Voorbereidende les Opzicht - Design Museum Den Bosch

• Kunst
• Middelbare school
• vmbo, mavo
• Leerjaar 1,2

OPZICHT

Design Museum Den Bosch

VOORBEREIDENDE LES

Welkom bij de voorbereidende les op de museumles Opzicht, ter voorbereiding op jullie bezoek aan Het Noordbrabants Museum.

- De les duurt ongeveer 20 minuten. Veel plezier!

- Op deze afbeelding zie je leerlingen die eerder de museumles Opzicht hebben gevolgd.

- Deze les is te volgen met of zonder device.

Kies de vorm die het beste past bij jouw klas.

➤ Werk je zonder device? Zorg dan dat elke leerling pen en papier heeft!

Tip: Vink ‘Toon bij student’ aan zodat leerlingen dezelfde layout zien als op het scherm.

Waar denk je aan bij 

het woord 'museum' ?

Schrijf 3 dingen op.

WAT WEET JIJ AL?

Stel de vraag: Waar denk je aan bij het woord ‘museum’?

Laat de leerlingen drie dingen opschrijven of doorgeven die in hen opkomen.

Met device:

Laat de leerlingen hun drie antwoorden digitaal invoeren.

Zonder device:

Laat de leerlingen op papier drie antwoorden opschrijven. Verzamel enkele reacties klassikaal of laat leerlingen ze met een klasgenoot delen.

Bespreek klassikaal:

Komen de antwoorden van de leerlingen overeen? Of zijn er juist verrassende verschillen?

Dit is de brandvideo van Club Zien. In deze video zijn beide museumlessen op een speelse manier te zien. De video is opgenomen in Het Noordbrabants Museum en het Design Museum. 

De video duurt 1 minuut. Na het bekijken van de video wordt aan de leerlingen gevraagd om drie dingen die ze is opgevallen. Mocht je het fijn vinden kun je deze vraag ook vooraf of tijdens de video al stellen. 

Wat viel je op in deze video?
Schrijf 3 dingen op. 

KIJKEN?

Stel de vraag: Wat viel je op in deze video?

Laat de leerlingen drie dingen benoemen die hen opvielen tijdens het kijken.

Met device:

Laat de leerlingen hun drie antwoorden digitaal invoeren.

Zonder device:

Laat de leerlingen drie dingen opschrijven op hun papier. Bespreek daarna klassikaal wat er is opgevallen.

Bespreek klassikaal:

Komen de antwoorden van de leerlingen overeen? Of juist helemaal niet? Zijn er dingen die meerdere leerlingen noemden?

AAN HET EIND VAN DEZE LES...

• Herken je hoe de museumles 'Opzicht' in elkaar steekt.

• Kun je benoemen naar welk museum jij gaat en wat je daar kan ontdekken.

• Kun je uitleggen wat de museumregels zijn. 

• Ben je voorbereid op jouw museumbezoek.

Bespreek kort met de leerlingen de doelen van deze les.

📌 Aan het eind van deze les:

• Herken je hoe de museumles 'Opzicht' is opgebouwd.

• Kun je benoemen naar welk museum je gaat en wat je daar kunt ontdekken.

• Kun je uitleggen wat de museumregels zijn.

• Ben je voorbereid op jouw museumbezoek.

✅ Tip voor de docent:

Aan het eind van de les komt deze slide terug. Je kunt dan een korte check doen of de doelen zijn behaald. Bespreek klassikaal of alles duidelijk is, of laat leerlingen zelf aangeven wat zij nu weten.

Club Zien

Club Zien opent je ogen!

Club Zien heeft als doel musea toegankelijker te maken voor jullie! Dit doen we onder andere door museumlessen te maken die bij jullie passen.  

Tijdens de les Opzicht kijk je op een andere manier naar kunst. Je kiest zelf opdrachten uit een grote kaartenmolen. 

De opdrachten horen bij de disciplines van CKV, zoals beeldende kunst, muziek, theater of film. Wat je doet, telt mee als culturele activiteit. Je gaat dus niet alleen kijken, maar ook zelf kiezen, doen, tekenen en ontdekken! 

Club Zien is een samenwerkingsverband van elf Brabantse musea, waaronder Het Noordbrabants Museum.

Club Zien richt zich op het toegankelijk maken van musea voor vmbo-leerlingen door interactieve en prikkelende museumervaringen te ontwikkelen in co-creatie met leerlingen en docenten. 

