Instructie 4: Britse economische wereldmacht

• Geschiedenis
• Middelbare school
• havo
• Leerjaar 4

Benoem een of meerdere oorzaken die ten grondslag lagen aan de industriële revolutie (in Engeland).

Instructie 4: Britse economische wereldmacht

Door een groeiende bevolking en uitvindingen ontstaat de industriële revolutie. Hierdoor krijgt Engeland een enorme economische voorsprong op de rest van de wereld. De gevolgen zijn enorm.

Hoort bij: les 9 & les 10

Leerdoelen instructie 4

57. Je kunt uitleggen hoe het komt dat het Britse koloniale rijk ervoor zorgde dat Groot-Brittannië een economische voorsprong kreeg op andere landen in de 18e en 19e eeuw.

58. Je kunt het belang beschrijven van de Spinning Jenny en de stoommachine voor de ontwikkeling van de industriële revolutie in Engeland.

59. Je kunt verklaren wat een industriële samenleving is en hoe deze ontstond.

60. Je kunt uitleggen waardoor er sprake was van een snelle bevolkingsgroei vanaf de tweede helft van de 18e eeuw.

61. Je kunt uitleggen wat de gevolgen waren van deze bevolkingsgroei.

62. Je kunt de uitbreiding van het Britse en Indiase spoorwegnetwerk beschrijven en daarbij verklaren waarom deze snelle uitbreiding noodzakelijk was voor de Britten.

Leerdoelen instructie 4 (vervolg)

65: Je kunt uitleggen waardoor handelskapitalisme veranderde in industrieel kapitalisme.

66: Je kunt uitleggen wat een liberale markteconomie is.

67: Je kunt de betekenis van de Reform Bill voor de ondernemers in de Britse steden beschrijven.

Waarom is de ontwikkeling van Groot-Brittannië als economische wereldmacht nog steeds relevant voor de wereld van vandaag?

Economische voorsprong

• Britse koloniën leveren veel grondstoffen en plantage producten op
  
• Handel over zee winstgevend
• Divers koloniaal rijk; kolonies in Amerika, de Cariben, Afrika en in Azië

LD: 57

Innovatie en revolutie

• In Engeland aandacht voor ontwikkeling en experimenten; innovatief klimaat waarin (geld) werd geïnvesteerd
  
• Spinning Jenny; tegelijk meerdere draden maken van katoen
• Uitvindingen en vernieuwingen zorgen voor revolutie in textiel industrie; ontstaan fabrieken

LD: 58

Stoom

• Spierkracht wordt vervangen door stoommachine
  
• James Watt ontwikkelt eerste stoommachine die bruikbaar was
• Stoom opwekken door verhitten water, dat wiel in beweging brengt
• Motor voor machines in textiel industrie; veel hogere productie met minder mankracht

LD: 58

Industriële samenleving

• Ontstaan nieuwe samenleving
  
• Meeste mensen werken niet in landbouw, maar in de industrie
• Verdwijnen huisnijverheid, fabrieken produceren veel goedkoper en efficiënter
• Hierdoor verhuizen mensen naar de stad, op zoek naar werk in de fabrieken

LD: 59

Bevolkingsgroei

• Toenemende vraag textiel door groeiende bevolking
  
• Voedseloverschotten door verbeterde landbouw
• Verbeterde hygiëne en bestrijding van ziektes; Britten worden ouder
• Meer goedkope arbeiders
• 'Te veel' mensen op platteland door efficiëntere technieken

LD: 60

Urbanisatie

• Mensen trekken naar de stad; hoop op werk in fabrieken
  
• In hoog tempo nieuwe wijken gebouwd voor arbeidersgezinnen
• Weinig aandacht voor comfort en hygiëne; gezondheid niet belangrijk, arbeiders konden makkelijk vervangen worden

LD: 61

Treinen

• Fabrieken worden bij water gebouwd; makkelijker voor transport grondstoffen/producten
  
• Hoeveelheden lopen zo hoog op dat waterwegen niet meer voldoen
• Ontwikkeling stoomtrein; nog sneller vervoer mogelijk
• Ontstaan spoorwegnetwerk in GB en India

LD: 62

Aanvoer katoen

• Groei vraag naar ruwe katoen
  
• Britten vergroten macht in India
• Veel katoen uit (het zuiden van de) VS, waar slaven werkten
• Burgeroorlog in VS over slavernij zorgt voor stilvallen aanvoer
• Hierdoor wordt India nog belangrijker voor de aanvoer van katoen voor GB

LD: 62

Vrijheid voor ondernemers

• Ontstaan industrieel kapitalisme; fabrieksmatig produceren om met winst door te verkopen
  
• Ondernemers: zoveel mogelijk vrijheid, overheid moet productie beschermen en buitenlandse concurrentie tegengaan
• Wens voor liberale markt-economie met vrijhandel

LD: 65/66

Vrijhandel met oorlog

• Britten sturen Royal Navy naar gebieden om vrijhandel af te dwingen
  
• Opiumoorlogen met China; Britten krijgen Hongkong en hoefden nauwelijks meer invoerrechten te betalen

LD: 66

Reform Bill

• Districtenstelsel in Engeland
  
• Industriële gebieden waren belangrijker geworden, maar hadden weinig invloed
• Oude adel tegen herziening
• Reform Bill: verandering in samenstelling districten
• Enkel kiesrecht bij huizenbezit
• Gegoede burgerij profiteert

LD: 1

Kies een kenmerkend aspect uit tijdvak 7 en/of 8. Leg uit hoe dit kenmerkend aspect terug komt bij dit onderwerp.

Benoem twee redenen voor de snelle urbanisatie de Britse samenleving.

Leg uit waarom Groot-Brittannië dankzij de uitvinding van de stoommachine het machtigste land ter wereld kon worden.

Noem twee gevolgen van de Britse wens tot vrijhandel (voor de rest van de wereld).

De oude adel wilde niet meewerken aan de Reform Bill. Toch kwam deze er toch, onder druk van de industriëlen. Bedenk een reden waarom de politiek besloot te luisteren naar de industriële ondernemers.

Wat maakte de Spinning Jenny mogelijk?

1. Efficiëntere productie van stof
2. Verbeterde naaldtechnologie
3. Nieuwe vezels uit planten
4. Snellere transport van goederen

Wat is een oorzaak van het verdwijnen van huisnijverheid?

1. Verbeterde transportmogelijkheden
2. Minder concurrentie van buitenlandse producten
3. Opkomst van fabrieken
4. Toegenomen vraag naar handwerk

Waarom stopt de katoenaanvoer vanuit de VS?

1. Veranderingen in de mode-industrie
2. Toename van de katoenproductie in Engeland
3. Oplossingen voor katoenvervuiling
4. Burgeroorlog in de Verenigde Staten

Waarom was opium belangrijk voor Groot-Brittannië?

1. Het was een medicijn voor Chinese soldaten
2. Het genereerde hoge winsten voor handelaren
3. Het hielp bij het opbouwen van fabrieken
4. Het zorgde voor politieke stabiliteit in China

Welke groep profiteerde niet van de Reform Bill?

1. De intellectuelen
2. De arbeidersklasse
3. De landeigenaren
4. De bourgeoisie