H6 Sporen uit de ijstijd bijles Maasland

• Aardrijkskunde
• Middelbare school
• havo
• Leerjaar 3

H6

Sporen uit de ijstijd

Wat weet jij van
de IJstijden?

Geologische tijdschaal

- de geologische geschiedenis van de ouderdom van de aarde

- de tijdschaal omvat 4,6 miljard jaar aardgeschiedenis. 
* De tijdschaal bestaat uit:

> hoofdtijdperken

> perioden
> tijdvakken

Periode: Kwartair

Tijdvak:

Pleistoceen

Begon 2,6 miljoen jaar geleden 

Het pleistoceen

Het Pleistoceen had afwisselend:

- koudere perioden > ijstijden / glacialen.

- warmere perioden > tussen ijstijd / interglaciaal.

- Er zijn zo'n 20 kleine en grote ijstijden geweest. 

IJstijd

- Temperatuur daalde gemiddeld 5oC. 

- Er viel in de winter meer sneeuw dan er in de zomer smolt.

- De sneeuw werd samengedrukt tot ijs.

IJstijd

- De sneeuw weerkaatst zonlicht > nog kouder

- Veel water werd als landijs vastgehouden > Zeespiegel daalt, deel van de Noordzee lag droog. 

- uitbreidende gletsjers vanuit Scandinavië.

IJstijd

- ijskap in Scandinavië werd 2500m tot 3000m dik. 

- ijstijden duurden gem. 80.000 tot 100.000 jaar

- Interglacialen duurden 10.000 tot 20.000 jaar.

- We leven nu in een interglaciaal 

1= Kwartair

2= Pleistoceen 

Hoeveel miljoen jaar geleden was het pleistoceen?

1. 2.6 miljoen jaar geleden
2. 0.01 miljoen jaar geleden
3. 5.3 miljoen jaar geleden
4. 65 miljoen jaar geleden

Welke begrippen horen bij de juiste omschrijvingen? 

Een koude periode waarin zich op het land uitgestrekte ijskappen vormen. Heet ook glaciaal.

Warmere periode tussen twee ijstijden in. Heet ook tussenijstijd.

Laag eeuwige sneeuw op het land die tot ijs is samengeperst.

Een met nauwelijks waarneembare snelheid naar het dal schuivende ijstong, die hoog in de bergen begint in een verzamelbekken van sneeuw.

ijstijd

landijs

interglaciaal

gletsjer

In welke geologische periode
leven we nu?

1. tertiair
2. kwartair

Het jongste tijdvak in het kwartair is?

1. Pleistoceen
2. Holoceen

Waardoor breidt het ijs zich tijdens een ijstijd uit?

Uitspraak: Wanneer landijs zich gaat uitbreiden verandert taiga in toendra.

1. juist
2. onjuist

Uitspraak: Wanneer landijs zich uit gaat breiden verandert taiga in loofbos.

1. juist
2. onjuist

Oprukkend ijs

• Eerste fase tot aan de lijn Texel-Coevorden
• Landijs nam zand, klei en stenen mee. 
• Gewicht van het ijs verpulverde stenen en werd vermengd met grind, zand en leem. Dit is: Keileem.
• Soms kwam keileem heel hoog aan de oppervlakte en noemen we het keileemkoppen. 

Oprukkend ijs

• De Tweede fase kwam het ijs tot de lijn, Haarlem-Utrecht-Nijmegen.
  
• Niet in een rechte lijn, maar in de vorm van 'tongen'. 
• in rivierdalen werden ze uitgediept en werden het tongbekkens. (tot 125 meter beneden NAP)
  
• Ijs drukte rivierzand en grind samen en omhoog tot zogenaamde stuwwallen. (tot 100 meter boven NAP)
  

Hoe noemen we ijs vermengd met grind, zand en leem?

1. Keileemkoppen
2. Tongbekken
3. Stuwwal
4. Keileem

Na het Pleistoceen volgde het Holoceen

1. Waar
2. Niet waar

Welk soort rivier stroomde vooral in Nederland in ijstijd?

1. Meanderende rivieren
2. Anastomoserende riveren
3. Vlechtende rivieren
4. Gevlechte rivieren

Hoe noemen we grond vermengd met grind, zand en leem in een heuvel?

1. Keileemkoppen
2. Tongbekken
3. Stuwwal
4. Keileem

Hoe heet hetgene wat een gletsjer mee naar beneden vervoert?

1. Moreno
2. Morene
3. Eindmorene
4. Grondmorene