De lessen sluiten aan bij de belevingswereld van de leerlingen en stimuleren verwondering, verbeelding en creativiteit. ​

Museumles Opzicht:

Opzicht is een interactieve museumles van Club Zien, speciaal ontwikkeld voor leerlingen in leerjaar 3 van het vmbo. Tijdens het bezoek kiezen leerlingen zelfstandig opdrachten uit een kaartenmolen, gekoppeld aan kunstwerken die hen aanspreken. De opdrachten sluiten aan bij de disciplines van CKV: beeldende kunst, muziek, theater, film, fotografie en design.

Leerlingen bepalen zelf of ze een kijk-, denk-, doe- of tekenopdracht uitvoeren. Op die manier ontdekken ze kunst op een persoonlijke manier en vanuit verschillende perspectieven.

De les sluit aan bij de doelen van CKV en (kan) mee tellen als culturele activiteit binnen het PTA. 

Design hoeft niet mooi te zijn om belangrijk te zijn.

Lees de volgende stelling voor: Design hoeft niet mooi te zijn om belangrijk te zijn.

In de volgende dia mogen de leerlingen EENS of ONEENS stemmen. 

"Design hoeft niet mooi te zijn om belangrijk te zijn."

STELLING

Laat de leerlingen stemmen: EENS of ONEENS.

Er is geen goed of fout antwoord — het gaat juist om het gesprek dat daaruit volgt.

🎤 Vraag:

Wie wil zijn of haar keuze toelichten?

💬 Gebruik deze verdiepende vragen om het gesprek op gang te brengen:

Algemene hulpvragen:

• Waarom denken sommige mensen dat design pas belangrijk is als het er mooi uitziet?
• Wat bedoelen we eigenlijk met het woord “design”?
• Wie bepaalt wat belangrijk design is?
• Kun je een voorbeeld noemen van design dat jij belangrijk vindt, maar niet mooi vindt?
• Verandert jouw mening over een ontwerp als het er mooi uitziet? Waarom wel of niet?
• Voor leerlingen die EENS hebben gestemd (dat design belangrijk kan zijn zonder mooi te zijn):
• Waarom kan functionaliteit soms belangrijker zijn dan uiterlijk?
• Kun je voorbeelden bedenken van ontwerpen die niet mooi zijn, maar wel impact hebben?
• Waarom denken ontwerpers soms dat schoonheid minder belangrijk is dan nut of duurzaamheid?
• Voor leerlingen die ONEENS hebben gestemd (dat design alleen belangrijk is als het mooi is):
• Kun je voorbeelden geven van design dat mooi is, maar eigenlijk niet functioneert?
• Moet design volgens jou altijd een doel hebben, of kan het ook puur voor de esthetiek zijn?
• Denk je dat iets pas “goed design” is als het door een professionele ontwerper is gemaakt?

📝 Zonder device:

Laat leerlingen hun keuze opschrijven op papier,

of

laat ze fysiek positie kiezen in het lokaal:

→ Links = EENS,

→ Rechts = ONEENS

Gebruik vervolgens de bovenstaande vragen om klassikaal het gesprek te voeren.

DESIGN MUSEUM DEN BOSCH

Buren!

Het Design Museum zit vast aan het NoordBrabants museum. We zijn dus buren. 

KIJK, DIT IS HET MUSEUM!

Binnenkort ga je samen met de museumdocent op ontdekkingstocht door het museum.

Klik op de oogjes om meer te ontdekken over het gebouw.

Kijk goed rond, welke details vallen jou op?

Schrijf je vragen op en stel ze tijdens het bezoek aan de museumdocent!

De Hal 

In de hal van het Design Museum kun je ook zonder kaartje diverse objecten bewonderen. Bezoek ook het OntwerpStation: een interactieve en altijd gratis toegankelijke maak-, doe- en denkplek. 

Dit is het museum! 

KIJKPLAAT

Op deze kijkplaat zie je de ingang van Design Museum Den Bosch.

De oogjes op de kijkplaat vertellen op een korte, speelse manier iets over het museum of over Club Zien.

Ben jij al ooit in het Design Museum geweest?

MUSEA?

Laat leerlingen antwoorden met

Ja of Nee.

Deze vraag is bedoeld als ingang voor een gesprek over museumervaringen, verwachtingen en drempels. De antwoorden geven ook inzicht in hoe vertrouwd leerlingen zijn met musea en kunst in hun eigen omgeving.

