1.1 Problemen in de kerk

• Geschiedenis
• Middelbare school
• mavo, havo
• Leerjaar 2

Wat gaan we doen vandaag?

• Waar starten we dit jaar?
• Start paragraaf 1.1
• Leerdoelen
• Aan de slag 

Tijd van ontdekkers en hervormers

Reformatie en opstand 

§1.1 Problemen in de kerk

Leerdoelen

• Je kunt uitleggen wat ketters zijn en hoe de kerk hen bestreed.

• Je kunt uitleggen welke kritiek er rond 1500 op de kerk kwam.

• Je kunt beschrijven hoe de christelijke kerk in de 16e eeuw uiteenviel en enkele gevolgen daarvan noemen.

De christelijke kerk

Europa 16e eeuw

In de middeleeuwen was bijna iedereen in West-Europa christen.

Overal kerken.

Er werd goed geluisterd naar de kerk --> waren daarom ook erg machtig en rijk.

Vanaf 1100: kritiek op de kerk

• Kloosters en kerken waren erg rijk
• Monniken, nonnen,... (geestelijken) leefden in luxe. 

--> Tegenstrijdig met de manier waarop Jezus leefde

1200: reactie van de paus

• Inquisitie wordt opgericht
•  Kerkelijke rechtbank die zich bezighoudt met de opsporing en berechting van ketters.
  

Wat waren de straffen? Marteling, brandstapel,...

Humanisten

= Geleerden die onderzoek deden naar de teksten uit de oudheid.

• Zélf nadenken belangrijk
  
• Onderwijs belangrijk 

Humanisten

• Kritisch op Middeleeuwen: rechtspraak, geloof, maatschappij
  
• ME hadden Grieken en Romeinen verkeerd begrepen.
  
  
  
• Gebruikten teksten uit oudheid om zelf nieuwe ideeën te ontwikkelen

Denkbeelden humanisten

botsten met ideeën kerk

ME kerk

-Kerk bepaalt wat mensen mogen lezen en wat niet

-Kerk mag als enige zeggen wat schrijvers van de Bijbel bedoelden.

Humanisten

-Eigen oordeel vormen, ook over geloof

-Bijbel die kerk gebruikte niet betrouwbaar --> vertaalde versie van het origineel. 

16e eeuw: nóg meer kritiek

Onder andere door de invloed van het humanisme.

Door de uitvinding van de boekdrukkunst werden de ideeën van humanisten sneller verspreid --> olie op het vuur. 

Wat ging er allemaal nog meer mis in de kerk?

• Aflatenhandel
  -een plek in de hemel te kopen
  -zonden af kopen
• Rijke geestelijken
• Volgden hun eigen regels niet (oa. celibaatschap)

Veranderen

• Sommigen wilden kerk veranderen/hervormen: terug naar het ware geloof.
  
• --> hervormers

Maarten Luther

-Duitse monnik

-Maakte in 1517
een lijst van alle fouten kerk 

-Vond dat geestelijken zich niet gedroegen zoals god het wilde

-Wat niet in bijbel stond moest worden afgeschaft (geloof in heiligen, aflaat, paus...)

-Vertaalde bijbel van Latijn in Duits (volkstaal!)

Volgelingen: Lutheranen

Johannes Calvijn

-Franse Geleerde

-Vond dat gelovigen zelf moeten bepalen wat er in de kerk gebeurt, niet de vorst.

-Mensen hebben het recht om in opstand te komen tegen een vorst.

Volgelingen: Calvinisten

Reformatie/Hervorming

-Reactie van de paus: boos!

-Zette Luther, Calvijn en aanhangers uit kerk. 

Breuk in christelijke kerk

-->Rooms-katholieken (trouw aan paus, versierde kerk met beelden, priester, celibaat zijn)

-->Protestanten (eens met hervormers, sobere kerk, dominee, bijbel centraal...)

Gevolg Reformatie/Hervorming

Europa kreeg te maken met bloedige godsdienstoorlogen.

Katholieke vorsten gaan strijd aan tegen protestantisme. 

--> Bijv. Keizer Karel V (Habsburgse rijk) pakte ketters hard aan. 

Katholieke kerk

• De kerk die op dezelfde manier doorging: met een paus, heiligen, verkopen van aflaten.
  
• Volgens de katholieke kerk zijn priesters (geestelijken) de tussenpersoon tussen God en de gelovigen. Priesters zijn dus belangrijk voor mensen.
  
• Kerken met beelden, schilderijen, pracht&praal.

Protestantse kerk

• Protestanten zijn christenen die zich aansluiten bij een hervormer, zoals Luther. Johannes Calvijn was ook een bekende hervormer.
  
• De hervormers hebben niet allemaal dezelfde ideeën. Er ontstonden dus verschillende protestantse kerken.
  
• De Bijbel is de basis: daarin staat hoe je moet leven.
  
• Sobere kerken en geen paus of heiligen.

Aan het werk

Maak in Memo online de opgaves van paragraaf 1.1