oefenen sp en gr

• Nederlands
• Middelbare school
• havo
• Leerjaar 1

oefenen sp en gr

[e-mail]

10 minuten lezen

LEREN:

blz. 147/151/155/159/ 183/187

Onderwerp en gezegde

VANDAAG

• Uitleg zinsdelen (onderwerp en gezegde)
• Maken opdrachten: 

'E. Onderwerp en gezegde'

Oefenen

Schrijf van de volgende zinnen op: de persoonsvorm (pv), het onderwerp (ow) en het werkwoordelijk gezegde (wg).  

1. Ik heb veel te doen vandaag.
2. Bij de volgende bushalte stapt mevrouw de Bever uit. 
3. De postbode heeft het pakketje vanmiddag afgeleverd. 

Antwoorden

Schrijf van de volgende zinnen op: de persoonsvorm (pv), het onderwerp (ow) en het werkwoordelijk gezegde (wg).

1. Ik heb veel te doen vandaag.
2. Bij de volgende bushalte stapt mevrouw de Bever uit.
3. De postbode heeft het pakketje vanmiddag afgeleverd.

Het onderwerp

• Iedere zin heeft een onderwerp.
• Het is vaak een persoon die iets doet. Maar kan ook een dier of een ding zijn!
• De persoonsvorm en het onderwerp horen bij elkaar. Zonder de pv kun je het  onderwerp niet vinden.

Hoe vind je het onderwerp?

1. Door deze vraag te stellen: Wie/wat + persoonsvorm? 

Het antwoord op deze vraag is het onderwerp.

De hond eet de brokjes op.

Wie eet?

Onderwerp: de hond  

 Werkwoordelijk gezegde

• Het werkwoordelijk gezegde is een zinsdeel.
  
• Het werkwoordelijk gezegde: alle werkwoorden in de zin.
  
• De persoonsvorm is onderdeel van het werkwoordelijk gezegde.
  
• Het werkwoordelijk gezegde zegt wat het onderwerp ‘doet’ of ‘overkomt’.

• Let op: het woordje te voor een heel werkwoord en delen van een scheidbaar werkwoord (bijv. ik stap uit) horen ook bij het gezegde!

werkwoordelijk en naamwoordelijk gezegde

Het gezegde

Alle werkwoorden in een zin (persoonsvorm en de andere werkwoorden):

• De leerling zit.
• De leerling zat.
• De leerlingen zitten in de klas.
• De leerling heeft in de klas gezeten.
• De leerlingen zullen morgen in de klas zitten.

Werkwoordelijk gezegde

• Beschrijft een actie, een handeling.
• Het werkwoord heeft zelf een betekenis (hoofdwerkwoord).
• De overige werkwoorden zijn het werkwoordelijk deel.

1. Tommie lacht.
2. Oma breit een trui.
3. Ivan geeft mij een cadeau.

Naamwoordelijk gezegde

• Beschrijft een eigenschap van het onderwerp.
• De eigenschap is het naamwoordelijk deel.
  
• Het werkwoord koppelt het onderwerp aan de eigenschap (koppelwerkwoord).

1. Het snoepje is lekker.
2. De auto lijkt rood.
   
3. Het snoepje bleef lekker.

0-meting

Je gaat kijken wat je al weet van het naamwoordelijk en werkwoordelijk gezegde.

naamwoordelijk gezegde of werkwoordelijk gezegde?

Katrien is moe.

1. naamwoordelijk gezegde
2. werkwoordelijk gezegde

naamwoordelijk gezegde of werkwoordelijk gezegde?

Ze heeft hard gewerkt.

1. naamwoordelijk gezegde
2. werkwoordelijk gezegde

naamwoordelijk gezegde of werkwoordelijk gezegde?

Zij wil gaan slapen.

1. naamwoordelijk gezegde
2. werkwoordelijk gezegde

naamwoordelijk gezegde of werkwoordelijk gezegde?

Zij dacht aan haar grote zachte bed met haar warme deken en haar grote hoeveelheid knuffels.

1. naamwoordelijk gezegde
2. werkwoordelijk gezegde

naamwoordelijk gezegde of werkwoordelijk gezegde?

Later wordt Katrien slaapspecialist.

