8.3 Democratisering

1 / 28
next
Slide 1: Video
GeschiedenisMiddelbare schoolvwoLeerjaar 5

This lesson contains 28 slides, with interactive quiz, text slides and 3 videos.

time-iconLesson duration is: 60 min

Items in this lesson

Slide 1 - Video

Slide 2 - Slide

Wat is een rechtsstaat?

Slide 3 - Open question

8.3 Democratisering 
Aan het eind van de paragraaf kun jij:
1. uitleggen waarom in 1848 opstanden uitbraken en welke gevolgen dit had voor Nederland
2. de posities die liberalen, socialisten en confessionelen innamen in politieke- en maatschappelijke kwesties benoemen en verklaren
3. de standpunten van de vier zuilen m.b.t. de Schoolstrijd en het algemeen kiesrecht in Nederland benoemen en verklaren
4. de opkomst van feminisme als emancipatiebeweging verklaren en beschrijven. 

Slide 4 - Slide

Het programma vandaag
Ontwikkeling Nederlandse grondwet 1798-1848
Eind deze les kun jij: 
1. uitleggen hoe de grondwetsherziening van 1848 tot stand is gekomen, a.d.h.v. 
- De standpunten van 19-eeuwse liberalen in de Nederlandse samenleving
- Binnen- en buitenlandse problematiek
2. Minimaal drie punten uit de grondwetsherziening van 1848 benoemen. 

Slide 5 - Slide

Van Bataafse republiek naar Koninkrijk
  • Nederland van 1795-1813 onder Frans bewind
  • Eerste grondwet in  1798
    Grondwettelijke (burger)rechten en plichten
    Gekozen volksvertegenwoordiging
    Gelijkheid ongeacht geboorte, bezitting of rang
  • 1813: Willem  Frederik van Oranje soeverein vorst 
  • 1815: Koning Willem I van Oranje --> waarom? 



Slide 6 - Slide

Slide 7 - Video

Restauratie in de Nederlanden
  • 1815: Verenigd Koninkrijk der Nederlanden (België, Luxemburg, Nederland) onder koning Willem I van Oranje
  • Bufferstaat tegen Frankrijk
  • Grondwet die macht koning omschreef
    Parlement kon grotendeels genegeerd worden door koninklijke besluiten

Slide 8 - Slide

Standpunten liberalen t.a.v. Restauratie
  • Bezorgd over herstel machtsstructuren
    Koningen gedragen zich als absolute vorsten
  • Doelen: Burgerlijke vrijheden en politieke invloed voor het (succesvolle) volk
  • Rijke mensen tonen immers ondernemers- en leidinggevende kwaliteiten
  • Grondwetsherziening 1840
    Afscheiding België  + strafrechtelijke ministeriële verantwoordelijkheid
  • Koning Willem II volgt afgetreden vader op 
  • Liberalen grijpen hun kans in 1848

Slide 9 - Slide

Revolutiejaar 1848
  • Opstanden in Europa
    Mislukte oogsten
    Stijgende prijzen
  • Burgers grijpen kans --> hervormingen
    Frankrijk van koninkrijk naar republiek
    Duitse eenheid binnen handbereik (mislukt)
  • Ook in Nederland grote problemen
    Volhardingspolitiek (leger +- 9 jaar in staat van paraatheid)
    Hongersnood door aardappelmisoogsten (1845-1848)
  • Koning Willem II zwicht voor druk --> grondwetswijziging 


Slide 10 - Slide

Grondwetswijziging 1848
  • Willem II 'in 1 nacht' van conservatief naar liberaal
  • Johan Rudolph Thorbecke herschrijft grondwet
Grondwetswijziging van Thorbecke:
  1. Ministers verantwoording schuldig aan parlement, niet de koning
  2. Koning blijft staatshoofd, maar onschendbaar: ministers zijn verantwoordelijk voor hem
  3. vrijheid van godsdienst
  4. emancipatie van de katholieken:
  5. Censuskiesrecht: Degene die betaalt, bepaald (+- 73.000 mannen in 1848). 

Slide 11 - Slide

Huiswerk naar eigen keuze
Keuze uit twee opdrachten:
1. Maken samenvatting
2. Maken eigen toetsvragen

Maak een keuze en werk de eerste 5 minuten alleen. 

Slide 12 - Slide

Keuzeopdracht 1   
  • Vat de tekst van 'opstanden tegen de restauratie'  en ' liberalen aan de macht' samen a.d.h.v. 
  • Samenvatting belangrijkste begrippen en personen of ... 
  • Tijdbalk
  • Eigen keuze 


Keuzeopdracht 2 
Maak vier toets vragen + antwoordmodel op basis van de tekst en Lessonup
 Moet de volgende elementen bevatten:
  • 1 open vraag (hierbij moet je zelf een antwoord bedenken
  • 1 meerkeuzevraag (A,B,C,D) 
  • 1 vraag met bron 18 (uit het tekstboek) 
  • Stuur toetsvragen naar jon@bornego.nl 



Eerst 5 minuten zelfstandig werken. 
Daarna mag je (zachtjes) overleggen 

Slide 13 - Slide

Het programma vandaag:
De ontwikkeling van de Nederlandse grondwet:
1887-1917
1. Herhaling
2. Emancipatie katholieken
3. Schoolstrijd en opkomst politieke partijen
4. Verzuiling
5. Grondwetswijziging 1887
6. Feminisme en algemeen kiesrecht 

