7.3 Ecosystemen

• Biologie
• Middelbare school
• havo
• Leerjaar 4

Hoofdstuk 7 Ecologie

7.3    Ecosystemen

Programma

Herhaling

Uitleg B3

Huiswerk B3 t/m 21

De koolplant scheidt een stofje uit dat sluipwespen aantrekt. Sluipwespen leggen eieren in de rupsen die de koolplant op eten. Van welke typen symbiose is hier sprake?

1. Mutualisme en parasitisme
2. Mutualisme en commensalisme
3. Commensalisme en parasitisme
4. Mutualisme, commensalisme en parasitisme

Bekijk deze diagram

In dit ecosysteem lijkt er sprake te zijn van een dynamisch evenwicht tussen een predator en zijn prooi

a. Verklaar de piek van de vossen in het jaar '74. 

b. Verklaar de afname van de konijnen in het jaar '75/'76

c. Leg uit hoe het dynamisch evenwicht van konijnen en vossen met elkaar samenhangt.

Leerdoelen

1. Ik kan de voedselrelaties en de informatienetwerken in een ecosysteem beschrijven
2. Ik kan de energiestromen door een ecosysteem beschrijven

Opdracht:

Teken een voedselketen van de volgende organismen:

koolmees- eik- wezel (roofdier) - rups

De havik is een concurrent van de wezel. Voeg deze ook toe.

Voedselketen

Een voedselketen geeft de voedselrelaties in een ecosysteem weer. De voedselketen geeft aan hoe een reeks populaties met elkaar verbonden zijn. 

Voedselweb

• In een ecosysteem lopen diverse voedselketens door elkaar
• De diverse voedselketens vormen dan een voedselweb

• Planten beschermen zichzelf tegen vraat van insecten d.m.v. signaalstoffen. De signaalstoffen worden opgevangen door de planten in de omgeving die vervolgens gifstoffen produceren tegen de insecten.

Energiestromen

• Elke schakel in een voedselketen heet een trofisch niveau.
• In het eerste niveau bevinden zich de autotrofen. Zij produceren organische stoffen uit anorganische stoffen d.m.v. fotosynthese.
• De autotrofen worden daarom de producenten genoemd.
• De overige trofische niveau's worden consumenten genoemd.

• Om de positie binnen de voedselketen aan te geven wordt in de trofische niveau's van de consumenten aangegeven in welke orde ze zitten.

• De 1e groep consumenten worden de consumenten van de 1e orde genoemd. De 2e groep consumenten van de 2e orde etc. 

Consument 3e orde

Consument 2e orde

Consument 1e orde

Producenten

Fytoplankton

Kleine vissen

Leguaan

Slang

Toppredator

Energiestromen

• Opbouw van organische moleculen uit kleinere moleculen wordt assimilatie genoemd.
• Bij assimilatie wordt energie vastgelegd.
• De afbraak van grote organische moleculen naar kleine moleculen wordt dissimilatie genoemd. 
• Bij dissimilatie komt energie vrij. 
• Producenten kunnen glucose vormen vanuit anorganische stoffen. Dit noemen we koolstofassimilatie. 
• Bij voortgezette assimilatie wordt van glucose nog grotere organische stoffen gevormd zoals vetten, eiwitten en koolhydraten.
• Voor voortgezette assimilatie hebben planten en dieren mineralen nodig

Waar halen producenten de energie vandaan dat nodig is voor de koolstofassimilatie?

Wat is de chemische formule van fotosynthese?

+

+

H2O (water)

CO2 (koolstofdioxide)

C6H12O6 (glucose)

O2 (zuurstof)

Energiestromen

Assimilatie

Dissimilatie

Verbranding

Opbouw grote organische stoffen

m.b.v. glucose

Fotosynthese

Maar de cirkel is nog niet compleet...

Afvaleters

• Dode resten van organismen kunnen worden gegeten door afvaleters (detrivoren). 
• De afvaleters zijn net als alle andere dieren consumenten in de voedselketen.

Reducenten

De overgebleven dode resten worden door bacteriën en schimmels (reducenten) afgebroken tot anorganische stoffen (koolstofdioxide, water, mineralen). Dit proces heet mineralisatie. Producenten hebben de mineralen weer nodig voor de assimilatie. Reducenten sluiten dus de kringloop.

Opdracht

- Voeg de regenworm en bacteriën/schimmels toe aan je voedselweb en teken de juiste pijlen.

- Geef elke schakel de juiste naam van het bijbehorende trofische niveau

Kringloop van stoffen

Piramiden en energiestromen in ecosystemen

De organismen per trofisch niveau kun je weergeven in een ecologische piramide.

In de afbeelding zie je het aantal organismen en het totale gewicht van alle organische stoffen (Biomassa) per trofisch niveau.

Piramide van aantallen

Piramide van biomassa

Energiestroom

• In een voedselpiramide wordt een deel van de biomassa doorgegeven aan het volgende trofische niveau.
• Bij iedere stap gaat energie verloren door dissimilatie, afgestorven weefsel en onverteerd weefsel (ontlasting).

BINAS 93A1

Energiestroomschema (BINAS 93A)

Maak opdracht 21

Opdrachten maken

7.3     Ecosystemen
Opdracht 14 t/m 21

Leerdoelen:

1. Ik kan de voedselrelaties en de informatienetwerken in een ecosysteem beschrijven
   
2. Ik kan de energiestromen door een ecosysteem beschrijven