H7.3 Ecosystemen

• Biologie
• Middelbare school
• havo
• Leerjaar 4

Hoofdstuk 7 Ecologie

7.3 Ecosystemen

Speedrun

J of OJ?

1. De hoeveelheid voedsel in de omgeving is een voorbeeld van een abiotische factor

2. Alle bullfrog kikkers in dezelfde sloot vormen 1 populatie

3. Een tolerantiecurve beschrijft hoeveel variatie in een abiotische factor een soort kan verdragen

4. Een symbiose waarbij beide soorten voordeel hebben noemen we een commensalisme

5. Bij intraspecifieke relaties kan er sprake zijn van concurrentie of cooperatie

6. De draagkracht van een ecosysteem bepaald hoe groot een populatie kan worden in een ecosysteem

7. Als de draagkracht van een ecosysteem wordt overschreden zien we vaak een grote toename in het sterftecijfer

8. De grotere populatiedichtheid leidt tot meer concurrentie, ziekte, predatie en daardoor tot een grotere sterfte

Voedselketen

Een voedselketen geeft de voedselrelaties in een ecosysteem weer. De voedselketen geeft aan hoe een reeks populaties met elkaar verbonden zijn. 

Voedselweb

• In een ecosysteem lopen diverse voedselketens door elkaar
• De diverse voedselketens vormen dan een voedselweb

• Planten beschermen zichzelf tegen vraat van insecten d.m.v. doornen of signaalstoffen. De signaalstoffen worden opgevangen door de planten in de omgeving die vervolgens gifstoffen produceren tegen de insecten.

Lezen blz. 179-181

Tekstbegripsvragen:

1. Wat betekend het begrip assimilatie?

2. Welke groep in de voedselkringloop is verantwoordelijk voor de koolstofassimilatie?

3. Welke groepen in de voedselkringloop doen aan voortgezette assimilatie?

4. Welke groepen in de voedselkringloop doen aan dissimilatie?

5. Welke groep in de voedselkringloop zorgt dat de producenten mineralen krijgen voor voortgezette assimilatie?

Keuze 1: Meedoen met uitleg meneer Floor

Na de uitleg nog tijd om te werken aan het huiswerk

Keuze 2: Zelfstandig aan de leerdoelen van 7.1 werken.

7.2 de opdracht af en 7.3 Opdracht 15 en 16 

Aan het eind van de les moet je kunnen laten zien dat je één van de opties serieus hebt uitgevoerd! 

Heb je dat niet dan verspeel je jouw recht om te kiezen in de volgende lessen en verwacht ik dat je het volgende les alsnog af hebt.

Welke keuze maak je?

Optie 1 Uitleg

Optie 2 Zelfstandig werken

Leerdoelen 7.3

1. Je kunt de voedselrelaties en de informatienetwerken in een ecosysteem beschrijven
2. Je kunt de energiestroom door een ecosysteem beschrijven

Afvaleters

• Dode resten van organismen kunnen worden gegeten door afvaleters (detrivoren). 
• De afvaleters zijn net als alle andere dieren consumenten in de voedselketen.

Reducenten

De overgebleven dode resten worden door bacteriën en schimmels (reducenten) afgebroken tot anorganische stoffen (koolstofdioxide, water, mineralen). Dit proces heet mineralisatie. Producenten hebben de mineralen weer nodig voor de assimilatie. Reducenten sluiten dus de kringloop.

Kringloop van stoffen

Consument 3e orde

Consument 2e orde

Consument 1e orde

Producenten

Fytoplankton

Kleine vissen

Leguaan

Slang

Toppredator

Waar halen producenten de energie vandaan dat nodig is voor de koolstofassimilatie?

Wat is de chemische formule van fotosynthese?