Slide 14 - Slide

1. Herhaling: De grondwetten van 1814-1848
A. Wat waren de (belangrijkste) wijzigingen van de grondwet in 1814, 1840 en 1848? 
B. Benoem welke vorst aan de macht was tijdens de drie grondwetswijzigingen 



Slide 15 - Slide

2. Emancipatie der katholieken
  • Opkomende protestantisme onderdrukt in de Spaanse Nederlanden
  • Republiek scheidt zich af in 1635, sindsdien ... 
  • Rooms-Katholieken achtergesteld
    Geen openbare functies, schuilkerken, tweederangs burgers
  • In Franse tijd (1795-1813) katholieken boven protestanten
  • Sinds 1813 bevoorrechte positie kwijt
  • 1848: Grondwet geeft geloofsvrijheid 
  • 1853: herstel bisschoppelijke hiërarchie in Nederland

Slide 16 - Slide

RK Schuilkerken in Nederland


Dit is in Abrahams Schoot, RK, Gorinchem
De Rode Hoed, A'dam
Maria en Ursula kerk, RK, Delft
Penninckshuis, Doopsgezind, Deventer

Slide 17 - Slide

Sint-Bonifatiuskerk Dokkum, 1872
Sint-Vitus kerk Blauwhuis, 1871 

Slide 18 - Slide

Evaluatievragen
C. Bedenk een reden waarom Rooms-Katholieken werden achtergesteld bij andere geloofsgroepen
D. Bedenk een reden waarom geloofsvrijheid werd opgenomen in de grondwet van 1848

Slide 19 - Slide

3. Schoolstrijd en de opkomst van politieke partijen
  • Confessionelen strijden voor gelijke subsidies scholen
    Overheid bekostigt enkel openbare scholen
  • Particulieren bekostigen bijzondere (godsdienstige) scholen
  • 1878: Wet op Lager Onderwijs stelt hoge eisen aan onderwijs
    Stijging bouw- inrichtingseisen en lonen onderwijzers 
  • Ook bijzondere scholen moesten hieraan voldoen --> onbetaalbaar
  • Opkomst politieke partijen om eigen eisen kracht bij te zetten
    Kuypers Anti-Revolutionaire Partij (1878), Liberale Unie (1885), Sociaal-Democratische Arbeiderspartij (1894), Katholieke Algemene Bond (1904), 
  • Politieke partijen en achterban 'keren naar binnen'. Weinig contact met anderen

Slide 20 - Slide

Evaluatievraag
E. Bedenk met welk motief liberalen in Nederland gesubsidieerd bijzonder onderwijs afkeurden

Slide 21 - Slide

4. Verzuiling in Nederland 
(1900-1960)
  • Nederlandse samenleving versplintert in 4 groepen (zuilen) 
  1.  Protestantse zuil
  2.  Rooms-Katholieke zuil
  3. Socialistische zuil 
  4. Liberale zuil (tegen wil en dank) 
  • Eigen dokters, kranten, scholen, sportverenigingen, vakbonden, woonbuurten, etc. 

Slide 22 - Slide

Evaluatievragen
F. Wie worden er bedoeld met 'die bende'? 
G. Wie spreekt er? De man of de vrouw? Leg je antwoord uit. 

Slide 23 - Slide

5. Grondwetswijziging 1887 
  • Censuskiesrecht grotendeels afgeschaft
    Kiesrecht op basis van ' kentekenen van geschiktheid' 
  • Kentekenen niet omschreven --> caouthouc (rubber) artikel
    Percentage stemmende mannen naar 68% in 1917
  • Vrouwen mochten niet stemmen!

Slide 24 - Slide

6. Feminisme in Nederland 
  • Nederland zat rond eeuwwisseling in uitzonderlijke positie:
    Pas laat industrialisatie
    Participatie vrouwen in arbeidsproces erg laag > man kostwinner
    Neutraliteit tijdens WO I
  • Ook in Nederland onvrede over achtergestelde positie van de vrouw:
    Wilhelmina Drucker en Aletta Jacobs:
    Geen vrouwenkiesrecht
    Geen scholing, noch gelijke kansen op arbeidsmarkt
  • Succes (?): Pacificatie (1917)
    Schoolstrijd wordt opgelost
    Actief kiesrecht voor mannen
    Passief kiesrecht voor vrouwen
  • 1919: ook actief kiesrecht voor vrouwen
Wilhelmina Drucker (1847-1925
Aletta Jacobs (1854-1929)

Slide 25 - Slide

Verwerkingsopdracht 
Beredeneer in hoeverre de strijd van de verschillende negentiende-eeuwse emancipatiebewegingen een succes was. Doe dat door:
  • vier emancipatiebewegingen te noemen
  • per emancipatiebeweging aan te geven welk(e) doel(en) zij nastreefde
  • per doel aan te geven of het behaal is
  • een beredeneerde conclusie te trekken 

Slide 26 - Slide

Filmfragment: de grondwet, 1814-1917

Slide 27 - Slide

Slide 28 - Video