Ontdek kunst en erfgoed in Amersfoort
Mondriaanhuis, Museum Flehite en Kunsthal KAdE

Verwerkingsles Katoendruk

1 / 21
volgende
Slide 1: Tekstslide
WereldoriëntatieGeschiedenis+1BasisschoolGroep 5,6

In deze les zitten 21 slides, met tekstslides.

time-iconLesduur is: 30 min

Onderdelen in deze les

Slide 1 - Tekstslide

Deze slide heeft geen instructies

Katoendrukken 
van toen tot nu

Slide 2 - Tekstslide

Deze slide heeft geen instructies

Slide 3 - Tekstslide

Zo zag Amersfoort er uit in de 17de eeuw. Weet jij waar deze maquette staat?
(Museum Flehite)
Welke beroepen kun jij ontdekken op de volgende foto's?

Slide 4 - Tekstslide

Zakkendragers in de haven die de schepen laden en lossen.

Slide 5 - Tekstslide

Tabaksplanters. 
In Amersfoort en omgeving werd veel tabak geteeld. 

Slide 6 - Tekstslide

Wasvrouw. 
Ze legt de schone lakens te drogen in de zon op het bleekveld.

Ergens in Amersfoort was ook een Katoendrukkerij, waar precies weten we niet...

Slide 7 - Tekstslide

Er werkten ook katoendrukkers in de stad. In dit oude boek kun je lezen dat in 1678 een katoendrukkerij wordt opgericht in Amerfoort. Het was de eerste katoendrukkerij in Europa! 

Collectie Archief Eemland. 

Slide 8 - Tekstslide

Het boek is met de hand geschreven in oud Nederlands. 
Kun jij het jaar vinden?
Kun je lezen op welke dag de oprichting was? 

Collectie Archief Eemland. 

Slide 9 - Tekstslide

Weet je nog wat dit is? (een drukblok)
Dit soort drukblokken werden gebruikt in de katoendrukkerij om de stof mee te bedrukken. 

Drukblok, collectie De Katoendrukkerij Amersfoort.

Slide 10 - Tekstslide

Deze stof is bedrukt met meerdere kleuren en verschillende drukblokken over elkaar heen. Dit soort stof wordt sits genoemd en werd in India gemaakt.

Beddensprei 1725, Collectie Museum Flehite/Rijksmuseum. 

Slide 11 - Tekstslide

Deze sits werd door Nederlanders met zeilschepen uit India gehaald, door de Verenigde Oostindische Compagnie.

VOC schepen in de haven van Batavia Oost Indie
(Indonesië). 
Aelbert Cuyp, rond 1650. Collectie Rijksmuseum. 

Slide 12 - Tekstslide

Kun je de reis aanwijzen die ze maakten?

Wereldkaart van 1649, Willem Blaeu. 

Slide 13 - Tekstslide

Van de Indiase stoffen werd van alles gemaakt, van babymutsjes, damesmantels tot tasjes...

Babymutsje jongentje, Collectie Fries Museum. 
Damesjasje, Collectie Rijksmuseum.

Slide 14 - Tekstslide

Tasje, Collectie Fries Museum.
Babyjasje, Collectie Rijksmuseum.

Slide 15 - Tekstslide

De Indiase sitsen bleven heel mooi van kleur. De stof werd behandeld met buffermelk, rijstnat en veel zonlicht. Deze manier van werken kostte veel tijd, maar daardoor bleef de verf goed zitten.  
Kijk maar naar deze stof, die is meer dan 300 jaar oud! 

Sits,
1720 Collectie Rijksmuseum.

Slide 16 - Tekstslide

Ook in Nederland probeerden ze zulke mooie stoffen te drukken. De verf werd zelf gemaakt. Voor de kleuren werden planten en dieren gebruikt. 
Rood werd bijvoorbeeld gemaakt van de wortels van de meekrap. 
 
Meekrap, tekening uit Köhler's Medizinal-Pflanzen, 1897, door Franz Eugen Köhler.

Slide 17 - Tekstslide

Zo zag een katoendrukkerij eruit.

Katoendrukker op centsprent 18de eeuw,
collectie Nederlands Openlucht Museum.

Slide 18 - Tekstslide

Katoendrukken was zwaar werk. Er werkten ook kinderen mee. Meestal waren ze strijker, de strijker vult de inkt aan en verdeelt deze goed over het kussen. 
Dat was kinderarbeid en werd later verboden.

Katoendrukkerij in de 18de eeuw, Collectie Vlisco.

Slide 19 - Tekstslide

Drukblokken zijn nog heel lang gebruikt en worden nog steeds gebruikt.
Daar weten jullie alles van!

Handdrukwerk rond 1900.
Collectie Vlisco.

Slide 20 - Tekstslide

Maar er werden ook snellere manieren bedacht om stof te bedrukken: drukmachines op stoom of elektriciteit.
Deze drukmachine stond bij een van de grootste katoendrukfabrieken van Nederland.

Drukmachine op elektriciteit, Collectie Vlisco.
... en zo wordt nu de stof van jullie kleding bedrukt.

Slide 21 - Tekstslide

Tegenwoordig worden drukmachines voor stof aangedreven door computers. 
Dat ziet er ongeveer :-) zo uit.

Productieproces, van Vlisco.