5.1 Handel & opkomst van steden Les 1

• Geschiedenis
• Middelbare school
• havo, vwo
• Leerjaar 1

Hoofdstuk 5

- Laptop op LessonUp

- Memo boek blz. 62

Lesplanning

-Introductie hoofdstuk 5

- Uitleg paragraaf 1, leerdoel 1. 

- Opdrachten maken

Waar in de tijd?

De middeleeuwen

1. Vroege middeleeuwen (500-1000) = Tijdvak 3

'Tijd van monniken en ridders'.

2. Late middeleeuwen (1000-1500) = Tijdvak 4

'Tijd van steden en staten'. 

Tijd van Steden en Staten
1000-1500

Na de val van het Romeinse rijk

Verdwijnen:

• steden
• geldeconomie
• handel

tot de late middeleeuwen

Lesdoel

1. Je kunt de oorzaak noemen van de opkomst van steden in de late middeleeuwen. 

Het domein groeit uit tot een stad, hoe?

Er komen weer steden

Rond jaar 1000:
Verandering --> handel + nijverheid bloeide weer op.
Continuïteit --> Meeste mensen woonden + werkten op platteland.

Er zijn twee oorzaken voor het opkomen van steden

Verbeterde landbouwtechnieken

Klimaatverandering

Er komen weer steden

1. Verbetering in de landbouw:
-Betere werktuigen: ploeg van ijzer, het halsjuk
-Grond efficiënter gebruiken --> drieslagstelsel: 
Een systeem waarbij zomergraan, wintergraan en braakliggen (dat er niets groeit) om het jaar wordt afgewisselt. Zo raakt het land niet uitgeput en is de oogst groter. 

Drieslagstelsel

Er komen weer steden

2. Woeste gronden ontginnen -->
= het voor landbouw bruikbaar maken van bossen en moerassen

1 + 2 zorgen voor stijging voedselopbrengst --> zorgt voor stijging bevolking + meer voedsel over om te ruilen 

Er komen weer steden

• Voedsel ruilen op markten bij kruispunten, kloosters, kastelen --> Daar ontstonden dorpjes met handelaren + ambachtslieden --> sommige werden steden.
• Boeren trokken naar de steden 
• Onstaan landbouw- stedelijke samenleving = Maatschappij waarin merendeel op platteland woont + werkt, maar ook deel in steden als ambachtsman of handelaar

Wat is GEEN verbetering in de landbouw in de middeleeuwen?

1. Ontginning
2. IJzeren ploeg
3. Drieslagstelsel
4. Graanmolen

1. hofstelsel
2. drieslagstelsel
3. zomer en winter graan
4. landbewerken

Welk begrip hoort NIET bij het drieslagstelsel?

1. Braak
2. Zomergraan
3. Tractoren
4. Wintergraan

Van welk begrip is dit de betekenis?:
Woest grond veranderen in landbouwgebied

1. Oogst
2. Ontginnen
3. Landbouwtechniek
4. Drieslagstelsel

Waarom maakten de boeren gebruik van het drieslagstelsel

1. om misoogsten te voorkomen.
2. het voorkwam dat er ziektes uitbraken
3. dan hadden de boeren het niet zo druk

Waar ontstonden de steden?

1. Kloosters
2. Kastelen
3. Kruispunten
4. A, B en C zijn goed

Maken

4 + 5 + 7