Winter

• natuur
• Voortgezet speciaal onderwijs
• Leerroute 1

Winter

Vandaag gaan we het hebben over de winter

Wat weet je nog over de vorige les?

Doel van vandaag is om meer te leren over de winter

Gaan we kijken, wat weet je al over de winter

Samen behandelen wij deze les over de winter

Stukje theorie over wat je nu hebt geleerd

Evaluatie over deze les

Wat gebeurd er in de winter met de natuur?

Bomen worden kaal, struiken laten hun bladeren vallen. Alles trekt zich terug in de winter.  Het lijkt stil in de natuur. Die stilte is ook wel een beetje schijn, want onder de grond gebeurt er van alles. Veel zaad ontkiemt al in december in de grond. Dat ontkiemde zaad groeit dan in het voorjaar verder.

Wat gebeurd er in de winter met de dieren?

Dieren doen een winterslaap en proberen daarmee zo weinig mogelijk energie te verliezen, door zich heel rustig te houden. In Nederland houden egels, marmotten en hamsters echt winterslaap, waarbij hun stofwisseling minimaal is en hartslag, ademhaling en verbranding tot bijna nul worden gereduceerd. Daardoor kunnen ze heel lang leven op hun reserves. Ook hun lichaamstemperatuur daalt tot bijna het vriespunt.

Koudbloedige dieren als kikkers, padden en salamanders kruipen in de sloot die voor hun gevoel redelijk warm is en wachten daar tot het voorjaar wordt. Ze verkeren daarbij in een soort toestand die lijkt op de schijndood. 

Wat gebeurd er in de winter met de insecten?

Veel insecten – torren, vlinder en wormen trekken zich terug in hun ei, als pop of als cocon. Bijen zijn een uitzondering de regel. Zij weten de temperatuur in hun broedkast in de winter op 37 graden te houden. Dit doen ze door alle gaten af te dichten met propolis, een isolerende en ontsmettende hars. Vervolgens kruipen de insecten allemaal bij elkaar en vormen ze een soort tros. Die beweegt heel langzaam heen en weer om de warmte te bewaren. De bijen slapen niet echt, want als de kast wordt geopend dan komen ze in het geweer. De kern van de tros wordt gevormd door de koningin met haar jongen. Zij worden op die manier beschermd. De oudste bijen zitten in de buitenste laag en verdedigen de rest. Bovendien zorgen zij voor de honing die uit de wintervoorraad komt. Bijen dragen die van mond tot mond over tot in het hart van de tros.

Wat is sneeuw eigenlijk? Wanneer de temperaturen onder het vriespunt komen, krijgt de waterdamp hoog in de lucht een vaste vorm, het wordt omgevormd tot kleine ijskristallen. De optimale temperatuur voor dit proces is -12°C. Met de juiste temperaturen onder nul zal deze neerslag onderling met elkaar gaan botsen, waardoor er uiteindelijk sneeuwkristallen worden gecreëerd. De sneeuwkristallen krijgen langzaamaan een eigen, identieke vorm en hebben altijd een zes puntige vorm. 

Sneeuw

Hoe hou je de looppaden begaanbaar bij sneeuw?

Een veelgemaakte vergissing is om onder alle omstandigheden te strooien. Strooizout is echter niet altijd effectief. Ligt er al een dikke laag sneeuw? Dan is zout niet het beste middel. Een dikke laag sneeuw kan het beste worden weg geschept. Om een dikke laag sneeuw te smelten is veel zout en tijd nodig. Tijdens het wegsmelten treedt bovendien een ijzige slush op die vaak hinderlijker is dan sneeuw zelf.

Strooizout is het effectiefst wanneer het preventief gebruikt wordt. Op die manier krijgen sneeuw en ijs op voorhand geen kans. Zo is er meestal ook veel minder zout nodig. Beter ook, want strooizout heeft een corrosieve werking op metaal en dus ook op voertuigen. Hoe minder hoe beter. Daarnaast is strooizout een effectief middel tegen gladheid door ijsvorming. Ingereden sneeuw of ijzel leveren acute gladheid op. De slush die dan soms even ontstaat, is meestal te verkiezen boven een spekglad terrein.