M&M HFD 3 De zorg van de overheid - 3.2 Hoe rijk is het rijk? (economie)

• Mens & Maatschappij
• Middelbare school
• mavo
• Leerjaar 1

Hoe komt de gemeenten aan inkomsten?

3.2 Hoe rijk is het rijk?

Leerdoelen

3.2 Hoe rijk is het rijk?

Opdrachten 3.2

Herhalen

Leerdoelen

1. Je kan vertellen wat miljoenennota en rijksbegroting zijn.
2. Je kan uitleggen wat de belastingdienst doet.
3. Je kan benoemen welke 2 inhoudingen op loon worden gedaan.
4. Je kan 2 andere soorten belastingen noemen en uitleggen.
5. Je kan het verschil tussen bruto- en nettoloon uitleggen.
6. Je kan de bereking van het nettoloon toepassen.
7. Je kan het verschil tussen de collectieve en particuliere sector uitleggen.

Het rijk

De Nederlandse overheid = het rijk

Zij zijn verantwoordelijk te zorgen voor een goede infrastructuur

Derde dinsdag in september

• Rijksoverheid = Bestuurders en ambtenaren van de landelijke overheid.
• Zij maken voor elk jaar plannen waar de inkomsten en uitgaven in staan.

• Deze worden op Prinsjesdag bekend gemaakt aan het volk: 

• Tijdens de troonrede worden de plannen door de koning voorgelezen + de minister van Financiën brengt het koffertje naar de Tweede Kamer.
• Daarin zit de rijksbegroting en de miljoenennota .

Belastingen

• Je werkgever betaald geld dat afgaat van je loon (belasting dus) aan de belastingdienst.
• De belastingdienst zorgt dat alle belastingen bij de overheid komen. De plannen uit de rijksbegrotingen worden hiermee betaald.

• 2 inhoudingen op je loon:

1. Premies voor de sociale zekerheid > sociale uitkeringen 
2. Loonbelasting

Andere belastingen

• De btw: als je iets koopt betaal je ook belasting.
• Dit is belasting over de toegevoegde waarde.
• De verkoper draagt dit (de btw) af aan de belastingdienst
• Accijns: Extra verbruiksbelasting (bijv. over sigaretten, sterke drank en benzine).

Bruto- of nettoloon

• Brutoloon: van het afgesproken loon worden inhoudingen vanaf gehaald. Dit deel gaat naar de overheid.
• Nettoloon: Het geld dat je ontvangt is het nettoloon.

• Berekenen van het nettoloon:

brutoloon - inhoudingen = nettoloon

Geld over of geld tekort

• Als het rijk meer inkomsten heeft dan verwacht, houden ze geld over = begrotingsoverschot.
• Hebben ze meer uitgaven dan inkomsten = begrotingstekort.

• 3 maatregelen om het tekort te verminderen:

1. Bezuinigen (minder geld uitgeven aan bijv. musea of sport)

2. Belastingverhoging (mensen  moeten dan meer betalen)

3. Geld lenen 

Ministeries

• Het bestuur van Nederland is verdeeld in ministeries (afdelingen). 
• Een minister staat aan het hoofd van een ministerie. 
• Elk ministerie heeft een bepaalde hoeveelheid geld om uit te geven. 

Collectief 

• Collectieve voorzieningen: iedereen kan er gebruik van maken (brandweer, politie)
• Dingen die door de overheid worden betaald en georganiseerd.
• Het is de collectieve sector.

Particulier

• De particuliere sector
• Bedrijven en instellongen die niet tot de collectieve sector behoren.
• Bijv.: banken en winkels.
• De oveheid kan deze een opdracht geven. Het rijk betaalt dan voor deze dienst.
• Het bedrijf levert een dienst.

Leerstofopdrachten

Maak opdracht 1 t/m 28

Lever de opdrachten uiterlijk 10 mei in via Magister > ELO > Opdrachten > leerstofopdrachten 3.2

Welke instelling hoort NIET bij de collectieve sector?

1. Belastingdienst
2. Montessori College
3. ING Bank
4. Gemeente Hengelo

Het verschil tussen bruto- en nettoloon is...

1. Brutoloon is als je voor de belastingdienst werk
2. Er is geen verschil
3. Nettoloon is loon zonder premies
4. Nettoloon is met accijns

Wat doet de belastingdienst?

Hoe wordt in het liberalisme gedacht over belastingen?

16. Wat is het verschil tussen brutoloon en nettoloon?

Je brutoloon is €1.850. Daarop wordt €165 aan loonbelasting en €92 aan sociale premies ingehouden. Wat is je nettoloon?