte
  • nieuwe generatie dichters
  • poetae docti
  • poetae novi
  • neoteroi
  • tegenkantingen: losgeslagen jongelui
  • plezier & nietsdoen
  • zetten zich af tegen politieke wereld
  • gaan tekeer tegen maatschappelijke, culture en literaire elite

Slide 9 - Slide

Literaire revolte

Jouw 'gunsten', Caesar, laten  mij
al even koud als de vraag
of je een man bent of een vrouw

(carmen 93, vertaling P. Claes)

Slide 10 - Slide

Literaire revolte
Grootste redenaar van alle Romeinen
           uit het verleden, uit het heden
en uit de toekomst, Marcus Tullius,
           Catullus is u oneindig dankbaar,
hij die de poverste poëet is van alle,
              evenzeer de poverste poëet van alle
als u de opperste pleiter van allen.

(carmen 49, vertaling P. Claes)

Slide 11 - Slide

neoteroi: onconventioneel 
  • woelige politieke periode
  • decadentie & corruptie
  • nadruk op individu
  • persoonlijke expressie
  • doorleefde poëzie
  • inspiratie: Griekse lyrici zoals Archilochus & Sappho & de Alexandrijnen
  • Griekse dichter-leraar: Parthenius van Nicaea
  • Cicero noemt hen: cantores Ephorionis

Slide 12 - Slide

Carmen 1 (p. 187)
Opdracht
  • inleiding
  • van een klein bundeltje?
  • poëzieopvatting

Slide 13 - Slide

Carmen 1
Cui dono lepidum novum libellum                    1
arida modo pumice expolitum?
Corneli, tibi; namque tu solebas
meas esse aliquid putare nugas,
iam tum cum ausus es unus Italorum             5
omne aevum tribus explicare cartis
doctis, Iupiter, et laboriosis.

Slide 14 - Slide

Carmen 1
Quare habe tibi quicquid hoc libelli,
qualecumque; quod, o patrona virgo,
plus uno maneat peremne saeclo.                10

Slide 15 - Slide

Waarom draagt Catullus zijn gedichten aan Nepos op?

Slide 16 - Open question

Welke kwaliteiten bewondert Catullus in het werk van Nepos?

Slide 17 - Open question

Dat ook dit gedichtje lepidus is, blijkt onder meer uit de vele rijmeffecten: zoek er een paar.

Slide 18 - Open question

Carmen 1
Cui dono lepidum novum libellum                    1
arida modo pumice expolitum?
Corneli, tibi; namque tu solebas
meas esse aliquid putare nugas,
iam tum cum ausus es unus Italorum             5
omne aevum tribus explicare cartis
doctis, Iupiter, et laboriosis.
Quare habe tibi quicquid hoc libelli,
qualecumque; quod, o patrona virgo,
plus uno maneat peremne saeclo.                    10

Slide 19 - Slide

Wat is Catullus poëzieopvatting?

Slide 20 - Mind map

Carmen 1: poëzieopvatting
  • Brevitas
  • Variatio
  • Sermo familiaris
  • Elegantia
  • Puritas
  • Doctrina

Slide 21 - Slide

Carmen 1: poëzieopvatting
  • vormschoonheid ipv maatschappelijke relevantie

Slide 22 - Slide

Carmina Catulli
  • 116 gedichten
  • uiteenlopende lengte (min. 2 verzen tot max. 408)
  • vriendschap en liefde
  • onduidelijk wie ze ordende en publiceerde
  • 3 groepenen:
    - korte lyrische gedichten (1-60)
    - lange gedichten (61-68)
    - epigrammen (69-116)

Slide 23 - Slide

Clodia: een vrijbrief van de gouverneur
Clodia
  • vrouw van Quintus Metellus Celer
  • berucht voor
  • ... amoureuze avontuurtjes
  • ... verdachte dood van haar man
  • quadrantaria Clytaemnestra

