De wijde Sargassozee - Jean Rhys

• Nederlands
• Middelbare school
• mavo, havo, vwo
• Leerjaar 4-6

Introductie

Tessa Leuwsha koos voor dit boek in haar top 5 omdat het de doorwerking laat zien van kolonisatie aan voor verschillende bevolkingsgroepen. Het is een verdieping van de roman Jane Eyre van Charlotte Brönte, waarin een Engelsman zijn krankzinnig geworden maar voor de lezer verder anonieme vrouw op zolder opsluit. Rhys geeft haar in De wijde Sargassozee, dat te lezen is als een feministisch werk, wel een achtergrond als een vrouw uit het postkoloniale Jamaica, gevangen in een huwelijk waarin verschillen in ras, afkomst en stand domineren.

Instructies

Dit boek staat niet in de Nederlandse Leeslijst. Toch is het erg interessant om je leerlingen mee in aanraking te laten komen. Niet in de laatste plaats omdat een bijpersoon uit een van de bekendste werken uit de Britse literatuur zo'n gewicht krijgt in haar eigen verhaal, dat het van invloed is op het originele boek: Jane Eyre.

Beeld bij je boek

De wijde Sargasso zee - Jean Rhys

Voor het eerst bij Beeld en Geluid op school? Kijk hier voor een korte instructie.

Aanbevolen door

• Tessa Leuwsha

Tessa Leuwsha's top 5

Beeld en Geluid op school vroeg schrijvers hun favoriete top 5 samen te stellen. Welke boeken móeten gelezen worden, zijn urgent? Wij zoeken er beelden bij zodat je al vooraf kunt zien waarom dit boek écht enorm de moeite waard is. Zie hier de top 5 van Tessa Leuwsha.

• Wij slaven van Suriname - Anton de Kom (bekijk deze hier)
• Plantage Wildlust - Tessa Leuwsha
• Wijde Sargassozee - Jean Rhys
• Girl, Woman, Other - Bernadine Evaristo
• Fansi's stilte - Tessa Leuwsha - BEKROOND met de INKTAAP 2017

Tessa Leuwsha verhuisde in 1996 van Nederland naar Suriname, aangetrokken door de liefde en het avontuur van een land in opbouw. Zo’n vijfentwintig jaar eerder deed haar Surinaamse oma Fansi het omgekeerde. Wie was die vreemde tropenvrouw die opeens bij haar vernederlandste kinderen en kleinkinderen op de stoep stond? 

Bekijk hier het fragment van Tessa Leuwsha die op bezoek is bij Wim Brands in VPRO boeken en hoe ze vertelt hoe het idee voor haar boek is ontstaan. Het hele gesprek vind je aan het einde van deze les.

  Wie is ...?

"De Wijde Sargassozee van de Dominicaans-Britse schrijver Jean Rhys toont de doorwerking van kolonisatie aan voor verschillende bevolkingsgroepen. Het is een verdieping van de roman Jane Eyre van Charlotte Brönte, waarin een Engelsman zijn krankzinnig geworden maar voor de lezer verder anonieme vrouw op zolder opsluit. Rhys geeft haar in De Wijde Sargassozee, dat te lezen is als een feministisch werk, wel een achtergrond als een vrouw uit het postkoloniale Jamaica, gevangen in een huwelijk waarin verschillen in ras, afkomst en stand domineren."

Tessa Leuwsha

  Motivatie van de schrijver

De wijde Saragossazee is een "prequel" van Jane Eyre.

Het is het verhaal van Antoinette Cosway, een witte Creoolse erfgename, die vanaf haar jeugd in het Caribisch gebied gedwongen wordt tot een ongelukkig huwelijk met een zekere Engelse heer - hij wordt nooit genoemd door de auteur - die haar al snel een andere naam geeft, haar voor gek verklaart en vervolgens van haar eist dat ze naar Engeland verhuist. Gevangen in een onderdrukkende patriarchale samenleving waarin ze niet tot de blanke Europeanen of de zwarte Jamaicanen behoort, wordt ze neergezet als 'Brontë's duivelse gek op zolder'. 

Zoals met veel postkoloniale werken, gaat de roman grotendeels over de thema's raciale ongelijkheid en de hardheid van immigratie en assimilatie. 

Prequel

Stevie Nick - zangeres bij Feetwoodmac - maakte een nummer over de liefde en de situatie tussen Antoinette Cosway en de onbekende Engelsman. Luister naar de tekst en probeer het verhaal te herkennen. 

  Opdracht - Zoek het verhaal

Er zijn meer verhalen over raciale ongelijkheid en de strijd om aanpassing die gestreden moest worden. Kijk mee naar Linda Martell - de eerste succesvolle zwarte vrouwelijke artiest op het gebied van countrymuziek en de eerste die als niet blanke in de Grand Ole Opry House speelde. Als een van de eerste Afro-Amerikaanse countryartiesten hielp Martell de carrières van toekomstige gekleurde artiesten uit Nashville te beïnvloeden.

  Strijdvaardig in de rassenstrijd

In het echte leven had de schrijfster, Jean Rhys, hetzelfde meegemaakt. Als 16-jarig meisje verhuisde ze van  Dominica, het Caribische eiland waar ze was geboren, naar een kloosterschool voor meisjes in Cambridge. Haar verder leven in een aaneenschakeling van hard werken, romantiek, strijden voor haarzelf... 

 Over de schrijfster

Jean Rhys (1890-1979) - Foto: Werkgroep Caraïbische letterenJean Rhys (1890-1979) - Foto: Werkgroep Caraïbische letteren

Dankzij Wide Sargasso Sea werd Jean Rhys kort voor haar dood benoemd tot Commandeur in de Orde van het Britse Rijk. De roman werd in 1993 verfilmd door de Australische regisseur John Duigan. In 1999 werd het boek verkozen in de Modern Library’s lijst van 100 beste Engelstalige romans uit de 20e eeuw.

Deze roman is niet auto-biografisch maar er zitten wel degelijk autobiografische elementen in. Als je het boek hebt gelezen, is het interessant om te zoeken naar overeenkomsten uit het leven van Jean Rhys. Bekijk de documentaire Het uur van De Wolf.

Het verhaal over Antoinette Cosway is een prequel. Een bijrol, een onbelangrijk detail uit Jane Eyre wordt een belangrijk boek voor de emancipatie en raciale ongelijkheid. Deze kennis zet een van de hoofdpersonen uit Jane Eyre in een ander daglicht en maakt dat je anders naar hem  kijkt. Probeer aan te geven op welke karakterveranderingen er van toepassing zijn op de hoofdpersoon Rochester.

Opdracht onderwijs

Meer fragmenten?

Kijk op beeldengeluidopschool.nl

https://www.beeldengeluidopschool.nl/#/home

• Bekijk hier het NTR-programma Het uur van de Wolf over Jean Rhys.