H10

• Natuurkunde
• Middelbare school
• vmbo t
• Leerjaar 2

Meten

Grootheden

Een grootheid is 'iets' wat je kunt meten b.v.:

• lengte, met letter ....
  
• temperatuur, met letter ....
  
• snelheid in, met letter ....
  
• afstand in, met letter ....
• spanning in, met letter ....
  

Elke grootheid is herkenbaar aan een letter.

Eenheden

Een eenheid is de 'achternaam' waarin je 'iets' meet b.v.:

• lengte in ....
• temperatuur in ....
• snelheid in ....
• afstand in ....
• spanning in ....

Elke grootheid heeft een afgesproken eenheid.

Grootheid & Eenheid

Bij een grootheid hoort een afgesproken eenheid.

Zie het als een voornaam (v.n.) en achternaam (a.n.):

lengte (v.n.) in meter (a.n.) => l. meter

temperatuur (v.n.) in Celcius (a.n.) => T. Celsius

Of nog korter: alleen de letters van de voornaam en achternaam.

l in m

T in ^oC

Voor- en Achternaam

Het lastige van grootheden en eenheden is dat

GROTE LETTERS en kleine letters worden gebruikt, b.v.:

bij: tijd -> t   hoort: seconde -> s

bij: temperatuur -> T   hoort Celsius -> ^oC

bij: massa -> m   hoort kilogram -> kg

bij: kracht -> F   hoort Newton - > N

S_ystème.I_nternational - tabel

Wat is geen eenheid

1. massa
2. meter
3. kilogram
4. volt

Wat is geen grootheid

1. snelheid
2. meter
3. gewicht
4. lengte

Welke eenheid hoort bij het vermogen (sterkte) van een lamp?

1. Volt
2. Ampère
3. Watt
4. Ohm

Welke eenheden horen bij snelheid?

(Er zijn 2 goede antwoorden)

1. meter per uur
2. kilometer per minuut
3. meter per seconde
4. kilometer per uur

De temperatuur kan je in verschillende soorten eenheden meten.
Hoeveel soorten eenheden?

1. 2
2. 3
3. 4
4. 5

Cijfers en getallen.

cijfer 5 (er zijn maar 10 cijfers: 0 t/m 9)

getal 05  van een wachtkamer volgordebord met maximaal 100 getallen.

wis- & natuurkundig heeft de oranje 0  geen betekenis en laten we die weg.

getal 5,0  betekent: tussen 4,95 en 5,04  en dus is 5,0  een afronding.

nauwkeuriger dan 5,0 is het getal 5,00  (tussen 5,095 en 5,004 )

(de groene nullen zijn nu wis- & natuurkundig wel belangrijk !!)

nog nauwkeuriger is het getal 5,001  met 2 "opvul" nullen.

een groot getal is 100005  (de 4 "opvul" nullen zijn dus belangrijk !!)

Wat is geen cijfer?

1. 0
2. 3
3. 10
4. 7

Welk getal is het kleinst?

1. 1,00
2. 01,0
3. 0,10
4. 001

Welk getal is het nauwkeurigst?

1. 0,11
2. 0,01
3. 0,10
4. 0,010

Bekende voorvoegsels

Een voorvoegsel is een letter die je gebruikt bij een eenheid.

Elke letter heeft een betekenis. Bekende voorvoegsels zijn:

• kilo      - k     =>  kilo-meter (km)        => 1 km = 1000 m    (afstanden)
• hecto - h    =>  hecto-liter (hl)           => 1 hl = 100 l            (bierproductie)
• deca- da    => deca-meter (dam)    => 1 dam = 10 m      
  
• deci    - d    =>  deci-bel (db)              => 1 db = 0,1 b(el)     (geluidsterkte)
• centi   - c    =>  centi-liter (cl)            => 1 cl = 0,01 l             (volume glazen)
• milli    -  m   =>  milligram (mg)         => 1 mg = 0,001 g     (medicijnen)

Waarom voorvoegsels?

Soms heb je grote uitkomsten met veel nullen vóór de komma.

Soms heb je kleine uitkomsten met veel nullen achter de komma.

Met voorvoegsels kan je grote of kleine getallen evenvoudiger opschrijven:

Een lange reis van 800000 m schrijf je als 800 x 1000 m = 800 kilometer

De komma verschuift 3 plaatsen naar  < links.

Ruitjes van 0,005 m in een schrift schrijf je als 5 x 0,001 m = 5 millimeter

De komma verschuift 3 plaatsen naar > rechts.

Voorvoegsels

Hoe gaat het bij lengte:

     x1000   x1000    x1000                                            1m                                         x1000    x1000   x1000 

 Tera  |  Giga  |  Mega  |   kilo  | hecto |  deca  | ----- |  deci  |  centi  |  milli  |  µicro  |  pico  |  nano

            3            3              3         x10         x10         x10      x10        x10         x10            3             3            3

We zetten het grootste voorvoegsel links en het kleinste voorvoegsel rechts.

Dan geldt:

• Van links naar rechts x10  dus: 1,0 m = 10 dam, de komma verschuift 1 plaats naar rechts.
• Van rechts naar links :10   dus: 1,0 m = 0,1 dam, de komma verschuift 1 plaats naar links.

Oppervlakte en volume

Oppervlakte is: lengte x breedte, dus verschuift de komma nu 2 plaatsen

 Tera  |  Giga  |  Mega  |   kilo  | hecto | deca | ----- |  deci  |  centi  |  milli  |  µicro  |  pico  |  nano

            6            6               6     x100      x100     x100    x100    x100       x100          6             6           6

2 en 6 zijn het aantal plaatsen dat de komma bij oppervlak naar links of rechts verschuift.

Volume is: lengte x breedte x hoogte, dus verschuift de komma nu met 3 plaatsen

 
 Tera  |  Giga  |  Mega  |  kilo  | hecto |  deca  | ----- |  deci  |  centi  |  milli  |  µicro  |  pico  |  nano
            9            9               9     x1000  x1000  x1000  x1000  x1000   x1000           9             9            9
3 en 9 zijn het aantal plaatsen dat de komma bij volume naar links of rechts verschuift.

Eenheden omrekenen

Oefening:

• lengtes
• oppervlaktes
• inhouden
  

•  naar de oefen >> applet <<
  

Omrekenenhulp