H4 Thema 5 basisstof 5+6

• Biologie
• Middelbare school
• havo
• Leerjaar 4

Biologie

Mevr. Zwijns ([e-mail])

WELKOM!

Biologen houden zich bezig met de levende natuur.

Een levend wezen noem je een organisme

Mededelingen:

- afwezigheid na voorjaarsvakantie: ik zet in de classroom + magister opdrachten klaar

Wat gaan we deze les doen?

• Thema 5: Regeling
• Herhaling BS 1 -4
• Basisstof 5: Neurale regulatie
• Basisstof 6: Spieren en beweging

Vragen over huiswerk?

Regelkring

Regelkring zorgt voor homeostase 

= in stand houden dynamisch evenwicht

Homeostase heeft communicatie nodig

Signaalmolecuul

Receptor

doelwitcel

Homeostase heeft communicatie nodig

Hormonen (BS2) -> via bloed -> lang effect

Neurotransmitters (BS3) -> via zenuwen-> snel en kort effect

doelwitcel

Signaalmolecuul

Insuline

Glucagon

Glucose

Glycogeen

Hoe noemen we hersenen en ruggenmerg samen?

1. Animaal zenuwstelsel
2. Perifeer zenuwstelsel
3. Centraal zenuwstelsel
4. Autonoom zenuwstelsel

Centrale zenuwstelsel

Grote hersenen

Hersenstam

Kleine hersenen 

Ruggenmerg

Peristaltische bewegingen van je darmen worden aangestuurd door het

1. Animaal zenuwstelsel
2. Autonoom zenuwstelsel
3. Beide

Welk gedeelte van het zenuwstelsel stuurt deze bewegingen aan?

1. Animale zenuwstelsel
2. Autonome zenuwstelsel
3. Beide

Het verwijden/vernauwen van je bloedvaten wordt aangestuurd door het

1. Animale zenuwstelsel
2. Autonome zenuwstelsel
3. Beide

Indeling op functie

Zenuwstelsel

Animaal

Autonoom (vegetatief)

Staat niet onder invloed van wil

Orthosympatisch

energie

Parasympatisch

rust & herstel

Zenuwstelsel: Indeling op functie

BINAS 88B

Bewegings-

zenuwcel

Schakelcel

Gevoels-

zenuwcel

Welk type zenuwcel heeft korte dendrieten en een lang axon?

1. Schakelcel
2. Gevoelszenuwcel
3. Bewegingszenuwcel

Wat voor soort zenuwcel is nr. 2?

1. Bewegingszenuwcel
2. Gevoelszenuwcel
3. Schakelcel

Dendriet

Cellichaam

Kern

Axon

Myelineschede

Synaps

Verschillende zenuwcellen

Gevoelszenuw (sensorisch):  

1 lange dendriet & 1 kort axon 

 

Bewegingszenuw (motorisch):

meer dendrieten & 1 axon naar effector

Schakelcel: 

veel verbindingen

Route van impulsen door zenuwen:

Dendriet

Axon

Sensor

Effector

Conductoren

Ruggenmerg

Hersenstam

Hersenen

Grote hersenen

Kleine hersenen

perifere zenuwstelsel

hersenschors

hersenstam

kleine hersenen

Thema 5: Basisstof 5 & 6

Hoe werken je spieren?

En wat hebben je zenuwen daar mee te maken?

Leerdoelen

• Beschrijven hoe impulsgeleiding plaatsvindt
  
• Beschrijven hoe impulsoverdracht plaatsvindt
  
• de bouw en werking van spieren beschrijven.
  
• De effecten van training en dopinggebruik uitleggen
  
• de uitvoering van een onderzoek en de conclusies evalueren.

Thema 5: Basisstof 5 & 6

Hoe werken je spieren?

En wat hebben je zenuwen daar mee te maken?

Impulsgeleiding in een zenuwcel

Impulssterkte en frequentie

Alles of niets principe

• zwakke prikkel onder de drempelwaarde  ==>  NIETS
• sterke prikkel ==> drempelwaarde bereikt ==> IMPULS

Impulssterkte en -frequentie

Impulssterkte: de grootte van de verandering in elektrische 

lading van het celmembraan 

Is voor alle zenuwcellen gelijk. 

Impulsfrequentie: aantal impulsen per tijdseenheid

Variëert afhankelijk van de sterkte van de prikkel. 

www.pearson.com

Hoe werkt actiepotentiaal

Thema 5: Basisstof 5 & 6

Hoe werken je spieren?

En wat hebben je zenuwen daar mee te maken?

3 type spierweefsels

Skeletspieren

- dwarsgestreept spierweefsel 

- bestaat uit spiervezels (versmelting spiercellen)

- aan botten vast

- aangestuurd door animale zenuwstelsel

Hartspieren

- dwarsgestreept spierweefsel 

- in hart

Glad spierweefsel

- glad spierweefsel 

- bestaat uit losse spiercellen

- in huid en wand van holle organen

- aangestuurd door autonome zenuwstelsel

BINAS 90C

Opbouw skeletspieren

• Spierbundel met daaromheen spierschede
• Spierbundels opgebouwd uit spiervezels
• Spiervezels opgebouwd uit spierfibrillen
• Spierfibrillen opgebouwd uit filamenten (myosine & actine)
• Tussen spierfibrillen mitochondriën en glycogeen

BINAS 90C

Samentrekken van spieren

• impulsen komen aan in motorisch eindplaatje
• actine en myosine eenheden schuiven in elkaar
• energie wordt verkregen door verbranding glucose

www.pearson.com

muscle contraction

Leerdoelen

• Beschrijven hoe impulsgeleiding plaatsvindt
  
• Beschrijven hoe impulsoverdracht plaatsvindt
  
• de bouw en werking van spieren beschrijven.
  
• De effecten van training en dopinggebruik uitleggen
  
• de uitvoering van een onderzoek en de conclusies evalueren.

Huiswerk voor dinsdag 14 feb

Thema 5 BS5 en BS6

Check de studiewijzer om te zien welke opdrachten je over kunt slaan