6V 2.1 - Verlichte denkbeelden (1650-1789) - les 1

• Geschiedenis
• Middelbare school
• vwo
• Leerjaar 6

2.1 - Verlichte denkbeelden

(1650-1789)

Planning

• Waar zijn we
• Uitleg
• Verboden te zeggen
• Uitleg
• Huiswerkmoment
  
  
• Veel uit syllabus, weinig boek

Les 1	2.1	1/2
Les 2	2.1	2/2
Les 3	2.2	1/2
Les 4	2.2	2/2
Les 5	2.3	1/1

Onderzoeksvraag

(uit syllabus)

Welke ideeën ontstonden tijdens de Verlichting over een meer rechtvaardige

samenleving (1650-1789)?

• In deze paragraaf leer je welke nieuwe ideeën over godsdienst ontstonden.
• In deze paragraaf leer je welke nieuwe ideeën over de samenleving ontstonden.
• In deze paragraaf leer je welke nieuwe ideeën over politiek ontstonden.
• In deze paragraaf leer je wat veranderde in de politieke cultuur.

Wat zijn de relaties tussen deze delen?

Wat is de verlichting?

0

Verlichting

Kernidee: Kennis leidt tot verdraagzaamheid en gelijkheid

Omstandigheden

1. Ontdekkingsreizen
2. Ambachtelijke technieken
3. Humanistische tekstanalyse
4. Het rationalisme van Descartes (denken)
5. Het empirisme van Locke (waarnemen)

=

Wetenschappelijke revolutie (Newton)

Nieuwe inzichten

• Dus discussies over de positie van godsdienst in de samenleving
• Vroeger: godsdienst en geweten verantwoordelijkheid van staat of vorst
• Nu: godsdienst en geweten verantwoordelijkheid van individu (moderne devotie)

Samenleving

• Wetenschap wordt toegepast op de samenleving
• Overal de rede toepassen: is dit redelijk?
• Zorgt voor optimisme en maatschappelijke vooruitgang
  
• Wel twijfels over reikwijdte menselijk verstand
  

Verboden te zeggen

Sociaal contract

Locke en Rousseau

Mens heeft natuurrechten

Sociaal contract: Alle macht gaat uit van het volk zelf

• Mensen staan deel vrijheid af aan overheid
• Overheid beschermt leven, bezit en vrijheid en is bij conflicten een neutrale rechter
• Misbruik/onbekwaam? Afzetten met opstand of andere regering aanstellen

John Locke (1632-1704)

Jean-Jacques Rousseau 

(1712 - 1778)

• Vrijheid en gelijkheid van armen en slaven
  
• Wijst slavernij af
  
• Bron van het kwaad: privebezit. Zorgt voor ongelijkheid en onderdrukking
  
• Directe democratie
• Regering moet de "algemene wil" uitvoeren
• Inspiratie Franse Revolutie

Montesqieu

• Scheiding der machten
• Trias politica

Adam Smith

• Verhoudingen overheid en economie
• Vraag en aanbod
• Rationeel eigenbelang geeft welvaart

Opdrachten ter verwerking

Herhaling:  3a, 3c, 4a, 4d, 5, 12, 13, 14, 15

Benodigde kennis: 1, 3b, 4b, 4c

Oefenen bronmateriaal: 2, 7, 8

Allen: lezen paragraaf en maken twee van de drie onderdelen.

Extra filmpjes/informatie hierna

Wat weten jullie al?

Montesquieu: Trias Politica