P 6.2 Zelfstandige burgers

Zelfstandige burgers
Stadsrechten, het bestuur en straffen
1 / 23
volgende
Slide 1: Tekstslide
GeschiedenisMiddelbare schoolhavo, vwoLeerjaar 1

In deze les zitten 23 slides, met tekstslides en 2 videos.

time-iconLesduur is: 30 min

Onderdelen in deze les

Zelfstandige burgers
Stadsrechten, het bestuur en straffen

Slide 1 - Tekstslide

Leerdoel
Aan het eind van deze les kun je  uitleggen wat:
  • Wat stadsrechten zijn.
  • Hoe een middeleeuwse stad werd bestuurd.
  • Hoe er werd gestraft in een middeleeuwse stad.

Slide 2 - Tekstslide

Begrippen uit deze les

  • Stadsrechten
  • Burgerij
  • Stadsrechten
  • Schepen
  • Keuren
  • Raadhuis
  • Burgemeesters
  • Vroedschap

Slide 3 - Tekstslide

Slide 4 - Tekstslide

Carcassonne ligt in Zuid-Frankrijk. De binnenstad is de best bewaarde stad in Europa uit de middeleeuwen.

Slide 5 - Tekstslide

Stadsrechten
  • Oorkonde
  • Bewijsstuk
  • Zegel als soort van handtekening 

Slide 6 - Tekstslide

Stadsrechten
De heer wilde de stad best meer rechten geven
In ruil hiervoor moest de stad veel geld betalen aan de heer
In de stadsrechten werd bepaald wat de stad wel en niet mocht
Bijvoorbeeld:
Tol
Tol is een belasting die betaald moet worden om van een weg, brug of vaarroute gebruik te mogen maken. De stad kon deze tol vragen.
Muren
Een stad mocht muren om de stad bouwen. Hiermee konden stedelingen zichzelf verdedigen.
Rechtspraak
Een stad mocht de eigen regels bepalen. Zo kon je voor diefstal in de ene stad je handen kwijtraken terwijl je in een andere stad alleen een boete betaalt.
Geld
Een stad mocht zijn eigen munten maken.
Stadsrechten
Dit zijn stadsrechten. Onderaan zie je de zegels, dat waren handtekeningen van belangrijke mensen.

Slide 7 - Tekstslide

Filmpje
Stadsrechten

Slide 8 - Tekstslide

Slide 9 - Video


Wie is de baas?

  • De schepenen zorgden voor de orde en rust en maakten de keuren (wetten).
  • De burgemeesters (soms meer dan één) was de baas van de raad.
  • Het vroedschap kozen en controleerden de burgemeesters.
  • De stad werd bestuurd vanuit het raadhuis. 

Slide 10 - Tekstslide

Gelaagdheid in de stedelijke samenleving

De mensen in de steden waren vrij, maar niet gelijk
Net als de Egyptische samenleving was de bevolking gelaagd

Slide 11 - Tekstslide

Misdaad en straf 
Steden met stadsrechten mochten hun eigen wetten en regels maken. De  schepenen zorgden voor orde en rust. 

Elke stad had eigen rechtbank. De schepenen waren hier de rechters. Samen met de schout bepaalden zij de straffen. 
De straf die je op deze afbeelding ziet is vastgebonden worden aan de ‘schandpaal’. Iedereen mocht aan zijn haren trekken en hem bespugen. Hier komt onze uitdrukking 'voor paal staan' vandaan. 
Vrouwen kregen nooit een straf! Zij moesten hun man alleen gehoorzamen .

Slide 12 - Tekstslide

Misdaad en straf
  • Martelen om de "waarheid" te achterhalen.
  • Van verbanning tot gruwelijke straffen

Slide 13 - Tekstslide

Schandpaal

 Schandpaal
Gezegde: Voor paal staan
Betekenis: Je staat voor gek

Slide 14 - Tekstslide

Doodstraf
- Onthoofding
- Ophanging
- Verbranding
- Radbraken



Slide 15 - Tekstslide


Straffen in de Middeleeuwen

Slide 16 - Tekstslide

Waarom kwamen gevangenisstraffen zelden voor?
Gevangenisstraffen kostten de samenleving veel geld. 
1. De bewakers moesten betaald worden
2. De gevangene moest van eten voorzien worden
3. De gevangenis moest onderhouden worden

Boeven werden vaak voor korte tijd in kerkers gehouden. Tot dat hun straf werd bepaald. 

