Sevilla

• Kunstzinnige oriëntatie
• Culturele en kunstzinnige vorming
• Middelbare school
• HBO
• MBO
• vmbo g, t, havo, vwo
• Leerjaar 4

Introductie

Deze les richt zich op het analyseren van de filmische vormgeving (geluid en cameravoering) en de verhaalstructuur van de korte Nederlandse film Sevilla. De leerdoelen van deze les + werkwijze staan beschreven onder 'voorbereiding en instructie'. N.B. Je kunt deze les uitprinten via bovenstaande 'print'-knop. In de les kun je de begeleidende notities ook weergeven (let op: deze zijn dan ook zichtbaar voor de leerlingen). Ons advies is om bij deze les niet te werken met 'devices in de klas'. Je kunt dit uitzetten door het vinkje onderin het scherm van de lespresentatie te deactiveren. Synopsis: In de zomer van 2010 reizen de broers Ivar (20), Boris (22) en diens vriendin Kaat (22) op de bonnefooi naar de Spaanse stad Sevilla. In deze korte roadmovie wordt hun spannende reisavontuur versneden met beelden uit de zomer van 2011. In dat jaar maken Ivar en Kaat exact dezelfde reis nog eens, om samen af te maken waar ze ooit met z'n drieën aan begonnen zijn. Wat is er in de tussentijd veranderd?

Instructies

Leerdoelen: 

• De leerling kan de verhaalstructuur van de film benoemen.
• De leerling kan enkele bewuste keuzes van de maker in gebruik van camera, kleur, vormgeving, benoemen.
• De leerling kan benoemen welk effect de keuzes van de maker hebben op de eigen beleving.

Werkwijze:

• Begin met een open vraag aan leerlingen: waar kun je allemaal op letten als je een film kijkt? (vb. camerawerk, geluid, acteren, etc.).
• Vertel de leerlingen dat filmmakers op de verschillende onderdelen die ze hebben benoemd keuzes hebben gemaakt om hun verhaal zo goed mogelijk te vertellen.
• Vertel de leerlingen dat ze de korte film Sevilla (Bram Schouw, 2012, 11 min.) gaan bekijken en in groepjes gaan letten op de keuzes die gemaakt zijn op het gebied van camerawerk, geluid en de verhaalstructuur.
• Leerlingen bekijken de korte film eerst in het geheel en overleggen daarna in groepjes over de keuzes op het gebied van de eerdergenoemde aspecten. Daarna kijken ze specifieke scènes terug om te reflecteren op de keuzes die gemaakt zijn. Wat is het effect van de keuze? Is het effectief? Wat had de filmmaker anders kunnen doen?
• Als er nog tijd over is dan kan er een verwerkingsopdracht aan de les toegevoegd worden. Deze vind je in de bijlage.

Werkbladen

LessonUp - Sevilla - Verwerkingsopdracht.pdf

SEVILLA

Welke keuzes zijn er gemaakt?

In deze les onderzoeken we aan de hand van kijkvragen verschillende aspecten van filmische vormgeving (cameravoering en geluid) en verhaalstructuur in de korte Nederlandse film Sevilla. Ook reflecteren we op het effect van deze keuzes.

Vraag 

Tip

Opdracht

Vragen en opdrachten

• Er zijn geen goed-fout opdrachten, wel kijkvragen, klassengesprekken en reflectievragen.  
• Je kunt kiezen voor verschillende werkvormen: individueel, in groepjes of klassikaal.

camerawerk, acteren, montage, geluid en muziek, scenario 

Waar kun je allemaal op letten als je naar een film kijkt?

Weet jij er meer?

Film kijken

Je kunt een film passief ondergaan en ervaren. Of je kunt actief kijken naar verschillende aspecten waar de regisseur beslissingen over heeft genomen. Zoals het camerawerk, geluid/muziek, de verhaalstructuur, montage, acteerwerk en de art-direction.

