H6 Burgerlijke cultuur in Nederland / theater en dans

• Kunst Algemeen
• Middelbare school
• vwo
• Leerjaar 6

BURGERLIJKE CULTUUR 

IN NEDERLAND 

(17e  eeuw)

KLAS 6 KUBV 

SGDB

Burgerlijke Cultuur van Nederland - Muziek

De burgerlijke cultuur van Nederland

(17de eeuw)

H6: theater en dans

belangrijke onderwerpen

• ontstaan en de functie van de schouwburg van Amsterdam 
  
• wetten voor tragedies (naar Aristoteles)
• verschil tussen tragedies, komedies en kluchten.
  
• functie en status van de Rederijkers.
  
• belangrijke schrijvers: Hooft, Bredero en Van den Vondel.
  
•  volkstoneel / commedia dell' arte
• toneelmachines
• dansles en ballet naar Frans voorbeeld
• Banya in Suriname

Opdracht 1: Aristotelische principes (Griekse tragedie)

• Eenheid van 1..............  2..................  .3..................  
  
• Rei 
  
• Klassieke opbouw: in drie akten /begin-midden-einde
  

Wie: protagonist, antagonist, tritagonist

Plot: proloog, expositie, agnitio, peripeteia, catharsis, epiloog.

• Deus ex machina
  

Wat betekenen bovenstaande begrippen?

Griekse tragedie - wetten van Aristoteles

• Eenheid van tijd / plaats / handeling: het verhaal speelt zich af binnen 24 uur, op dezelfde plaats en er is 1 hoofd-verhaallijn.
• Expositie: introductie van de hoofdpersonen en de situatie. 
• Peripeteie: omslag / omwenteling. De peripeteie is het begin van de ontknoping/ climax. In een tragedie gaat het om een omslag die de held ongeluk brengt, in de komedie juist om een wending ten goede.
• Climax: dramatisch hoogtepunt

Romeo vermoordt Tybalt

Romeo beseft wat hij veroorzaakt heeft (agnitio)

Peripeteie: omwenteling /   point of no return

Griekse tragedie - begrippen

• Catharsis: Het opwekken van krachtige emoties zoals verdriet, angst, medelijden, woede bij de toeschouwer.
• Deus ex machina: letterlijk: god uit een machine. Vaak een god die de oplossing voor het probleem van de protagonist brengt (vaak een beetje gekunsteld).
• Protagonist: hoofdpersoon die hindernissen moet overwinnen ('held'). Is altijd zelf verantwoordelijk voor zijn daden / ondergang.
• Antagonist: degene die de protagonist tegenwerkt ('antiheld')
• Tritagonist: Naast de bovenste twee het enige uitgewerkte karakter, vaak de 'sidekick' van de protagonist.
• Rei: koor dat commentaar geeft, reageert op de handeling of samenvat

Acteurs

In het schilderij zie je een scène die ook voorkomt in een treurspel van Joost van den Vondel. 

Actrice Adriana Nozeman die deze rol speelde heeft mogelijk model gestaan voor dit schilderij.

WAT IS HIER OPMERKELIJK AAN?

Rembrandts atelier, 1655

Jozef wordt beschuldigd door Potifars vrouw

Wat betekenen de genres?

• Tragedie: ?
• Komedie: ?
  
• Klucht: ?
• Pastorales: ?

                                    (zie blz. 68-69)

In alle genres is het spel nog groot, weinig realistisch.

De eerste stenen schouwburg

- De eerste schouwburg van A'dam.

- 1637, architect Jacob van Campen 

- Toneelbeeld vergelijkbaar met Teatro Olimpico in Vincenza (volgende dia)

- Standaard avondprogramma: eerst een tragedie, vervolgens komedie of klucht.

- Tijdens voorstelling werd gegeten, gedronken, gepraat.

Afbeelding van schouwburg in Amsterdam.  Wat valt je op?

Teatro Olimpica in Vincenza, 1585

Schouwburg van Amsterdam, 1658

DANS

Calvinistische kijk op dans

Dansen aan het hof

Dans in het theater

Dansscholen

Dans van de kolonie: Suriname

Calvinisten versus invloed van het hof

Wat dan wel?

• Professionele dans in de 17e eeuw in Nederland staat bijna stil, op wat dans in theaterstukken na.

• Toch is er, onder invloed van de Franse hofcultuur, een hang naar dans als uiting van voornaamheid (ook aan het NL hof). Dansles hoort bij de gegoede burgerij bij de opvoeding, ondanks calvinistische weerstand.

• In 1626 start Nicolas Vallet de eerste A'damse dansschool. Later worden er ook bals en dansfeestjes georganiseerd bij rijke burgers thuis.
  

Afrikaanse dans in Suriname

Banya is de dans en 

zang van de Afrikaanse

tot slaaf gemaakten.

Zij brachten deze dans 

naar Suriname.

Vaak met verborgen 

lagen in de tekst.

Het helpt emotie te 

uiten en wordt nog 

steeds gedanst als 

rituele dans.

Hoe leer je voor KUA?

• Samenvattingen maken van hoofdstukken inclusief  de bijbehorende begrippen
• Mindmaps maken van thema's architectuur, beeldend,muziek, theater,  dans en een algemeen tijdsbeeld
• Zelf presentatie geven van Lessonups (aan elkaar of ouders)
• Oefenen met de opgaven in de Lessonups 
• Richt je NIET op jaargetallen, maar op kenmerken van de tijd en de kunstdisciplines