Slide 17 - Tekstslide

Het galgenveld in Amsterdam

H

Slide 18 - Tekstslide

Video
Histoclips: Stad in de Middeleeuwen

Slide 19 - Tekstslide

Rijke steden...met dikke muren



  • Steden waren interessant om te veroveren: ze waren rijk en lagen gunstig
  • Als steden stadsrechten hadden gekregen, mochten ze stadsmuren bouwen
  • Stadsmuren maakten de verovering van een stad vrijwel onmogelijk: de inwoners waren veilig!
De Franse stad Carcasonne is één van de best bewaarde middeleeuwse steden met stadsmuren

Slide 20 - Tekstslide

Waterpoort. Deze poort wordt vooral gebruikt door mensen die via het water de stad willen bereiken. Deze poort is minder verdedigt en wordt in tijdens van nood gebarricadeerd met houten balken. 
Noorderpoort
De stadspoort aan het noorden van de stad. Belangrijkste poort, die afgesloten kan worden in tijden van aanval.
Zuiderpoort. De poort aan de zuidzijde van de stad. Is vooral toegankelijk voor voetgangers, minder voor karren. De poort kan afgesloten worden tijdens een aanval. 
Kathedraal
Deze grote kerk is de grootste kerk in de omgeving. De bisschop van het gebied zeteld hier dan ook. De stedelingen hebben lang, bijna 300 jaar gebouwd aan hun kerk. De kerk is het middelpunt van het sociale leven in de stad. Iedereen, arm en rijk, komt hier bijeen voor de diensten. 
Marktplein
Het centrale plein als het gaat om handel en middel van bestaan. Hier verdienen de meeste stedelingen hun brood... en kopen het. Op het plein staan kraampjes van boeren en om het plein de werkplaatsen van de ambachtslieden. 
Waterput
Het belangrijkste waterpunt in de stad. Hieruit kun je water halen voor al gebruik. 
Stadhuis
Hier zeteld het bestuur van de stad: de schout en schepenen. Maar de rechtbank en de cellen voor misdadigers vind je hier. Alles wat met betuur en rechtspraak te maken heeft onder een dak. 
Gasthuis.
Een soort kruising tussen een armneopvang en een ziekenhuis. Betaald door de rijken, gerund door de geestelijkheid en voor de armen. Zij kunnen hier hulp krijgen: voeding, onderdak, gezondheidszorg. 
Koopmanshuizen met grote binnentuin
De koopmanshuizen zijn veruit de grootste huizen in de stad. Vaak van duurder en doorzamer materiaal gemaakt (bv. steen). De koopmans-huizen fungeren vaak als pakhuis en (luxe) woonhuis. 
Vleesmarkt
Kleinere markt, waar vleesproducten werden veerkocht. De werkplaatsen van de vleeshouwers staan om de markt heen. 
Botermarkt
Kleine markt waar zuivelproducten werden verkocht. 
Vismarkt
Kleine markt waar vis door vissers werd verkocht.
Taks.
Een tolhuis. Aan iedere vreemdeling die de stad binnenkwam werd een bijdrage gevraagd
Smidstraat.
Hier hebben de smeden zich verzameld. Zij hebben hier hun werkplaatsen, met meestal hun huizen daaraan vast. 
Beestenmarkt
Kleine markt waarbij (meestal kleine) dieren werden verhandeld
Abdij / klooster
Binnen de stad ligt ook vaak een klooster. Hier leven monniken of nonnen hun eigen leven. Zij hebben wel vaak belangrijke publieke functies in de stad: leraar, verpoleegster, schrijver, etc.
Houtstraat
Aan deze straat wonen en werken ambastlieden die hout hun middel van bestaan hebben gemaakt. 
Binnenboeren
Dit zijn boeren die ook poorters zijn: zij zijn boeren binnen de stadsmuren. Vaak kleine bedrijfjes met maar weinig dieren. Maar zeer belangrijk in tijd van beleg, om de stad te beschermen voor uithongering
Rivier.
Belangrijke bron van water: drinkwater, waswater, bluswater, urinoir, etc.
Schavot
Publiekelijke schandplaats voor misdadigers. Meestal is het een standaard met een plank op een verhoging. Tussen die plank wordt iemand een bepaalde periode neergezet. Het staat niet fijn, maar het is vooral een plek waar iedereen je kan zien als misdadiger. 
Herberg
Een soort hotel/restaurant van de middeleeuwen. Het is een groot gebouw (meestal met stal), waar vreemdelingen kunnen overnachten, eten en rusten. Maar in de kamers kan natuurlijk meer...
Waag.
Hier worden goederen gewogen voor de verkoop. Omdat er maar een officieel punt van wegen is, is dat voor iedereen gelijk, 
Wisselbeurs
Bankgebouw, waar je verzekeringen kunt afsluiten. Je kunt er de wisselbrief inruilen. Je kunt er geld in bewaring geven. 

Slide 21 - Tekstslide

Filmpje
Het leven in de middeleeuwse stad

Slide 22 - Tekstslide

0

Slide 23 - Video