1. naamwoordelijk gezegde
2. werkwoordelijk gezegde

Een voorbeeld

1. Mijn vader zwemt elke zondagochtend twintig banen in het zwembad. 
2. Mijn vader wil heel graag gaan zwemmen. 
3. Mijn vader is een hele goede zwemmer.

werkwoorden blz 159

zelfstandig werkwoord

hulp werkwoord 

koppelwerkwoord

Wat leer je vandaag?

1. Wat de verschillende werkwoorden zijn: hulpwerkwoord-zelfstandig werkwoord - koppelwerkwoord.
2. Wat de verschillende tussen de werkwoorden zijn.
3. Hoe je de verschillende werkwoorden kunt herkennen en benoemen.

Zelfstandig werkwoord

Een zelfstandig werkwoord => werkwoordelijk gezegde 

In de zin vindt een handeling plaats (er wordt iets gedaan!)

- er staat dus maar een zelfstandig werkwoord in een zin.

- alle andere werkwoorden zijn hulpwerkwoorden

Koppelwerkwoord

Een koppelwerkwoord => naamwoordelijk gezegde 

In een zin met een koppelwerkwoord wordt een toestand/eigenschap aangegeven ( Iemand "is" iets!)

- er staat dus maar een koppelwerkwoord in een zin.

ZIJN - WORDEN - BLIJVEN - BLIJKEN - LIJKEN - SCHIJNEN - HETEN - DUNKEN - VOORKOMEN

- alle andere werkwoorden zijn hulpwerkwoorden

Hulpwerkwoord

Een hulpwerkwoord => werkwoordelijk of naamwoordelijk gezegde 

- Als er meer werkwoorden in een zin staan, dan heb je ook hulpwerkwoorden. 

-Er kunnen meerdere hulpwerkwoorden in een zin staan.

Stappenplan

Stap 1: Doet iemand iets (A) of "is" iemand iets? (B)

A = zelfstandig werkwoord (ww gezegde)

B = koppelwerkwoord ( nmw gezegde)

VB: IVY heeft gisteren een nieuwe jas gekocht.

Doet IVY iets of is IVY iets?

Stappenplan

Stap 2: Hoeveel werkwoorden staan er in een zin?

1 werkwoord = zelfstandig werkwoord OF koppelwerkwoord

2 werkwoorden = 1 hulp ww + zww/kww

3 werkwoorden = 2 hulpww + zww/kww

VB: IVY heeft gisteren een nieuwe jas gekocht.

Stappenplan

Stap 3: Benoem de werkwoorden

- bij meerdere werkwoorden staat het belangrijkste werkwoord meestal achter in de zin ( hele werkwoord of voltooid deelwoord)

- Er kan geen koppelwerkwoord EN een zelfstandig werkwoord in de zin staan!

VB: IVY heeft gisteren een nieuwe jas gekocht.

En nu even oefenen....

Geef van de werkwoorden in de zinnen aan of ze:

1. Koppelwerkwoord (kww)

2. Zelfstandig werkwoord (zww)

3. Hulpwerkwoord (hww)

Zijn.

Zelfstandig werkwoord of hulpwerkwoord?

Guus gaat naar de stad.
gaat = ...

1. zelfstandig werkwoord
2. hulpwerkwoord

Zelfstandig werkwoord of hulpwerkwoord?

De politie heeft drugslabs ontmanteld.
heeft = ...

1. zelfstandig werkwoord
2. hulpwerkwoord

zelfstandig werkwoord of hulpwerkwoord?

Ik heb gefietst
gefietst = .....

1. zelfstandig werkwoord
2. hulpwerkwoord

zelfstandig werkwoord of hulpwerkwoord?

Ik HEB net een tosti met ketchup gegeten.

1. zelfstandig werkwoord
2. hulpwerkwoord

Onze dokter was toen weer drie kilo aangekomen.

1. was = hww aangekomen = zww
2. was = kww aangekomen = zww
3. was = hww aangekomen =kww
4. was = zww aangekomen = zww

Ik wil dansen!

1. dansen = kww
2. dansen = hww
3. dansen = zww

Mijn vader is een oude man.

1. is= kww
2. is= hww
3. is= zww

Ik heb mijn moeder een cadeau gegeven.

1. heb= zww gegeven = zww
2. heb= hww gegeven = kww
3. heb= kww gegeven = zww
4. heb= hww gegeven = zww

De meeste leraren zijn aardig.

1. zijn= kww
2. zijn= hww
3. zijn= zww