KuBV 17de eeuw muziek controle/uitleg

• Kunst
• Middelbare school
• vwo
• Leerjaar 5

17e eeuw Muziek

schilderij Hendrick Avercamp (1585-1634)

KuBv - ROM

Burgercultuur 

van Nederland

Geef twee redenen waarom muziek in de periode van de burgerlijke cultuur (17e eeuw) geen grote rol speelde in het openbare leven.

Leg uit waarom het orgelspel in de protestantse kerken van de Noordelijke Nederlanden in de 17e eeuw een minder prominente rol speelde dan in de katholieke kerken van het Zuiden. Licht daarnaast toe hoe dit verschil zichtbaar was in de opzet en uitvoering van de kerkdienst.

Leg uit waarom de seconda pratica in zowel uitvoering als gedachtengoed goed aansloot bij de culturele en maatschappelijke context van de Republiek in de 17e eeuw.

Eenstemmig -> monodie

De menselijke stem (Vox humana) is een instrument wat gezien werd als door god gegeven.

• een groep die tegelijkertijd hetzelfde zingt
  
• één melodie lijn
  
• inhoud (tekst) staat boven de vorm (melodie)
  
• de tekst is goed verstaanbaar en goed te volgen de melodie ondersteunt maar is niet ingewikkeld.
  
• Melodie roept emotie op en versterkt te tekst
  
• wordt ook wel seconda pratica genoemd

Meerstemmig -> polyfonie

Door de ontwikkeling van muzieknotatie (op schrijven van composities) wordt muziek ingewikkelder

• Meer stemmen, meerdere groepen die verschillende teksten zingen
  
• Meer melodie lijnen
  
• De inhoud (tekst) staat onder de vorm (melodie)
  
• De melodie en harmonie is belangrijk de tekst is niet meer te volgen als luisteraar
  
• De luisteraar wordt volledig meegenomen in de emotie van die de melodie oproept.
  
• Wordt ook wel prima pratica genoemd
  

Leg uit hoe dissonanten in de 17e-eeuwse muziek
werden ingezet in relatie tot de affectenleer.

Tekst

Accenten binnen het onderwerp:

Religieuze en wereldlijke muziek; muzikale genres voor de kleine kring.

- Sweelinck en de nieuwe rol van het orgel weten (binnen en buiten de eredienst)

- De ontwikkeling van de muziek weten in de gouden eeuw; instrumenten voor huiselijke kring; collegium musicum; liederboeken enz.

- Weten wat de affectenleer in de zeventiende eeuw inhoud en hoe deze zich verder ontwikkeld. (prima pratica en secunda pratica)

Wat was een belangrijke verandering in het gebruik van het orgel in protestantse kerken in de Republiek ten opzichte van katholieke kerken?

1. Het orgel werd volledig vervangen door andere instrumenten
2. Het orgel werd vooral ingezet voor begeleiding van het koor
3. Het orgel kreeg een zelfstandige rol buiten de liturgie om
4. Het orgel werd alleen nog gebruikt voor militaire doeleinden

Wat was de rol van Jan Pieterszoon Sweelinck als organist in Amsterdam?

1. Hij was hof organist van de prins en schreef kerkmuziek voor de eredienst
2. Hij gaf openbare concerten op het orgel in de Nieuwe Kerk
3. Hij componeerde missen en begeleidde het gemeentezang
4. Hij speelde buiten de diensttijd en gaf les aan orgelstudenten uit heel Europa

Welke muzikale stijlkenmerken van Sweelinck sluiten aan bij de overgang van religieus naar meer zelfstandig orgelgebruik?

1. Eenvoudige begeleidingsakkoorden en weinig versiering
2. Complexe vocale zonder instrumentale tussenkomst
3. Vrije variatievormen, virtuoze versieringen polyfonie
4. Gregoriaanse eenstemmigheid met vaste kerkliturgische opbouw

Vormen van muziek buiten de kerk

• Psalmzang, buiten diensten om.
  
• Binnen huiselijke kring:
   --> Liedboeken (vaak met bekende wijsjes)
   --> Collegium Musicum of Rederijkerskamer
  --> Muziekinstrument met opvoeding/leraar (behoort tot de standaardopleiding van de jeugd (klavecimbel en luit zijn populair)
• Tussen bedrijven door of ter ondersteuning van het ballet of zang
  
• Muziek maken buiten de kerk mogelijk door verspreiding bladmuziek en zangteksten.

Tekst

Accenten binnen het onderwerp:

Religieuze en wereldlijke muziek; muzikale genres voor de kleine kring.

- Sweelinck en de nieuwe rol van het orgel weten (binnen en buiten de eredienst)

- De ontwikkeling van de muziek weten in de gouden eeuw; instrumenten voor huiselijke kring; collegium musicum; liederboeken enz.

- Weten wat de affectenleer in de zeventiende eeuw inhoud en hoe deze zich verder ontwikkeld. (prima pratica en secunda pratica)