In deze les richten we ons op het camerawerk, het geluid en de verhaalstructuur.

Je gaat een korte film kijken ► 

In groepjes let je op het camerawerk, het geluid en de verhaalstructuur.

Welk effect hebben de keuzes van de maker op jou?

Film kijken

De film die we gaan kijken heet Sevilla, een prijswinnende korte film van 11 minuten van regisseur Bram Schouw.

Laat de leerlingen in kleine groepjes notities maken over het camerawerk, het geluid en de verhaalstructuur en laat ze specifieke voorbeelden uit de film geven.

 

Licht per filmisch aspect toe:

1. Camerawerk: beweegt de camera veel of staat deze juist de hele tijd op één vaste plek? Is er sprake van een rustige, statische cameravoering of is er sprake van juist 'rommelige', dynamische cameravoering? Wordt er vanuit de losse hand gefilmd of van een statief? Zijn de beelden scherp of onscherp? Zijn er veel close-ups of is alles juist van veraf gefilmd? (Bijvoorbeeld met een 'wide shot'/ 'totaalbeeld'?)
2. Geluid: wordt er gebruik gemaakt van muziek en op welke momenten? Is er omgevingsgeluid in de scènes zelf? (Geluid van een markt, van fluitende vogels in de vroege ochtend, van voertuigen) Wordt er gebruik gemaakt van stilte?
3. Verhaalstructuur: is het verhaal chronologisch verteld? Vraag leerlingen ook na te denken over het effect van het camerawerk, geluidsontwerp en de verhaalstructuur. Betrekt het ze bij het verhaal of zorgen ze juist voor een afstandelijke kijkervaring?

Film kijken: Sevilla (11:14)

Vertel dat leerlingen tijdens het kijken van de film alvast in stilte observaties mogen noteren. Vertel ze dat als we de film bekeken hebben, er tijd is om in hun groepje de observaties te bespreken.

Wat vond je van deze film?

Film kijken: ervaring

Vraag leerlingen individueel naar hun eerste, primaire reactie: wat vinden ze van de film? Kunnen ze hun mening in één woord samenvatten? Kunnen ze ook alvast beargumenteren waarom ze die mening hebben?

Vertel leerlingen daarna dat ze in hun groepje overleggen en dingen opschrijven die ze zijn opgevallen aan het camerawerk, het geluid en de verhaalstructuur.

N.B. Het is aan te bevelen om nog eens te herhalen waar leerlingen m.b.t. deze drie aspecten op kunnen letten.

Wat is het effect van het camerawerk?

Filmische vormgeving: camerawerk

Bespreek de observaties van de leerlingen op het gebied van camerawerk aan de hand van hun notities.

Beweegt de camera veel of staat deze juist de hele tijd op één vaste plek? Is er sprake van een rustige, statische cameravoering of is er sprake van juist 'rommelige', dynamische cameravoering? Wordt er vanuit de losse hand gefilmd of van een statief? Zijn de beelden scherp of onscherp? Zijn er veel close-ups of of is alles juist van veraf gefilmd? (Bijvoorbeeld met een 'wide shot'/ 'totaalbeeld'?)

Vraag de groepjes leerlingen kriskras om hun genoteerde observaties.

Filmische vormgeving: camerawerk (fragment 1)

Benoem dat we de observaties van leerlingen over het camerawerk gaan bespreken aan de hand van dit fragment uit Sevilla. Bekijk het fragment en koppel tijdens het kijken hardop terug naar de gedane observaties ('jullie zeiden dat de camera veel beweegt: goed geobserveerd, inderdaad, de camera staat in dit fragment nooit stil op één plek!').

Kortom: laat leerlingen de koppeling maken tussen hun bevindingen en concrete voorbeelden uit het fragment.

Wat is hier het effect van het camerawerk?

Hoe zou je deze scene anders kunnen filmen?

