H5V6_poezielessenserie

• Nederlands
• Middelbare school
• havo, vwo
• Leerjaar 5,6

Poëzie (1)

Aan het einde van de les:

• Kun je aangeven wat jij poëzie vindt
• Heb je kennisgemaakt met verschillende vormen van poëzie

Waaraan denk je bij
het woord 'dichter'?

Wat is poëzie?

Ook dit is poëzie

                Een typografisch gedicht  

 Ook dit is poëzie

  Stiftgedicht

Ook dit is poëzie

         Stapelgedicht

Instagrampoëzie

Waar vind je poëzie vaak?

Een nieuwe plek voor poëzie:

Instagram.

van: @woordschittering

Instagrampoëzie

Waar vind je poëzie vaak?

Een nieuwe plek voor poëzie:

Instagram.

van: @reneoskam

Klassieke poëzie

• Klassiek versus modern
  
  
• Vaste regels/strofebouw

'De moeder de vrouw' - Nijhoff

Kenmerken sonnet

Kenmerkende eigenschappen:

• 14 regels (4-4-3-3)
  
  
• Rijmschema: abba/abba/cdc/dcd
  
  
• Twee delen (met een wending)

Is dit poëzie?

'Beslisboombot' van Maartje Smit

www.maartjesmits.nl

Vragen bij 'Beslisboombot'

• Wat ging er allemaal door je heen toen je de ‘beslisboombot’ invulde? Welke gevoelens riep het invullen bij je op?
• Lijkt het chatgesprek dat je net voerde op geautomatiseerde chats die je eerder hebt ingevuld? Wat komt overeen, wat niet?
  
• Waarom denk je dat Maartje Smits deze ‘beslisboombot’ gemaakt heeft? Wat wil ze volgens jou duidelijk maken met dit project?
  

Is dit poëzie?

Is dit poëzie?

'Taiwan' van Tonnus Oosterhoff

www.tonnusoosterhoff.nl

Vragen bij 'Taiwan'

• Wat vertelt dit gedicht je over de manier waarop de hersenen taal verwerken?
  
• Welke woorden gaven je houvast om tot een ‘betekenis’ van dit gedicht te komen? Wat voor ‘betekenis’ is dat dan precies?
  

Opdracht

Zoek een gedicht/liedtekst op dat jou erg aanspreekt. Neem dit mee naar de volgende les.

Poëzie (2)

Aan het einde van de les:

• Ken je de belangrijkste analytische begrippen om poëzie te analyseren

Theorie

Begrippen

Opdracht uit leesdossier

• Zie document 'Leesdossier 2324' op SOM
  
  

Per gedicht de volgende zaken uitwerken:

• zakelijke gegevens, korte sv gedicht
• vormkenmerken: beeldspraak/rijm
• thema
• eigen mening

Strofebouw (1)

Strofe =

Een strofe is een (onder)deel van een gedicht met een bepaald/vast aantal regels, gescheiden door een witregel wanneer een gedicht bestaat uit meerdere strofen.

In andere woorden: alinea’s van een gedicht

Strofebouw (2)

• twee regels: distichon
• drie regels: terzine of terzet
• vier regels: kwatrijn
• vijf regels: kwintijn of quintet
• zes regels: sextet
• zeven regels: septet
• acht regels: octaaf

Mama, waar heb je het geluk gelaten?

(Ted van Lieshout)

Mama, waar heb jij het geluk

gelaten? Ik had het hier

neergelegd en nou is het weg!

 

Je zult het wel ergens hebben laten

slingeren of het is gestolen of

misschien per ongeluk weggegooid.

 

Wie zou mijn geluk willen stelen?

Wie niet?

Uit hoeveel strofes bestaat dit gedicht?

Vorm, rijm en beeldspraak (1)

• enjambement: zinnen lopen door op een andere versregel

• blanke vers: gedicht zonder rijm

• vrije vers: onregelmatige lengte + strofenbouw, geen (schematisch) rijm

Mama, waar heb je het geluk gelaten?

(Ted van Lieshout)

Mama, waar heb jij het geluk

gelaten? Ik had het hier

neergelegd en nou is het weg!

 

Je zult het wel ergens hebben laten

slingeren of het is gestolen of

misschien per ongeluk weggegooid.

 

Wie zou mijn geluk willen stelen?

Wie niet?

Waar zie je een enjambement?

(bijna) geen rijm

De zee kun je horen

Met je handen voor je oren,

In een kokkel,

In een mosterdpotje,

Of aan zee.

Judith Herzberg - De zee

Gekruist rijm (ABAB)

Laatst vroeg ik aan een hommel:

‘Waar gaat gij heen met spoed?'

Ze zei: ‘I k ga naar Zaltbommel,'

ik dacht: wat rijmt dat goed.

toen riep een tweede hommel:

‘En ik moet naar het Gooi!'

Ik dacht: wel-voor-de-drommel

ook dát rijmt wederom mooi.

Toon Hermans - Hommelrijm

Omarmend rijm (ABBA)

Natuur is voor tevredenen of legen.

En dan: wat is natuur nog in dit land?

Een stukje bos, ter grootte van een krant,

Een heuvel met wat villaatjes ertegen.

Geef mij de grauwe, stedelijke wegen,

De’ in kaden vastgeklonken waterkant,

De wolken, nooit zo schoon dan als ze, omrand

Door zolderramen, langs de lucht bewegen.

J.C. Bloem - De Dapperstraat

Gepaard rijm (AABB)

Sinterklaas kapoentje

Gooi wat in mijn schoentje

Gooi wat in mijn laarsje

Dank u Sinterklaasje

Vorm, rijm en beeldspraak (3)

• volrijm (klinkers + medeklinkers rijmen):
  gaan - staan 
  kopen - lopen
  hinderen - kinderen 
• halfrijm en beginrijm:
  alliteratie: medeklinkerrijm - Liesje leerde Lotje lopen…
  assonantie: klinkerrijm - lief – diep

Vorm, rijm en beeldspraak (4)

• Stijlfiguren & beeldspraak: zoek wat figuurlijk is bedoeld
• metafoor
• tegenstelling (antithese)
  
• vergelijken
  

Opdracht

Bloemlezing poëzie op SOM

Leesverslag maken van de bloemlezing -> toevoegen aan je leesdossier