+

+

H2O (water)

CO2 (koolstofdioxide)

C6H12O6 (glucose)

O2 (zuurstof)

Assimilatie

Dissimilatie

Verbranding

Opbouw

van o.a. glucose

Fotosynthese

Afbreken eiwit in losse  aminozuren

Bespreken blz. 179-181

Tekstbegripsvragen:

1. Wat betekend het begrip assimilatie?

2. Welke groep in de voedselkringloop is verantwoordelijk voor de koolstofassimilatie?

3. Welke groepen in de voedselkringloop doen aan voortgezette assimilatie?

4. Welke groepen in de voedselkringloop doen aan dissimilatie?

5. Welke groep in de voedselkringloop zorgt dat de producenten mineralen krijgen voor voortgezette assimilatie?

Huiswerk

7.1 en 7.2 al af?

7.3 Opdracht 15 en 16

Reflectie les 1

J of OJ?

1. Het vormen van een vet uit suikermoleculen is een voorbeeld van assimilatie

2. Fotosynthese wordt ook wel de koolstofdissimilatie genoemd

3. Alleen autotrofen zoals planten zijn in staat om van anorganische stoffen organische stoffen te maken

4. Je kunt als mens twee dingen doen met de verteerde voedingstoffen die je binnenkrijgt via je darmen: dissimilatie voor energie of assimilatie voor bouwstoffen

5. De afvaleters in de voedselkringloop zijn verantwoordelijk voor de mineralisatie waardoor planten weer mineralen hebben voor hun voortgezette assimilatie

6. Koolstofassimilatie = CO2 + H2O -> glucose + O2. Voortgezette assimilatie = Glucose + Glucose + Glucose -> Zetmeel

7.  Voor assimilatie is energie nodig 

8. Bij dissimilatie komt energie vrij 

9. Alleen de heterotrofen doen aan dissimilatie.

10. De reducenten in de voedselkringloop zijn de bacteriën en schimmels 

Les 2 7.3

Je kunt de energiestroom door een ecosysteem beschrijven

Energiestromen

• Elke schakel in een voedselketen heet een trofisch niveau.
• In het eerste niveau bevinden zich de autotrofen. Zij produceren organische stoffen uit anorganische stoffen d.m.v. fotosynthese.
• De autotrofen worden daarom de producenten genoemd.
• De overige trofische niveau's worden consumenten genoemd.

Om de positie binnen de voedselketen aan te geven wordt in de trofische niveau's van de consumenten aangegeven in welke orde ze zitten.

• De 1e groep consumenten worden de consumenten van de 1e orde genoemd. De 2e groep consumenten van de 2e orde etc. 

Energiestromen

• Opbouw van organische moleculen uit kleinere moleculen wordt assimilatie genoemd.
• Bij assimilatie wordt energie vastgelegd.
• De afbraak van grote organische moleculen naar kleine moleculen wordt dissimilatie genoemd. 
• Bij dissimilatie komt energie vrij. 
• Producenten kunnen glucose vormen vanuit anorganische stoffen. Dit noemen we koolstofassimilatie. 
• Bij voortgezette assimilatie wordt van glucose nog grotere organische stoffen gevormd zoals vetten, eiwitten en koolhydraten.
• Voor voortgezette assimilatie hebben planten en dieren mineralen nodig

Energiestromen

Piramiden en stromen in ecosytemen

De organismen per trofisch niveau kun je weergeven in een ecologische piramide.

In de afbeelding zie je het aantal organismen en het totale gewicht van alle organische stoffen (Biomassa) per trofisch niveau.

Piramide van aantallen

Piramide van biomassa

Energiestroom

• In een voedselpiramide wordt een deel van de biomassa doorgegeven aan het volgende trofische niveau.
• Bij iedere stap gaat energie verloren door dissimilatie, afgestorven weefsel en onverteerd weefsel (ontlasting).

Alles draait om de zon

• Producenten
• Consumenten (1e orde, 2e orde)
• Elk hoger trofisch niveau neemt energie op uit het voorgaande
• ...zelfs als je uitkomt bij fossiele brandstoffen, want die zijn gevormd uit organisch materiaal 

Maken opdracht 19 en 20

Na 10 minuten gaan we de opdrachten bespreken.

Ben je eerder klaar? Maak alvast opdracht 21!

Huiswerk

Leerdoelen:

1. Je kunt de voedselrelaties en de informatienetwerken in een ecosysteem beschrijven
   
2. Je kunt de energiestroom door een ecosysteem beschrijven