Les 5: Zinsdeelzinnen

• Nederlands
• Middelbare school
• havo
• Leerjaar 2

Les 5: Zinsdeelzinnen

Ontleed de volgende zin:

Morgen geef ik Marja haar fiets.

Ontleed de volgende zin:

Morgen geef ik Marja de fiets waar ze al een hele lange tijd om heeft gezeurd.

Zinsdeelzinnen

Een zinsdeel (onderwerp, lijdend voorwerp, voorzetselvoorwerp, meewerkend voorwerp, bijwoordelijke bepaling) kan een bijzin zijn. Dan heeft het zinsdeel een persoonsvorm. Deze bijzin noemen we dan een zinsdeelzin. 

Bijvoorbeeld: Wie als eerste bij de locatie is ontvangt een prijs. 

PV: ontvangt

OW: Wie als eerste bij de locatie is 

LV: een prijs

"Wie als eerste bij de locatie is" is hier een bijzin die dient als onderwerp. 

Dit noemen we een zinsdeelzin. In dit geval: een OW-zin. 

Er zijn vier typen zinsdeelzinnen

OW-zin: de bijzin is het onderwerp van de hele zin.

LV-zin: de bijzin is het lijdend voorwerp van de hele zin.

MV-zin: de bijzin is het meewerkend voorwerp van de hele zin .

BWB-zin: de bijzin is de bijwoordelijke bepaling van de hele zin.

Ezelsbruggetje

Je kan vinden welk zinsdeel de bijzin/zinsdeelzin is door het zinsdeel te vervangen door een woord of een woordgroep,

VB:

De docent zegt dat je volgende week de toets kunt inhalen. 

Je kunt de bijzin hier vervangen door 'iets' of 'dat'

De docent zegt iets. 

....in dit geval is de zinsdeelzin een lijdend voorwerp. 

Dat hij zoveel voor haar heeft gedaan zal ze nooit vergeten.

A. Wat is hier de bijzin?
B. Welke functie heeft deze bijzin? (OW, LV, MV, VV, BWB)

Wie de vermiste kat vindt, krijgt een beloning.

Welk type zinsdeelzin is 'wie de vermiste kat vindt'?

1. OW-zin
2. LV-zin
3. BWB-zin
4. MV-zin

Terwijl ze koekjes aan het eten waren bespraken ze het leven.

Welk type bijzin is 'terwijl ze koekjes aan het eten waren'?

1. OW-zin
2. LV-zin
3. BWB-zin
4. MV-zin

Kaarten opdracht

Maak met de kaarten zinnen. Schrijf op de gele kaarten een zinsdeelzin. 

Je maakt twee zinnen met een onderwerpzin...

twee met een lijdend voorwerpzin...

twee met een meewerkend voorwerpzin...