1.6: Nederland onder de zeespiegel H/V

• Aardrijkskunde
• Middelbare school
• vwo
• Leerjaar 2

1.6 Nederland onder de zeespiegel

- Opfrissen 1.5

- Paragraaf 1.6 doornemen

- Maken opdrachten

- Afsluiting

- Leren voor de toets

* Ik begrijp op welke manier de landschappen in Laag-Nederland zijn ontstaan.

* Ik weet welke maatregelen genomen zijn om gebieden tegen het water te beschermen.

* Ik kan op een topografische kaart en op foto’s landschapskenmerken van Laag-Nederland herkennen

Leerdoelen

Planning

Opfrissen

• Wat gebeurde er in de een na laatste koude periode (Saale-ijstijd)?

1. Dikke ijstongen brachten zwerfstenen naar Zuid-Limburg
2. IJstongen zorgden voor stuwwallen in het landschap
3. Helemaal niks, Nederland lag toen nog onder water

Opfrissen

• Hoe is het landschap in Hoog-Nederland ontstaan?

1. De zee zette zand af waardoor er land ontstond
2. Zand werd vanuit de lege Noordzee naar Hoog-Nederland geblazen
3. De zwerfstenen schuurden het landschap uit

Opfrissen

• Waarom gingen de eerste inwoners van Nederland in Hoog-Nederland wonen?

1. De grond was er erg vruchtbaar, dus ze hoefden niet meer te jagen maar konden boer worden.
2. Laag-Nederland was te gevaarlijk: dat overstroomde regelmatig.
3. Ze vonden de natuur hier zo mooi (akkers, weilanden en bossen). 

Laag Nederland

Laag-Nederland

Het landschap in NL is vooral na de laatste ijstijd ontstaan

De temperatuur steeg --> zeespiegel steeg

In deze periode ontstonden veel grondsoorten

Grondsoorten

In Laag-Nederland zijn als gevolg van de zeespiegelstijging (10.000 jaar geleden tot nu) verschillende grondsoorten ontstaan:

- Duinzand (zie paragraaf 1.4)

- Veen

- Zeeklei

West-Nederland

1. Zeespiegel stijgt 
2. Strand en duinen vormen
3. Achter strand en duinen ontstaat binnenzee, daar dwarrelen kleideeltjes naar beneden: zeeklei.

Ontstaan veen en moeras

Sinds het einde van de laatste koude tijd 10 000 jaar geleden, is de zeespiegel tientallen meters gestegen. 

De stranden en duinen zijn gevormd, achter de duinen vormde de Waddenzee. De waddenzee stroomde vol met vloed en weer leeg bij eb. 

In de binnenzee stond het water vaak zee en dwarrelden kleideeltjes naar beneden. Hierdoor vormden dikke lagen zeeklei. 

Op een gegeven moment sloten de openingen tussen de duinenrijen en veranderde het gebied achter de duinen in moeras. 

In het moeras stapelden dode plantenresten op onder het water, zonder zuurstof konden de planten niet verteren en ontstond er veen. 

West-Nederland

4. De duin openingen sluiten, er ontstaat een binnenzee 

5. Binnenzee verandert in uitgestrekt moeras gebied

6. Dode plantenresten hopen op onder water, zonder zuurstof, ontstaan veen 

Ontstaan veen en moeras

Sinds het einde van de laatste koude tijd 10 000 jaar geleden, is de zeespiegel tientallen meters gestegen. 

De stranden en duinen zijn gevormd, achter de duinen vormde de Waddenzee. De waddenzee stroomde vol met vloed en weer leeg bij eb. 

In de binnenzee stond het water vaak zee en dwarrelden kleideeltjes naar beneden. Hierdoor vormden dikke lagen zeeklei. 

Op een gegeven moment sloten de openingen tussen de duinenrijen en veranderde het gebied achter de duinen in moeras. 

In het moeras stapelden dode plantenresten op onder het water, zonder zuurstof konden de planten niet verteren en ontstond er veen. 

= grondsoort die ontstaat door de opeenhoping van

dode plantenreste

Samengevat

De grondsoorten in Laag-NL zijn afgezet onder verschillende omstandigheden

Duinzand --> door golven en wind

Zeeklei --> Duinenrij had gaten: bij vloed liet de zee klei achter

Veen --> Duinenrij was gesloten: dode planten stapelden zich op  en vormden dikke pakketen.

Vwo: Veen werd afgegraven en gedroogd = turf 

Zeegat

= een ondiepe binnenzee, bijna helemaal omsloten door land. 

Waddenzee

Noord-Nederland

• bij vloed stroomt het water tussen de eilanden door.
• bij eb stroomt dit water weer terug

wadden = onbegroeide delen van de Waddenzee die twee

keer per dag droogvallen

Hoog-Nederland

Laag-Nederland

Binnen- en buitendijks

Buitendijks gebied

Binnendijks gebied

Noord-Nederland

Aan de buitendijkse      kant van de dijk gaat de sedimentatie door. Die gebieden heten een kwelder 

= Stuk land dat bij vloed in de Waddenzee niet meer overstroomt.

= stuk land dat bij vloed in de Waddenzee niet meer overstroomt

Kwelder hoog genoeg?

Bedijken!

Land

Dijk

Kwelder

Bescherming tegen water

De bewoners van Laag-Nederland moesten hun gebouwen beschermen tegen overstromingen

Dus ze bouwden op terpen 

= door de mens opgeworpen heuvel als bescherming

tegen overstromingen

Bescherming tegen water

Hierna ging men de eerste dijken aanleggen: zo bleef alles droog!

Hierdoor ontstonden er polders

dijk

= stuk land, omgeven door dijken, waar de waterstand geregeld kan worden

Bescherming tegen water

Polders liggen vaak onder
NAP

het gemaal         pompt het
water weg

Binnendijks

Buitendijks

=pomp waarmee polders worden drooggepompt

Bescherming tegen water

Op dezelfde manier werden grote meren drooggemalen (drooggepompt). 

-->  Voor landbouwgrond 

Vwo: Rondom droogmakerij ligt een ringvaart 

= kanaal rondom een polder, bedoeld om het overtollige water af te voeren

Welk gebied ligt hoger ten opzichte van de zeespiegel?

Op welke foto zie je Laag-Nederland 

afgebeeld?

1. Het plaatje boven
2. Het plaatje onder

De mens heeft al eeuwenlang

het landschap van Hoog-Nederland en

Laag-Nederland ingericht.

1. Hoog-Nederland of 2. Laag-Nederland

1. Hoog-Nederland of 2. Laag-Nederland

Afsluiten

Maak van 1.6 de opdr.

Klaar? Nakijken (its)

Klaar? Voorbereiden op de toets

Afsluiten

1. Ik begrijp op welke manier de landschappen in Laag-Nederland zijn ontstaan.

2. Ik weet welke maatregelen genomen zijn om gebieden tegen het water te beschermen.

3. Ik kan op een topografische kaart en op foto’s landschapskenmerken van Laag-Nederland herkennen