5.1 Verschillen tussen mensen 4V 2324

• Biologie
• Middelbare school
• vwo
• Leerjaar 4

Paragraaf 1 Dierenwelzijn

Paragraaf 5.1: Verschillen tussen mensen

Kenmerken hoofdstuk 5

• Oefenen-oefenen-oefenen van genetische vraagstukken (paragraaf 3 en 4)
• Herhaling van stof uit de derde.
• Kennis nodig uit hoofdstuk Cellen 

Doel 5.1 

1. Je legt uit welke factoren invloed hebben op het tot stand komen van het fenotype.

2. Je beschrijft hoe variaties in het genotype ontstaan.

Bekende begrippen

Uit Hoofdstuk 2 en 4

Of derde klas

DNA - molecuul

• Waar zit het?
• Hoe ziet het eruit?
• Hoe is het opgebouwd?
• Wat kun je ermee?

DNA - molecuul

• In de celkern
• Dubbele helixstructuur
• Baseparen
• Codeert voor eiwitten

Chromosoom

• Wat is het?
• Wanneer kun je ze zien?

Chromosoom

• Opgekruld DNA molecuul.
  
• Alleen zichtbaar tijdens de celdeling (in verdubbelde toestand).

Gen

• Wat is het?
• Wat kun je ermee?

Gen

• Stukje van een DNA-molecuul.
• Codeert voor één eiwit. 

Genoom

Alle aanwezige erfelijke informatie.

Niet alleen kern-DNA maar ook mitochondriaal DNA.

Haploïd/ diploïd

Geslachtscellen: van elk chromosoom één exemplaar (haploïd)

Na bevruchting (dus in elke lichaamscel): van elk chromosoom 2 exemplaren (diploïd)

Homoloog

Je hebt 2 versies van elk chromosoom. Een van je vader en een van je moeder.

Dit zijn homologe chromosomen. 

Er zitten dezelfde genen op 

Nieuwe begrippen

Allel

Van genen kunnen verschillende 

versies bestaan.

Een versie van een gen heet een 

allel.

Een diploïde cel heeft dus altijd 

twee allelen van elk gen, op elke 

chromosoom één.

Allel

Verschillende versies van genen 

zijn ontstaan door toevallige, 

levensvatbare mutaties in eerdere 

generaties. 

Haplotype

De combinatie van allelen op één 

chromosoom is het haplotype.

Een diploïde cel heeft dus 2 

haplotypes van elk chromosoom. 

Begrippen 

Maak biologische kloppende zinnen met 2 begrippen waaruit blijkt wat de relatie is tussen beide begrippen

Bijvoorbeeld:

koe - gras: een koe eet gras

koe - staart: een staart is een lichaamsdeel van een koe (niet: een koe heeft een staart)

Begrippen 

Chromosoom - DNA

DNA - gen

Chromosoom - diploïd

Homoloog - gen

Gen - allel

Haplotype - chromosoom

Genotype

Combinatie van de allelen van een 

individu.

Je erfelijke eigenschappen worden 

bepaald door je genotype - 

dat wat aangeboren is.

Fenotype

Het fenotype zijn de uiteindelijke, 

waarneembare eigenschappen van 

een individu: wordt bepaald door 

het genotype in combinatie met 

het milieu.

G/Fenotype

Veel eigenschappen worden deels 

door je genen en deels door je 

leefstijl of omgeving (milieu) 

bepaald.

Bijvoorbeeld: krullend haar

 of suikerziekte.

Leg uit

* Waarom lijk je deels op je vader en deels op je moeder?

* Waarom lijken je broers/ zussen op je maar niet helemaal?

Gebruik de juiste termen!!

Doel 5.1 

1. Je legt uit welke factoren invloed hebben op het tot stand komen van het fenotype.

2. Je beschrijft hoe variaties in het genotype ontstaan.

Huiswerk

In de online methode.

Kies een leerweg (default B).

Maak opdrachten 3, 4, 7 van 5.1