Didactisch Handelen 2 - Bijeenkomst 2: Design Curio groep 16b

• Didactiek
• HBO
• Studiejaar 2

Welkom!

Didactisch Handelen 2: Ontwerpen van onderwijs

Bijeenkomst 2: Design

5  juni 2025

Programma

• Even inchecken
• Eindopdracht Didactisch Handelen 2
• Constructive aligment (backwards design)
• Leerdoelen formuleren
  
• Pauze
• Toetsing & kwaliteitseisen
• Werksessie Storyboard en toetsmatrijs
• Formatief evalueren & voorbereiding bijeenkomst 3
• Vooruitblik en afronding

Zo kom ik de les in....

Energiek, ik heb er zin in!

Nu ik er toch ben, maak ik er het beste van.

Zie er een beetje tegenop.

Dit onderwerp staat me tegen...

Ik geef graag zelf antwoord op deze vraag

Planning Didactisch Handelen 2

Inleverdatum: 11 september 2025 

15 mei	Bijeenkomst 1: Analyse
5 juni	Bijeenkomst 2: Design ZUIT
19 juni	Bijeenkomst 3: Develop 002
24 juni (ochtend!)	Bijeenkomst 4: Implement & Evaluate
Op afspraak met Diane	Bijeenkomst 5: Consultatie online Teams met leerteam & trainer

Leerdoelen bijeenkomst 2

• Je bepaalt de leerdoelen voor jouw lessenserie aan de hand van het kwalificatiedossier en je verwerkt deze in een passende toetsmatrijs.
  
  
• Je verantwoordt hoe jouw toets voldoet aan de kwaliteitseisen van toetsing.
  
  
• Je legt het constructive alignment uit van je onderwijsontwerp.
  
  
• Je beschrijft hoe je feedback als middel inzet bij het leerproces van je studenten (formatief evalueren).

Eindopdracht Didactisch Handelen 2

Denk aan feedback experts!

Deze vragen heb ik nog, die ik graag eerst beantwoord wil....

Constructive             Alignment

Backwards design

1️⃣ Wat moeten mijn leerlingen/studenten kennen en kunnen?

2️⃣ Hoe stel ik vast of ze daar zijn aangekomen, of goed op weg zijn?

3️⃣ Welke activiteiten en ervaringen bied ik aan om hen daar te brengen?

Wat kan er misgaan?

👉 𝗧𝗲 𝗺𝗮𝗸𝗸𝗲𝗹𝗶𝗷𝗸/𝗺𝗼𝗲𝗶𝗹𝗶𝗷𝗸 (destructive alignment)

Als je doelen niet aansluiten bij het niveau en de voorkennis, raken je lerenden gedemotiveerd. Dit ondermijnt je effectiviteit.

👉 𝗗𝗼𝗲𝗹𝗲𝗻 𝘀𝗹𝘂𝗶𝘁𝗲𝗻 𝗻𝗶𝗲𝘁 𝗮𝗮𝗻 𝗯𝗶𝗷 𝘁𝗼𝗲𝘁𝘀𝗶𝗻𝗴 (cognitive disalignment)

Bijvoorbeeld: je wilt dat leerlingen verkeersregels kunnen uitleggen, maar bij de toets laat je ze die regels toepassen op de fiets. De toets sluit niet aan op het beoogde denkniveau.

Wat kan er misgaan?

👉 𝗔𝗰𝘁𝗶𝘃𝗶𝘁𝗲𝗶𝘁𝗲𝗻 𝘀𝗹𝘂𝗶𝘁𝗲𝗻 𝗻𝗶𝗲𝘁 𝗮𝗮𝗻 𝗯𝗶𝗷 𝘁𝗼𝗲𝘁𝘀𝗶𝗻𝗴 (constructive disalignment)

Bijvoorbeeld: studenten werken wekenlang aan complexe groepsprojecten waarin ze kritisch denken oefenen, maar je toetst alleen feitenkennis met een meerkeuzetoets.

👉 𝗧𝗲 𝘀𝘁𝗲𝗿𝗸𝗲 𝗳𝗼𝗰𝘂𝘀 𝗼𝗽 𝗹𝗲𝗲𝗿𝘂𝗶𝘁𝗸𝗼𝗺𝘀𝘁𝗲𝗻 (rigide alignment)

Soms wordt het principe zo rigide toegepast dat je curriculum dichtgetimmerd raakt. Er is dan weinig ruimte voor flexibiliteit, spontaniteit en diep leren. Alles is keurig afgestemd, maar voelt beklemmend en weinig inspirerend. Overvol, bovendien.

Wat kan er misgaan?

👉 𝗚𝗼𝗲𝗱 𝗮𝗳𝗴𝗲𝘀𝘁𝗲𝗺𝗱, 𝗺𝗮𝗮𝗿 𝗱𝗼𝗱𝗲𝗹𝗶𝗷𝗸 𝘀𝗮𝗮𝗶 (oppervlakkige alignment)

Stel, je leerdoel is: „Studenten moeten de principes van methoden en statistiek herkennen.” Je geeft acht weken lang colleges waarin exact wordt verteld wat er straks gevraagd wordt in de toets. Daarna volgt een multiple-choice-toets die precies deze principes bevraagt. Perfect afgestemd, maar tegelijkertijd voorspelbaar, weinig uitdagend en allesbehalve inspirerend.

