Regeling: hormonen en zenuwstelsel

• Biologie
• Middelbare school
• vwo
• Leerjaar 5

Regeling

Homeostase:

• Is het in stand houden van een dynamisch evenwicht in het inwendige milieu van organismen d.m.v. regelkringen.
  
• is een voorbeeld van zelfregulatie op het organisatieniveau organisme.

• Alle omstandigheden in het lichaam, zoals temperatuur, zuurgraad, de concentraties van zouten, zuurstof, glucose, koolstofdioxide en andere afvalstoffen, enz. moeten constant blijven.
  

In-en uitwendige milieu

• Inwendig milieu: bloed en weefselvloeistof tussen de cellen van een weefsel.
  
• Uitwendig milieu: de omgeving.
• Tussen het inwendige en het uitwendige milieu bevindt zich ten minste één cellaag.

Regelkringen

• Een regelkring zorgt ervoor dat de waarde van een bepaalde factor rondom een normwaarde schommelt. 
• Voorbeelden van normwaarden zijn de zuurstofconcentratie en glucoseconcentratie in het bloed.

Homeostase wordt meestal

gehandhaafd door negatieve terugkoppeling.

Klieren en de afgifte van stoffen

• Endocriene klieren (hormoonklieren)  van het hormoonstelsel geven hormonen (signaalstoffen) af aan het bloed (secretie).
  
• Exocriene klieren (zweetklieren, speekselklieren) geven hun product af via een afvoerbuis.

Klieren en de afgifte van stoffen

Het hormoonstelsel 

bestaat uit een aantal hormoonklieren 

Hormonen zijn 

alleen werkzaam in cellen van doelwitorganen

Hormonen

• Hormonen regelen langzame en langdurige processen (bijv. groei, ontwikkeling, stofwisseling en voortplanting).
  
• Alleen cellen met hormoonreceptoren waaraan een hormoon kan binden, zijn gevoelig voor dat hormoon.
  
• De binding kan in deze cellen een reactie in gang zetten of een reactie stoppen.
  
• Er zijn twee soorten hormonen: eiwithormonen, zoals adrenaline en thyroxine, en steroïdhormonen, zoals cortisol en testosteron. 

De hypofyse en de hypothalamus

Hormonen die geproduceerd zijn 

door de hypofyse en hun doelwitorganen 

 Schildklier

• De schildklier produceert schildklierhormoon (thyroxine).
  
• Thyroxine stimuleert de stofwisseling. Bij kinderen stimuleert het ook de groei en ontwikkeling.

• TRH (uit de hypothalamus) stimuleert de vorming en afgifte van TSH door de hypofysevoorkwab.
• TSH stimuleert de vorming van schildklierweefsel, de opname van jodium door de schildkliercellen en de productie van thyroxine.

• Thyroxine remt de productie van TRF en TSH (negatieve terugkoppeling).

Regelkring van de thyroxine gehalte 

in het bloed door een negatieve terugkoppeling

Regelkring van de thyroxine gehalte in het bloed door een negatieve terugkoppeling

De alvleesklier

Eilandjes van Langerhans

Endocriene cellen in de alvleesklier die hormonen produceren die ervoor zorgen dat de glucoseconcentratie in het bloed min of meer constant blijft.

Insuline verlaagt de glucoseconcentratie in het bloed, doordat insuline de opname van glucose in lichaamscellen stimuleert en ervoor zorgt dat in cellen van lever en spieren glucose wordt omgezet in glycogeen.

Glucagon verhoogt de glucoseconcentratie in het bloed, doordat het in cellen van lever en spieren de omzetting van glycogeen in glucose stimuleert. Glucose wordt afgegeven aan het bloed.

Nieren en de bijnieren

• De nieren produceren epo (erytropoëtine) dat de productie van rode bloedcellen in het rode beenmerg stimuleert.
  
• Het bijniermerg produceert bij stressvolle situaties adrenaline dat een snelle, kortdurende werking heeft.