Vraag of er leerlingen zijn die hun antwoord willen toelichten. Stel bijvoorbeeld de volgende vragen:

Voor leerlingen die ja hebben geantwoord:

- Wat vond je van het museum? Wat is je bijgebleven?

- Waarom ben je er naartoe gegaan? (Bijvoorbeeld met school, familie, interesse…)

- Wat vond je leuk of juist minder leuk aan het bezoek?

- Zou je nog een keer terug willen gaan? Waarom wel of niet?

Voor leerlingen die nee hebben geantwoord:

- Wat denk je dat je daar zou kunnen zien of doen?

- Heb je weleens overwogen om ernaartoe te gaan? Waarom wel of niet?

- Wat zou jou kunnen motiveren om een keer te gaan?

SPELREGELS

MUSEUMREGELS?!

Jullie gaan het samen hebben over de museumspelregels. 

We bespreken wat er zou gebeuren wanneer je iets aanraakt. En we bekijken wat er wél mag in een museum en waarom deze regels belangrijk zijn. Jullie gaan zelf ideeën bedenken en die samenbrengen in een woordweb. 

Zo zien we allemaal wat je in een museum kunt doen en hoe je de kunst en tentoonstellingen goed kunt beschermen.

Deze video gaat op een speelse manier in op de museumregels en is speciaal gemaakt voor de leerlingen.

Bekijk de video goed. De video duurt 1,5 minuut.

Er is ook een video speciaal voor de docenten die meegaan tijdens de museumles: https://www.youtube.com/watch?v=ow6yXD6YO-w

Bekijk deze docentenvideo niet samen met de leerlingen.

SLEEPVRAAG

JA

NEE

Selfie voor een object uit het museum? (zonder flits)

Stiekem je broodje knakworst eten voor een kunstwerk? 

Hardlopen door de ruimtes omdat je haast hebt?

Een live concert geven van het nummer van Roxy Dekker? 

Je jas en tas opbergen in een rolcontainer.

Je houdt altijd één grote stap afstand tot de werken. 

Laat de leerlingen per stelling slepen naar de juiste kant:

🟦 JA! (toegestaan gedrag in het museum)

🟥 NEE! (gedrag dat echt niet kan)

Zonder device

Bespreek klassikaal één stelling tegelijk. Vraag de klas:

📢 Mag dit wel of niet in een museum? Waarom?

- Sleep vervolgens samen de stelling naar de juiste plek.

- Aan het einde bespreek je alle keuzes nog eens kort en controleer je of alles op de juiste plek staat. 

- Je kunt daarna het 'juiste antwoord' laten zien. 

Wat zou er gebeuren als je een object aanraakt? 

MUSEUMREGELS?

Stel de vraag: Wat zou er gebeuren als je een object aanraakt?

Laat leerlingen nadenken over deze vraag en nodig ze uit om hier antwoord op te geven. 

Zonder device 

Stel de vraag hardop aan de klas en laat leerlingen reageren. Moedig hen aan om te speculeren: 

📢 Wat zou er gebeuren als je een object aanraakt? 

Mogelijke antwoorden en toelichting voor de docent:

🛑 Er kan een stil alarm afgaan.

In veel musea zitten sensoren of drukmelders verborgen in muren of lijsten.

🎨 De verf of het oppervlak kan beschadigen.

Zelfs schone handen bevatten vet en zuren die schade veroorzaken op de lange termijn.

🧳 Sommige objecten zijn in bruikleen.

Ze zijn dus geleend van andere musea of verzamelaars — en daar moet je extra zorgvuldig mee omgaan.

📹 Er hangen camera’s.

Beveiliging houdt alles in de gaten, en aanraken wordt meteen opgemerkt.

🚨 Er is een meldkamer.

Vanuit daar wordt ingegrepen als bezoekers te dicht bij een object komen of iets aanraken.

MUSEUMLES

OPZICHT

Jullie gaan samen praten over de museumles.

We bespreken hoe de museumles eruitziet. In de tijdlijn op de volgende slide zie je alle onderdelen van de les. Het is handig om deze alvast samen door te nemen.

Zo weet iedereen wat er in het museum gaat gebeuren.

TIJDLIJN MUSEUMLES

Ontvangst - opbergen jassen tassen.

 

Introductie door museumdocent.

 

Aan de slag in he tmuseum met verschillende opdrachten. 

