Belvue+ Vlaams parlement

• Geschiedenis
• Buitengewoon secundair onderwijs

Wat is een democratie? 

Politiek is aanwezig in elk aspect van ons leven. Ze bepaalt onder andere wat je moet

leren op school, hoe je je veilig met de fiets kan verplaatsen of hoe makkelijk je de trein of

bus kan nemen. Die beslissingen worden op verschillende politieke niveaus genomen.

20

Regionaal

Lokaal

Federaal

Europees

Gemeentebestuur

of stadsbestuur

Vlaamse regering,

Waalse regering &

Brusselse regering

Belgische regering

Europese Commissie,

Europese Raad, Raad

van de Europese Unie &

Europees Parlement

In een representatieve democratie kiezen de mensen vertegenwoordigers.
Die vertegenwoordigers nemen beslissingen en maken wetten in naam van het volk, omdat niet iedereen overal tegelijk kan over stemmen

België is een parlementaire democratie:

De burgers kiezen het parlement.

Het parlement kiest en controleert de regering.

De regering mag enkel blijven als ze het vertrouwen van het parlement heeft.

Andere landen doen het anders:

In de Verenigde Staten kiest het volk rechtstreeks een president, die veel macht heeft.

In Frankrijk kiest het volk zowel een president als een parlement, en delen ze de macht.

 Overal beslist het volk mee, maar hoe dat gebeurt kan verschillen.

Grondwet

In de Grondwet worden 2 fundamentele zaken vastgelegd:

* de democratische rechten en vrijheden van de burgers (vrijheid van meningsuiting, godsdienstvrijheid, recht op sociale zekerheid, persvrijheid,...)

* de staatsstructuur, of hoe het land georganiseerd en bestuurd moet worden (de taken van de federale overheid en van de gemeenschappen en gewesten, wat de gemeenten en provincies moeten doen, hoe wetten gemaakt worden,...)

De weg van je stem

Maar wat gebeurt er dan met je

stem na de verkiezingen? Hoe

wordt je stem omgezet in beleid?

41

 De weg van je stem

Bevoegdheden

Wetten

Burger

Burger

Kiesdrempel

Parlement

Regering

39

Bevolking

Een stem bij de verkiezingen is eigenlijk

steun aan een partij. Die partij zal in

ruil voor je stem dingen proberen te

realiseren. Hoe meer stemmen een

partij haalt, hoe meer burgers die

vertegenwoordigt.

In België bestaat een kiesdrempel. Een

partij die minder dan 5 procent van de

stemmen haalt, krijgt geen zetels in

het parlement. Niemand van deze partij

raakt dus verkozen.

40

Kiesdrempel

41

Parlement

Partijen die wel voldoende stemmen

halen, komen in het parlement terecht.

Hoe meer stemmen een partij heeft,

hoe meer politici een zetel krijgen.

Deze parlementsleden noemen

we ook volksvertegenwoordigers:

vanaf dan vertegenwoordigt dat

parlementslid jou. Het beslist dan mee

over voorstellen van de regering en de

andere parlementsleden.

Verschillende partijen proberen dan een regering te vormen met een meerderheid van de stemmen. Een regering met bijvoorbeeld maar 35 procent van de stemmen, kan dus niet.

Een regering met verschillende partijen noemen we een coalitie. Elke regering sluit ook een regeerakkoord, waarin de afspraken worden gemaakt over welk beleid ze wil voeren.

Partijen die geen deel uitmaken van de

regering noemen we de oppositie.

Partijen die geen deel uitmaken van de

regering noemen we de oppositie.

42

Regering

43

Bevoegdheden

België heeft meerdere regeringen,

die allemaal verantwoordelijk zijn voor

andere zaken. Afhankelijk van het

thema kan ofwel de federale ofwel

de regionale regering een beslissing

nemen:

☐ De federale regering beslist

bijvoorbeeld over veiligheid,

buitenlandse zaken, defensie,

energie, …

☐ Regionale regeringen beslissen

over mobiliteit, sport, jeugd, natuur,

cultuur, …

Op basis van het beleid dat ze

willen voeren, maken de ministers in

een regering wetsvoorstellen. Het

parlement debatteert hierover en stemt

nadien. Wanneer een meerderheid in

het parlement het voorstel goedkeurt,

moet de regering deze wet uitvoeren.

Ook de parlementsleden zelf kunnen

wetsvoorstellen doen, waarover

het parlement stemt. Ook dan is de

regering verplicht de wet uit te voeren.

44

Wetten

45

Bevolking

Het beleid dat de regering uitstippelt

en de wetten die het parlement

goedkeurt, moeten de burgers ten

goede komen. Maar afhankelijk van

welke partijen een coalitie vormen, ligt

de nadruk wel op andere zaken.

416

Elke burger oordeelt zelf of politieke partijen en politici hun beloftes hebben

waargemaakt. Bij de volgende verkiezingen krijgen alle burgers opnieuw een stem

die ze als steun aan een partij of politicus kunnen geven.