Filmische vormgeving: camerawerk

Bespreek het fragment en vat samen wat leerlingen hebben geobserveerd over het camerawerk. Mogelijke antwoorden:

• Vanuit de hand gefilmd.
• Veel beweging ('rommelige' shots).
• Geen strakke kaders (per shot een duidelijk kader gekozen).
• Veel (extreme) close-ups.
• Veel onscherpe beelden.
• 'Natuurlijk' licht van de markt.

Vraag ze ook wat het effect is van het besproken camerawerk in het gekozen fragment. Betrekt het camerawerk ze bij de film? Maakt het ze nieuwsgierig naar de personages? Of zorgt het juist voor afstand tussen de personages en de kijker?

"Er zijn veel rommelige shots die soms onscherp
zijn en ze zijn alleen gefilmd met natuurlijk licht.
Dit is een bewust stijlmiddel om zo 'het echte 

romantische moment' te vangen. Perfectie is te saai. 

Het is expres rommelig zodat je dichtbij komt 

en er een warm gevoel bij krijgt."

(Bram Schouw)

Klassikale vraag aan leerlingen aan de hand van een quote van regisseur Bram Schouw

Benoem dat Bram Schouw gevraagd is iets te vertellen over wat hij wilde bereiken met het camerawerk in Sevilla. Lees de quote voor en benadruk eventueel de uitspraken die overeenkomen met wat leerlingen al hebben gezegd.

Stel de vraag: is het gelukt wat regisseur Bram Schouw wilde bereiken?

Waar staat de camera in het volgende fragment?

Filmische vormgeving: camera

Vertel leerlingen dat we nog een scène gaan kijken waarin het rommelige, vanuit de losse hand gefilmde camerawerk te zien is, met veel close-ups en onscherpe beelden.

Stel de vraag: is het gelukt wat regisseur Bram Schouw wilde bereiken?

Filmische vormgeving: camerawerk (fragment 2)

Bekijk het fragment en koppel tijdens het kijken wederom hardop terug naar de gedane observaties.

Wat is het effect van dit camerawerk?

Filmische vormgeving: camera

Bespreek het fragment en vat samen wat leerlingen hebben geobserveerd over het camerawerk.

"Ik wilde dat de kijker zich de vierde persoon
op de roadtrip voelt. Zodat je direct ín de film
en de reis zit."

(Bram Schouw)

Klassikale vraag aan leerlingen aan de hand van een quote van Bram Schouw

    

Stel de vraag: is het Bram gelukt om de kijker zich de 'vierde persoon op de roadtrip' te laten voelen? Waarom wel? Waarom niet? Kunnen leerlingen wat betreft het camerawerk nog andere manieren verzinnen dan die in Sevilla worden gebruikt om de kijker 'de vierde persoon op de roadtrip' te laten voelen?

Geluid

Filmische vormgeving: geluid

Bespreek de observaties van de leerlingen op het gebied van geluid aan de hand van hun notities.

Wordt er veel gebruik gemaakt van muziek? Wat voor soort muziek? Op welke momenten? Of is er juist veel 'natuurlijk omgevingsgeluid' in de scènes zelf (van voertuigen, mensen of dieren)?

Zijn er scènes waarin het helemaal 'stil' is? Zijn er scènes waarin het geluid juist heel 'onnatuurlijk' klinkt (veel te hard of te zacht, stilte terwijl je in beeld juist ziet dat er veel geluid gemaakt wordt)?

Vraag de groepjes leerlingen kriskras om hun genoteerde observaties.

Filmische vormgeving: geluid (fragment 1)

Benoem dat we de observaties van leerlingen over het geluid gaan bespreken aan de hand van dit fragment uit Sevilla. Bekijk het fragment en koppel tijdens het kijken hardop terug naar de gedane observaties. ('Jullie zeiden dat het ineens stil wordt. Je ziet de personages schreeuwen maar je hoort alleen een lage brom. Goed geobserveerd!)