Wissel, op naar de workshop! 

Aan de slag, workshop. 

Bespreken en evalueren. 

Invullen vragenlijst.

Totale duur museumles: 1,5uur

Afsluiting - ophalen jassen tassen.

 

Tijdlijn Museumles

Klik op het oogje om te zien hoe elk onderdeel eruitziet.

👋 Ontvangst

Je gaat in een groep van max. 16 leerlingen op pad met een museumdocent en een schooldocent. Jassen en tassen mogen niet mee tijdens de museumles. Deze kun je veilig opbergen in het museum!

🎧 Kaartenmolen

Jullie kiezen uit een grote kaartenmolen verschillende opdrachten uit. Deze opdrachten mogen jullie in het museum uitvoeren. 

📝 Opdracht

Na de opdrachten ga je samen aan de slag met een creatieve opdracht.

📱 Evaluatie

Aan het eind vul je een korte vragenlijst in op je eigen mobiel. Zorg ervoor dat je je mobiel bij de hand hebt, stop deze dus niet in je jas of tas.

AAN DE SLAG

KIJK OPDRACHT

Jullie gaan samen een kijkopdracht (Thinking Routine) uitvoeren. 

De Routine heet: See, Think, Me, We

Je stelt telkens een vraag bij de afbeelding. De afbeelding blijft hetzelfde. Je kunt de afbeelding vergroten door erop te klikken. 

Ik zie...

See

De eerste keer dat je de afbeelding laat zien, stel je de vraag: “Wat zie je?”. Geef de leerlingen hiervoor 2 minuten de tijd. 

– Kijk goed naar het schilderij.

– Benoem alleen wat je feitelijk ziet (zonder interpretatie).

💬 Voorbeeldvragen:

Welke kleuren zie je?

Wat voor soort gebouwen zijn dit?

Wat valt je op aan de bomen of de lucht?

Door op de afbeelding te klikken kunnen de leerlingen goed naar de afbeelding kijken en hun antwoord via het device invoeren. De foto vergroten heeft, naast eerdergenoemde reden, nog een belangrijk voordeel: de leerlingen zien niet wie van hun klasgenoten al heeft gereageerd. Hierdoor zijn ze écht met de afbeelding bezig en niet met hun klasgenoten.

Zonder device:

Laat de leerlingen hun observaties opschrijven of klassikaal delen.

Ik denk...

Think

In het tweede deel van de kijkopdracht, laat je de afbeelding nogmaals zien. Deze begeleid je met de vraag: “Wat denk je?”. Geef de leerlingen weer 2 minuten de tijd.

De leerlingen kunnen nu eindelijk de antwoorden kwijt die ze bij de eerste vraag hebben gesteld: namelijk hun interpretatie bij de afbeelding. 

Bij dit onderdeel kijken ze niet alleen naar de afbeelding, maar zullen ook gaan putten uit hun voorkennis. 

Tijdens het bekijken van de reacties, bespreek je kort de interpretaties van de leerlingen. Je gaat nog niet teveel in op de feitelijke informatie: het is belangrijk om deze nog niet met de leerlingen te delen.

Zonder device:

Laat de leerlingen hun observaties opschrijven of klassikaal delen.

Wat heeft dit met jou te maken?

Me

In het derde deel van de kijkopdracht stel je de leerlingen de vraag: “Wat heeft dit met jou te maken?”

💬 Hulpvragen 

• Herken je iets van jezelf in dit werk of juist helemaal niet?
• Zou jij zelf zo’n masker dragen? Waarom wel of niet?
• Welke gevoelens roept dit werk bij jou op?
• Wat vind jij persoonlijk mooi of opvallend aan dit werk?
• Wat zegt dit werk over hoe jij naar jezelf of anderen kijkt?
• Als jij dit werk een nieuwe titel mocht geven, welke zou dat zijn?

Zonder device:

Laat de leerlingen hun observaties opschrijven of klassikaal delen.

Wat zegt dit over ons als groep of samenleving?

We

In het vierde deel van de kijkopdracht stel je de leerlingen de vraag: “Wat zegt dit over ons als groep of samenleving?”

💬 Hulpvragen 

• Wat zegt dit werk over hoe we naar uiterlijk en identiteit kijken?
• Hoe beïnvloedt mode of make-up hoe anderen ons zien?
• Waarom gebruiken mensen soms maskers of gezichtsbedekking – letterlijk of figuurlijk?
• Wat zegt dit werk over zelfexpressie en creativiteit in onze samenleving?
• Hoeveel ruimte is er in onze maatschappij om ‘anders’ te zijn?
• Op welke manier speelt social media een rol in hoe we onszelf laten zien?