Slide 24 - Slide

Clodia: 'femme fatale'
  • Proces tegen Marcus Caelius Rufus
  • Cicero advocaat verdediging
  • zus van Publius Clodius Pulcher
  • mondaine vrouw

Slide 25 - Slide

Lesbia: Catullus' levende Muze
  • naar de Griekse dichteres Sappho van Lesbos
  • literaire vorm van Clodia
  • Clodia: vrijgevochten, ontspoorde aristocrate

Slide 26 - Slide

Amoureuze revolte
  • 4 jaar liefde
  • groot leeftijdsverschil
    hoog liefdesideaal van Catullus:
  • onvoorwaardelijke trouw en overgave
  • meer dan 'amare', ook 'diligere'
    voor Lesbia:
  • Catullus was een van haar vele minnaars

Slide 27 - Slide

Carmen 51: goddelijk

Hij schijnt mij gelijk te zijn aan een god, 
 hij, als het toegelaten is [dat te zeggen], [schijnt mij]de goden te overtreffen,
 die tegenover jou zittend, steeds maar weer jou
                   ziet en hoort

 terwijl je lief lacht, hetgeen mij, ongelukkige,
 alle zintuigen ontneemt: want van zodra ik jou,
 Lesbia, gezien heb, blijft er mij niets van stem [meer]
                    over in de mond (= ik kan geen woord meer uitbrengen)

Slide 28 - Slide

Carmen 51: goddelijk

maar mijn tong is verlamd, een fijn vuur (=lichte gloed)
 stroomt neer tot diep in mijn ledematen, mijn oren
 suizen door hun eigen geluid, mijn beide ogen worden
               bedekt door de nacht.

 Het nietsdoen is voor jou, Catullus, lastig:
 door het nietsdoen ben je overmoedig en al te uitgelaten;
 het nietsdoen heeft vroeger zowel koningen als gelukkige
               steden ten gronde gericht.

Slide 29 - Slide

2. Wat heeft Catullus toegevoegd?

Slide 30 - Mind map

3. Wat wijst erop dat de laatste strofe (niet) later is toegevoegd?

Slide 31 - Mind map

4. Maak Catullus redenering af:
nietsdoen heeft vroeger zowel koningen als welvarende steden ten gronde gericht, dus zal het jou Catullus... want.... .

Slide 32 - Mind map

Otium...
  • negotium = verwerven van roem en rijkdom
  • otium = de levenswijze van Catullus
    nieuwe invulling
  • van liefde                     <=>   traditionele opvatting over huwelijk
  • van poëzie                   <=>   traditionele opvatting over poëzie

Slide 33 - Slide

Carmen 2: vogelpik

Pásser, déliciaé meaé puéllae,
quícum lúdere, quem ín sinú tenére,
cuí primúm digitúm dare áppeténti
ét acrés solet íncitáre mórsus,

Slide 34 - Slide

Carmen 2: vogelpik

cúm desíderió meó niténti
cárum néscio quíd libét iocári,
ét soláciolúm suí dolóris,
crédo, ut túm gravis ádquiéscat árdor:
técum lúdere sícut ípsa póssem
ét tristés animí leváre cúras!

Slide 35 - Slide

Wat valt op aan het klankgebruik in v. 1?

Slide 36 - Open question

In de laatste drie woorden van v. 3 valt het op dat Catullus veel d's en t's gebruikt? Wat bootst hij na?

Slide 37 - Open question

Hoe interpreteer je dit gedicht? Wat drukt Catullus hier nu uit?

Slide 38 - Open question

De passer van Catullus: 
  1. het troeteldier van Clodia
    Waarom is Catullus dan jaloers op Clodia (v. 9-10)?
    Waarom is dit een onverwachte wendin
    g?
  2. het lievelingsdier van Aphrodite
    Waarom zou Catullus nu graag met een musje spelen?
    Waarom kan hij dat niet?
  3. de passer als penis
    Nieuwe betekenislaag: deliciae meae puellae                            quicum ludere
    in sinu tenere                     incitare morsus                                         carum iocari

Slide 39 - Slide