👉 𝗔𝗜 𝘃𝗲𝗿𝘀𝘁𝗼𝗼𝗿𝘁 𝗮𝗳𝘀𝘁𝗲𝗺𝗺𝗶𝗻𝗴 (alignment onder druk)

Alles was goed afgestemd, maar toen kwam ChatGPT. Bijvoorbeeld: je gebruikte jarenlang succesvol essayopdrachten als afsluitende toetsvorm, waarbij leerlingen/studenten thuis een betoog schreven. Dankzij AI weet je niet langer zeker of de essays nog door studenten zelf geschreven worden. Je toetsvorm past ineens niet meer bij je doelen en activiteiten, en dus staat alles onder druk..

Het constructive alignment van mijn toets vind ik...

Leerdoelen formuleren

Leerdoelen formuleren

Hoe formuleer je concrete leerdoelen?

• Actief werkwoord
  Wat moet de student met de leerstof doen?
• Inhoud
  Over welke inhoud gaat de leerstof?
• Context / randvoorwaarden
  Onder welke omstandigheden handelt de student?

Leerdoelen formuleren

Hoe formuleer je concrete leerdoelen?

• Actief werkwoord
  Wat moet de student met de leerstof doen?
• Inhoud
  Over welke inhoud gaat de leerstof?
• Context / randvoorwaarden
  Onder welke omstandigheden handelt de student?

"Je formuleert concrete leerdoelen die voldoen aan de 3 inhoudskenmerken."

Leerdoelen formuleren

Hoe formuleer je concrete leerdoelen?

• Actief werkwoord
  Wat moet de student met de leerstof doen?
• Inhoud
  Over welke inhoud gaat de leerstof?
• Context / randvoorwaarden
  Onder welke omstandigheden handelt de student?

"Je formuleert concrete leerdoelen die voldoen aan de 3 inhoudskenmerken."

Leerdoelen formuleren

Opdracht (15 min.)

• Kijk in duo's naar je lesdoelen uit jullie feedbackproducten Didactisch Handelen 1 en/of die uit je Kallenberg lesvoorbereidingen van je lesbezoeken.
  
  
• Kies een paar leerdoelen uit en bespreek: voldoen deze leerdoelen aan de criteria? Wat vind je positief? Wat zou je eventueel kunnen verbeteren?

Eerder klaar? Hoe zou je deze leerdoelen in de taxonomie van Bloom plaatsen? (welk niveau)

Toetsing en kwaliteitseisen

Toetsmatrijs

In je toetsmatrijs koppel je de leerdoelen aan:

• Taxonomie van Bloom (veel gebruikt bij kennistoetsen)
• Taxonomie van Romiszowski (veel gebruikt bij vaardigheidstoetsen)

In Brightspace vind je voor beide taxonomieën een voorbeeld toetsmatrijs. Voorbeelden vind je ook terug in de voorbeeld beroepsproducten van oud-pdg'ers.

Toetsmatrijs:
leeruitkomsten, leerdoelen,
taxonomie en weging -
zo doe ik dat!

Kwaliteitseisen toets

Kwaliteitseisen toets

Validiteit

Meet je wat je wilt meten?

a) Gaat de toets over alle leerstof?

b) Meet je op het niveau dat je wilt meten?

Transparant

Is de toets voor alle betrokkenen transparant georganiseerd? Denk aan:

a) instructie

b) cesuur

c) beschikbare tijd

d) toegestane hulpmiddelen

Betrouwbaarheid

Is het resultaat van de toets bij herhaalde meting hetzelfde?

Bruikbaar (representatief)

Zijn er verantwoorde keuzes gemaakt?

Om alle studenten op hetzelfde moment te kunnen toetsen, heeft een mbo besloten om, net als op de middelbare school, een toets in een gymzaal af te nemen, voor 300 studenten tegelijk.
Wat kun je nu zeggen over de kwaliteitseisen van toetsing?

1. Bruikbaarheid hoog
2. Betrouwbaarheid hoog
3. Validiteit hoog
4. Transparantie hoog

Bij de Luchtvaartdienstverlening wordt een praktijktoets 'Inchecken' afgenomen op het vliegveld. Studenten krijgen ieder een tijdsslot om baggage van reizigers in te checken. De assessoren observeren hoe studenten het doen en scoren hun aanpak op een formulier. Dit formulier en de criteria waarop gescoord wordt, is vooraf bekend bij de studenten.
Wat kun je zeggen over de kwaliteitseisen van toetsing?

1. Bij deze toets is de validiteit laag en de transparantie hoog
2. Bij deze toets is de transparantie laag en de betrouwbaarheid hoog
3. Bij deze toets is de validiteit hoog en de betrouwbaarheid laag
4. Bij deze toets is de betrouwbaarheid hoog en de validiteit laag

Ik ga ervoor zorgen of ik heb ervoor gezorgd dat mijn toets voldoet aan de kwaliteitseisen (valide, betrouwbaar en transparant) van toetsing, door...