Kortom: laat leerlingen de koppeling maken tussen hun bevindingen en concrete voorbeelden uit het fragment.

Wat valt je op aan het geluid in deze scene?

Filmische vormgeving: geluid

Bespreek het fragment en vat samen wat ze hebben geobserveerd over het geluid. Mogelijke antwoorden:

• 'Natuurlijk' omgevingsgeluid (vogels, stilte op de vroege ochtend).
• 'Onnatuurlijk' hard geluid van de boot.
• Je ziet de acteurs schreeuwen maar het geluid wordt juist zachter tot je niks meer hoort.
• Je hoort een soort lage 'brom' in plaats van de stemmen van de personages.

Vraag ze ook wat het effect is van het besproken geluid in het gekozen fragment: zorgen de keuzes op het gebied van geluid voor betrokkenheid, of juist voor afstand?

N.B. Het geluid van de boot wordt door kijkers vaak als 'onrealistisch' ervaren. Hoe ervaren de leerlingen dit? Is het storend of past het juist goed bij de scène? Waarom wel? Waarom niet?

Wat zou je anders doen?

Filmische vormgeving: opdracht 'wat zou jij anders doen?'

Vraag leerlingen of zij het geluid op dezelfde manier hadden gebruikt in deze scène. Hoe hadden zij het aangepakt?

Zouden ze er muziek onder zetten? Zo ja, wat voor soort muziek? Of vinden ze de keuzes van Bram Schouw op het gebied van geluid in deze scène juist heel geslaagd?

Wat valt je op aan de volgorde van de scenes?

Verhaalstructuur: sprongen door de tijd

Bespreek de observaties van de leerlingen op het gebied van de verhaalstructuur aan de hand van hun notities. Wordt het verhaal chronologisch verteld, of juist niet?Waaraan zie je dat het verhaal niet chronologisch verteld wordt? Laat leerlingen aspecten benoemen als kostuums, haar, belichting, acteerwerk (andere gemoedstoestand van de ene scene t.o.v. de andere). Vraag leerlingen of het ze meteen duidelijk was dat er gesprongen wordt tussen twee tijdslagen. Hadden ze het snel door? Waardoor kwam dat? Laat ze concrete voorbeelden geven ('ik zag dat het meisje ineens kort haar had, ik dacht dat het een ander personage was maar het bleek hetzelfde meisje te zijn. Dus moest er wel tijd tussen zitten en dat zag ik aan het haar').

Vraag de groepjes leerlingen kriskras om hun genoteerde observaties.

Verhaalstructuur (fragment 1)

Benoem dat we de observaties van leerlingen over de verhaalstructuur gaan bespreken aan de hand van dit fragment uit Sevilla. Bekijk het fragment en koppel tijdens het kijken hardop terug naar de gedane observaties. ('Inderdaad, ineens heeft ze kort haar! Je wordt op het verkeerde been gezet want je denkt dat het een ander personage is. Dus het haar is een manier waarop je duidelijk kan maken dat er in de tijd gesprongen wordt.')

Kortom: laat leerlingen de koppeling maken tussen hun bevindingen en concrete voorbeelden uit het fragment.

Hoe had de filmmaker de tijdsprongen anders kunnen vormgeven?

Verhaalstructuur: sprongen door de tijd

Bespreek het fragment en vat samen wat leerlingen hebben geobserveerd over het geluid. Mogelijke antwoorden:

• Het haar is anders.
• Er zit ineens iemand anders achter het stuur.
• Het derde personage is verdwenen.
• Het is een hele andere sfeer.

N.B. Leerlingen denken vaak dat er een kleurenfilter over de beelden is gelegd om de ene van de andere tijdslaag te onderscheiden. Dit is niet zo. Belangrijk om dus te benadrukken dat je als kijker dus zelf ook veel invult over wat er te zien en te horen is in beeld en geluid: 'de kracht van suggestie' speelt hier een rol.