Zonder device:

Laat de leerlingen hun observaties opschrijven of klassikaal delen.

Zack Blas

Pink Mask

Zach Blas is een kunstenaar uit de VS

Hij maakt kunst over technologie, privacy en vrijheid.

Het masker heeft geen duidelijk gezicht, het ziet er een beetje vreemd uit.

Het is gemaakt door meerdere gezichten samen te voegen tot één masker.

Het masker is een protest tegen gezichtsherkenning (dat is software die gezichten herkent).

Computers kunnen dit masker niet herkennen, daardoor werkt het tegen de technologie in.

Zach Blas wil laten zien dat je niet altijd herkend of ingedeeld wilt worden door technologie.

Toelichting op: Pink Mask, Zach Blas, ca. 2012

🖼️ Werk

• Titel: Pink Mask
• Kunstenaar: Zach Blas
• Jaar: ca. 2012
• Techniek: 3D-geprint kunststof (masker), installatie / video
• Afmetingen: Variabel (masker en schermpresentatie)

🔍 Kernpunten uit het kunstwerk

• Roze masker zonder duidelijk gezicht; gemaakt door gezichten te combineren.
• Masker werkt niet met gezichtsherkenning; een vorm van verzet tegen surveillance.
• Kunstwerk gaat over vrijheid, privacy, identiteit en technologie.
• Protest tegen hoe technologie mensen wil herkennen, ordenen en controleren.

💬 Mogelijke gespreksonderwerpen met leerlingen

• Waarom zou iemand zich willen verbergen voor technologie?
• Wat zegt dit masker over hoe we naar gezichten kijken?
• Zou jij een masker willen dragen als protest? Waarom wel of niet?
• Vind jij het goed dat technologie mensen herkent? Wanneer wel/niet?

DIT WAS DE VOORBEREIDENDE LES 

• Herkennen hoe de museumles ‘Opzicht’ is opgebouwd.

• Benoemen naar welk museum jij gaat en wat je daar kan ontdekken.

• Uitleggen wat de belangrijkste museumregels zijn (en waarom ze bestaan).

• Voorbereid op pad in het museum!

JIJ KUNT NU: 

🎓 Afsluiting van de les

We zijn aan het einde gekomen van de voorbereidende les voor jullie bezoek aan het museum.

Laten we samen kort terugkijken op de les. Denk nog eens na over deze vragen:

✅ Begrijp je nu hoe de museumles Opzicht in elkaar zit?

✅ Weet je naar welk museum je gaat en wat je daar ongeveer kunt verwachten?

✅ Kun je uitleggen wat de museumregels zijn en waarom die belangrijk zijn?

✅ Voel je je voorbereid op het bezoek?

Bespreek dit klassikaal of laat de leerlingen kort reageren.

Hoe heb je deze les ervaren?

Terugblik

😒🙁😐🙂😃

Toon de rij met vijf smileys van links (minder tevreden) naar rechts (zeer tevreden):

😒 🙁 😐 🙂 😄

Leg kort uit wat elke smiley betekent:

😒 Ik vond de les niet zo leuk of interessant.

🙁 De les was lastig of niet zo boeiend.

😐 Het was oké, maar niet bijzonder.

🙂 Het was goed, maar er kan nog iets beter.

😄 Superleuk en heel leerzaam!

Laat leerlingen de smiley kiezen die bij hun ervaring past.

Toon de resultaten en bespreek kort de uitslag.

*Zonder device

Eigen papier: Laat de leerlingen op hun eigen papier de smiley tekenen die past bij hun ervaring. 

Of

Handopsteken: Vraag per smiley wie deze koos en laat die leerlingen hun hand opsteken. (Indien veilig leerklimaat)

Vraag: “Wie wil toelichten waarom je een bepaalde smiley koos?”

Nodig één of twee leerlingen uit per gekozen smiley om kort hun ervaring te delen.

We zijn benieuwd hoe je

de les hebt ervaren! 

Veel plezier in het museum.

Dit was de voorbereidende les 'Opzicht' van het Design Museum.

We hopen dat jullie nu goed voorbereid zijn voor het bezoek!

Tot snel in het museum! 👋🎨