Ronald is docent rekenen bij de opleiding ICT-beheerder. Zijn studenten zijn aangemeld voor het Centraal Examen rekenen, dat over enkele weken plaatsvindt. Hij laat zijn studenten nu daarom elke eerste les van de week digitaal een deel van een oefenexamen maken. Hij analyseert de resultaten van de oefenexamens, bespreekt dit na en richt de overige lessen van de week op de onderdelen die zijn studenten minder goed maken. Het oefenexamen is…

1. ontwikkelingsgericht (formatief)
2. voorwaardelijk ontwikkelingsgericht (formatief)
3. summatief

Sadé is bijna klaar met de opleiding Verpleegkunde. In haar laatste jaar moest zij een portfolio bijhouden van verschillende verpleegkundige handelingen die zij heeft uitgevoerd op stage. Aan de hand van het portfolio vindt haar examengesprek plaats. Sadé heeft haar portfolio net ingeleverd, en krijgt nu te horen dat ze niet op eindgesprek mag komen. In haar portfolio ontbreken de 2 vereiste feedbackformulieren van haar praktijkbegeleider. Deze feedbackformulieren zijn…

1. ontwikkelingsgericht (formatief)
2. voorwaardelijk ontwikkelingsgericht (formatief)
3. summatief

Finn is eerstejaars student Manager Retail en hij is net klaar met zijn eerste BPV-periode bij een grote supermarktketen. Deze stage rondt hij af met een eindgesprek, dat hij voert met een docent van de opleiding en zijn praktijkbegeleider. Als het eindgesprek met een onvoldoende wordt beoordeeld, mag Finn niet door naar het tweede jaar van de opleiding. Het eindgesprek is…

1. ontwikkelingsgericht (formatief)
2. voorwaardelijk ontwikkelingsgericht (formatief)
3. summatief

Yuri is docent logistiek. Hij is door een brancheorganisatie gevraagd om mee te denken in de ontwikkeling van een nieuwe Proeve van Bekwaamheid, waarmee bij een student direct kerntaak 1 en 2 uit het kwalificatiedossier kunnen worden geëxamineerd. Een Proeve van Bekwaamheid is…

1. ontwikkelingsgericht (formatief)
2. voorwaardelijk ontwikkelingsgericht (formatief)
3. summatief

Summatief vs. formatief 

Kwalificerend toetsen = summatief Passief leren	Ontwikkelingsgericht toetsen = formatief Actief leren
Beslissing: goed / niet goed	Diagnostisch
Homogeen	Heterogeen
Duidelijkheid over criteria	Duidelijkheid over criteria
Hoe meer je goed doet, hoe hoger de beoordeling	Fouten maken mag
Objectief oordeel door assessor	Feedback als voorwaarde om te leren

De functie van mijn toets is ... omdat ...

Storyboard

Storyboard: een 'script' van je onderwijsontwerp. Het storyboard bevat:

• Algemene informatie over de lessenserie (leeruitkomsten, korte beschrijving van de toets, kernbegrippen en de koppeling met de beroepspraktijk)
  
• Leerdoelen per les
  
• Onderwijsactiviteiten per les op hoofdlijnen (voorbereiding, instructievormen, werkvormen en huiswerk)
• Vormen van differentiatie, formatief evalueren en digitale werkvormen (blended learning)

Werksessie

Formuleer leerdoelen voor je lessenserie:

• Overkoepelende leerdoelen voor de lessenserie (ook wel 'leerresultaten' of 'leeruitkomsten' genoemd), vaak rechtstreeks uit het kwalificatiedossier.
• Specifieke leerdoelen per les van de lessenserie

Tip: vul je leerdoelen alvast in in je toetsmatrijs en het Storyboard (zie Brightspace)

Eerder klaar? Werk verder aan je toetsmatrijs.

Formatief evalueren

Formatief evalueren

Om het leerproces van mijn studenten te bevorderen, zet ik in mijn lessenserie
feedback op de volgende manier in...

Vooruitblik en afronding

Hoe ver ben je met de Design fase
(leeruitkomsten, leerdoelen, toets, toetsmatrijs)?

0100

Vooruitblik 

Volgende bijeenkomst: Develop (19 juni)

We gaan aan de slag met het detailontwerp van je lessenserie, met focus op formatief evalueren en differentiatie.

Voorbereiding:

• Analysefase afronden - tenzij die al klaar is
• Noteer je leerdoelen in het storyboard - tenzij je dat al gedaan hebt
• Maak je toetsmatrijs compleet
• Vul je Storyboard verder in
• Neem 1 vorm van 'formatief evalueren' mee die je kunt inzetten in je lessenserie.

Zo stap ik vandaag de les uit....

Energiek, ik heb lekker gewerkt!

Moe, maar wel voldaan!

Ben er klaar mee.

Ik zie door de bomen het bos niet meer...

Ik geef graag zelf antwoord op deze vraag