Stel de vraag: heeft Bram Schouw hier een goede keuze gemaakt?

Nina: STILL + FRAGMENT GRAFFITIMUUR

Wanneer had jij door dat het verhaal zich in twee verschillende zomers afspeelde?

Verhaalstructuur: sprongen door de tijd

Vertel leerlingen dat we nog een scène gaan kijken waarin er van de ene naar de andere tijdslaag wordt gesprongen. Vertel erbij dat de meeste kijkers pas bij dit fragment doorhebben dat er door de tijd heen gesprongen wordt.

Stel de vraag: waaraan kun je in dit fragment zien en horen dat er twee verschillende tijden door elkaar heen lopen? Mogelijke antwoorden:

• Je hebt net al een scène gezien dat ze met z'n drieën bij het huisje in het veld staan, nu mist heel duidelijk de derde persoon (alleen zijn contouren zijn nog te zien op de muur).
• Je hoort eerst muziek (het liedje 'Nantes' van de band Beirut) als soundtrack onder het beeld en later hoor je het liedje uit de autoradio komen en zijn ze weer met z'n drieën.

Verhaalstructuur (fragment 2)

Bekijk het fragment en koppel tijdens het kijken wederom terug naar de gedane observaties.

"Door te spelen met de volgorde van scènes, heden
en verleden, in de montage, wordt de film emotioneel effectiever: contrasten tussen herinnering en heden worden duidelijk en daarmee ook het conflict, zonder dat je veel uitleg nodig hebt. Als de scenarist in beeld had laten zetten 'een jaar geleden', dan was het te duidelijk geweest. De kijker komt er nu meestal pas geleidelijk achter, meestal bij de graffitimuur."

(Bram Schouw)

Klassikale vraag aan leerlingen aan de hand van een quote van regisseur Bram Schouw over de verhaalstructuur

Bram Schouw vertelt wat hij wilde bereiken door dit verhaal niet-chronologisch te vertellen. Lees de quote voor en benadruk eventueel de uitspraken die overeenkomen met wat leerlingen al hebben gezegd.

Stel de vraag: is het gelukt wat regisseur Bram Schouw wilde bereiken?

Hoe had de filmmaker de tijdsprongen anders kunnen vormgeven?

Filmische vormgeving: opdracht 'wat zou jij anders doen?'

Bespreek de chronologie van de film. Hoe hadden de leerlingen het duidelijk gemaakt dat er door de tijd heen wordt gesprongen? Mogelijke antwoorden: 

• 'Een jaar later' in beeld.
• Het personage heel expliciet laten wegdromen en met een fade-out/fade-in naar de herinnering.
• De herinnering in een andere kleurstelling (bijv. zwart-wit) vormgeven.
• In de dialoog van de personages heel duidelijk laten zeggen dat het één jaar geleden is dat hun vriend overleed en dat ze dezelfde reis nog eens maken.

Wat kunnen leerlingen nog meer verzinnen?

Als je iets mocht veranderen aan deze film, wat zou dat dan zijn?

Ook films maken? Bram Schouw vertelt waarom hij regisseur is geworden.

Afsluiting

Herhaal de belangrijkste observaties op het gebied van camerawerk, geluid en de verhaalstructuur. Zeg dat leerlingen, door te analyseren, een idee hebben wat voor keuzes filmmakers allemaal kunnen maken bij het produceren van een film.

Laat leerlingen kriskras onderbouwen wat ze wel en niet goed vonden aan de film. Kunnen ze concrete voorbeelden noemen? En waarom?

Vraag leerlingen ook te reflecteren op wat voor manier hun kijkervaring van de film wordt beïnvloed, door heel specifiek op verschillende aspecten te letten. Ga je de film meer of minder waarderen? Waarom?

Toegift: fragment uit interview met Bram Schouw

Bram Schouw vertelt waarom hij filmmaker is geworden.

Meer films in de klas? ►