Oefentoets wetenschapsfilosofie

• Filosofie
• Middelbare school
• vwo
• Leerjaar 5

Oefentoets wetenschapsfilosofie

Beantwoord de vragen in correcte Nederlandse volzinnen, zoals tijdens een echte toets.

Succes!

Opgave 1

Al eeuwenlang zoeken mensen sporen van buitenaardse beschavingen. Niet alleen zogenaamde UFO-hunters, maar ook serieuze wetenschappers houden zich hiermee bezig. 

Lees tekst 1 en beantwoord de vragen 

Vraag 1 (2p)

Bij het opstellen en testen van hypothesen en theorieën doen wetenschappers beroep op verschillende redeneerpatronen, namelijk deductie, inductie en abductie. 

Leg uit:
- op welke soort redenering de theorie van Christopher Conselice over buitenaards leven is gebaseerd;
- of deze soort redenering altijd geldige kennis oplevert.

Vraag 2 (3p)

Net als iedere theorie over buitenaards leven heeft die van Conselice een speculatief karakter. Dat roept de vraag op of we hier wel te maken hebben met een wetenschappelijke theorie. Dit wordt ook wel het demarcatievraagstuk genoemd. 

Leg aan de hand van tekst 1 uit of de theorie van Conselice ‘wetenschappelijk’ genoemd kan volgens het demarcatiecriterium van:
- de logisch positivisten;
- Karl Popper;
- Paul Feyerabend.

Vraag 3 (2p)

Al sinds Plato beschouwen filosofen het al hun taak om zin van onzin te scheiden. In de wetenschap is dat niet minder van belang dan in het dagelijks leven.

Leg uit:
- of Wittgenstein de krantenkop ‘Circa 26 beschavingen in Melkweg’ een zinvolle uitspraak zou vinden;
- waarom Quine het niet met Wittgensteins redenering eens zal zijn.

Vraag 4 (3p)

De filosoof Wilhelm Dilthey heeft een onderscheid gemaakt tussen natuurwetenschappen en geesteswetenschappen. Beide wetenschapsgebieden hebben volgens Dilthey een ander onderzoeksobject en maken gebruik van andere methodes. 

Benoem twee verschillen tussen de natuur- en geesteswetenschappen en leg vervolgens uit:
- waarom astronomie tot de natuurwetenschappen gerekend wordt;
- dat de zoektocht naar buitenaards leven ook voor geesteswetenschappers een interessant onderzoeksthema kan zijn.

Opgave 2

Niet alleen astronomen, maar ook miljardairs richten hun ogen tegenwoordig op het heelal. Onlangs heeft SpaceX, een bedrijf van Elon Musk, haar eerste bemande vlucht naar de ruimte gestuurd. Musk is in tegenstelling tot Conselice niet zozeer geïnteresseerd in het bestaan van buitenaardse beschavingen, maar zoekt juist naar een leefbare plek in de ruimte voor de mens.

Journalist Tim Urban onderzocht wat het geheim is achter Musks manier van denken. Uit zijn onderzoek kwam naar voren dat Musk zich verzet tegen de houding van mensen die denken dat ‘iets gewoon zo is’. Mensen die dit doen, worden door Urban ‘zondvloedwetenschappers’ genoemd, een verwijzing naar een wetenschappelijke discipline uit de zeventiende eeuw.  

Lees tekst 2 en beantwoord de vragen.

Vraag 5 (4p)

Het geheim achter Musks manier van denken is dat hij niet nadenkt als een zogenaamde 'zondvloedwetenschapper', stelt Urban. 

Beargumenteer dat Francis Bacon de zondvloedwetenschappers zou beschouwen als een voorbeeld van zijn idolenleer.
Geef vervolgens aan in welk opzicht we zondvloedwetenschappers volgens Thomas Kuhn toch serieus zouden moeten nemen.

Vraag 6 (2p)

Zijn de zogenaamde 'zondvloedwetenschappers' wel echte wetenschappers? We kunnen dezelfde vraag stellen met betrekking tot hedendaagse wetenschappers die veronderstellen dat een 'intelligente ontwerper' de oorzaak is van alles wat bestaat (Intelligent Design). 

Leg uit of aanhangers van Intelligent Design volgens August Comté echte wetenschappers zijn.
Geef vervolgens aan of jij het eens bent met Comté.

Vraag 7 (2p)

In zekere zin is Elon Musk de belichaming van Karl Poppers ideale wetenschapper.

Leg uit dat Musk voldoet aan de eisen die Popper stelt aan wetenschappers.
Leg vervolgens uit wat Kuhns bezwaar tegen Poppers wetenschapsideaal inhoudt.

Vraag 8 (2p)

Zondvloedwetenschap bestaat nog steeds, maar hierover krijgen jullie (waarschijnlijk) geen les op school. Wat het ontstaan van de wereld betreft krijgen jullie grofweg één verklaringsmodel aangeleerd. 

Geef aan of Feyerabend het daarmee eens zal zijn.
Leg vervolgens uit of jij je kunt vinden in Feyerabends standpunt.