47

In je stad of gemeente vormen enkele

partijen samen een coalitie met een

meerderheid van de stemmen. De

gemeenteraad stemt over voorstellen van

de burgemeester en schepenen. Het lokale

bestuur is onder meer verantwoordelijk

voor de aanleg van fietspaden, parken en

sportvelden en de vuilnisophaling.

In het Europees Parlement zetelen Europarlementsleden uit alle lidstaten van de EU. Het aantal verkozenen hangt af van het aantal inwoners van elk land. Omdat in dit parlement meer verschillende partijen bij elkaar zitten, vormen partijen met gelijkaardige visies groepen of fracties. De Europese Unie probeert een gemeenschappelijk beleid te voeren rond thema’s als landbouw en handel.

Lokaal

Europa

 Je stem op lokaal en Europees niveau

26

Hoe ontstaan

meningsverschillen

tussen partijen?

Hoe proberen

politici mensen te

overtuigen?

Wat maakt

het nemen van

beslissingen

zo complex?

Politieke visie

Politieke systeem

Politieke

communicatie

1

2

3

1. Politieke visie

Niet alleen politieke partijen hebben een eigen visie. Ook bewegingen en organisaties (zoals de Vlaamse Jeugdraad, klimaatactivisten of verenigingen van mensen met een beperking) verdedigen hun ideeën.

Elke politieke partij heeft een eigen visie op de wereld. Dat is op zich normaal: niet iedereen denkt hetzelfde over elk onderwerp. Verschillende standpunten zijn ook een meerwaarde voor het debat.

Partijen hebben vaak lang nagedacht over hun standpunt, waardoor ze echt overtuigd zijn van hun idee en daar argumenten voor zoeken. Als je politici hoort spreken, helpt het dus om te weten tot welke partij ze behoren. Zo kan je hun standpunt beter begrijpen.

Wist je dat?

27

2. Politieke communicatie

Mensen informeren en overtuigen van hun standpunten is belangrijk voor politieke partijen. Want enkel door mensen te overtuigen, worden politici verkozen.

De overtuigingskracht van politici zit in de taal die ze gebruiken. Alles wat ze zeggen of delen heeft hetzelfde doel: ze willen dat hun boodschap zo veel mogelijk mensen bereikt en een emotionele reactie teweegbrengt.

29

Politici hebben vaak een heel duidelijke visie en overtuigen jou met allerlei beloftes. Maar waarom is het dan zo moeilijk om echt iets te veranderen?

Dat heeft met het politieke systeem te maken. In het parlement of de regering

moeten diezelfde politici samen aan oplossingen werken. Daarbij moeten ze rekening houden met elkaar en alle stappen in het beslissingsproces doorlopen.

En dat maakt het erg complex! Denk even terug aan hoe ingewikkeld het was om een schoolfuif te organiseren.

32

 3. Politiek systeem

Kenmerken van een democratie

34

De burger krijgt inspraak in de besluitvorming. 

Burgers moeten regelmatig de kans krijgen om te stemmen tijdens verkiezingen.

Iedereen kan deelnemen aan het politieke proces, door lid te worden van een partij of een eigen partij of beweging op te richten.

Er moet een strikt onderscheid zijn tussen het parlement (dat de wetten maakt), de regering (die de wetten uitvoert) en justitie (die de naleving ervan controleert). Dit noemen we de scheiding der machten.

Een democratie heeft grondrechten, zoals vrijheid van meningsuiting en gelijkheid voor alle burgers.  

Media kunnen onafhankelijk nieuws maken dankzij persvrijheid.

Verkiezingen zijn een belangrijk kenmerk van elke democratie, zoals je daarnet zag. Het is immers het moment waarop burgers deelnemen aan het

democratische proces. Elke burger heeft dan inspraak in de toekomst van het land door op

politici of partijen te stemmen met gelijkaardige waarden en prioriteiten.

36

2. Van stem tot beleid 

Wist je dat?

Wie mag gaan stemmen, varieert per land. Meestal heb je vanaf 18 jaar dat recht. 

Maar bij de Europese verkiezingen mogen in sommige landen nu ook jongeren vanaf 

16 jaar gaan stemmen. Dat is onder andere het geval in België. Vind je dit een goed idee?

37

Ja

Nee

Ons land zit ingewikkeld in elkaar

Ben je links of rechts? 

Ben je Links of rechts?

Links	Rechts
Grotere rol van de overheid (actief)	Kleinere rol van de overheid (passief)
Hogere belastingen (meer regelen)	Lagere belastingen (minder regelen)
Gelijke kansen voor iedereen	Meer eigen verantwoordelijkheid
Gelijkere welvaartsverdeling	Grote rol voor vrije markt
Aandacht voor milieu	Aandacht voor veiligheid

Ben je conservatief of progressief?

Progressief	Conservatief
Veranderingsgezind	Behoudend
Ruimte voor nieuwe ideeën	Oudere of bestaande normen handhaven
Meer Europese en internationale samenwerking	Meer aandacht voor een nationale staat
Klimaatverandering staat hoog op de agenda	Klimaatverandering is een minder groot probleem
Open houding ten opzichte van migranten	Kritisch ten opzichte van de komst van migranten

www.vrt.be

Tot hier voor de voorbereiding uitstap Vlaams parlement!