kennisleer

• Levensbeschouwing
• Middelbare school
• havo
• Leerjaar 4

kennisleer (h2 WnW)

rationalisme (Descartes)

empirisme (Hume)

samenvoegen (Kant)

leerdoelen

• belang zekere kennis
• rationalisme (wie, waarover twijfel, plaats zintuigen en ratio)
• empirisme (wie, waarover twijfel, plaats zintuigen en ratio)
• Kant (hoe slaat hij de brug?) 

waarom zou het belangrijk zijn te weten wanneer je iets zéker weet?

Descartes

• rationalist (vertrouwen op je verstand)
• ware kennis komt voort uit je verstand
• zintuigen zijn niet betrouwbaar 

methodische twijfel

1. Mijn zintuigen bedriegen me soms
2. misschien bedriegen ze me wel altijd!
3. misschien droom ik wel
4. misschien is er een kwade geest (malin genie) die me bedriegt en klopt zélfs wiskunde niet
5. MAAR: zelfs áls dit zo is dan is er nóg iemand die twijfelt: Ik
   COGITO ERGO SUM (ik denk dus ik ben) 

waarom is de filosofie van Descartes RATIONALISTISCH?

1. omdat hij twijfelt over dromen
2. omdat zijn enige zekerheid zijn eigen denken is
3. omdat hij wiskunde niet durft te vertrouwen
4. omdat hij zijn zintuigen vertrouwt

waarom kan God volgens Descartes geen boze bedrieger zijn?

Hume 

• empirist
• vertrouwt zijn zintuigen
• ALLEEN zijn zintuigen
• alles wat "daarna" komt (wat je ratio toevoegt) is onbetrouwbaar
• oorzaak-gevolg kun je niet waarnemen  

Hume

Descartes

zintuigen 

redeijkheid

godsbewijs

oorzaak en gevolg zijn geen kennis

wie zou een mama appelsapje kunnen gebruiken als onderbouwing van zijn filosofie

1. Descartes
2. Hume
3. Descartes
4. Hume

Kant

• twee soorten kennis: a priori (vooraf) en a posteriori (achteraf)
• kennis vóór je zintuigen gebruikt (rationeel)
• kennis nádat je zintuigen gebruikt (empirisch) 

a priori

a posteriori

een cirkel is rond

1 < 4

er zitten leerlingen in het lokaal

dit vierkant is blauw

nog een manier van kennis indelen

• kennis die niks nieuws toevoegt aan de werkelijkheid (analytisch)
• kennis die wel iets nieuws toevoegt  (synthetisch)
• 
  

analytisch 

synthetisch 

een cirkel is rond

1 < 4

er zitten leerlingen in het lokaal

dit vierkant is blauw

wat valt je op aan de twee voorgaande oefeningen?

problemen met de twee stromingen

Empirisme:

Je kan alleen dingen weten die je waar kan nemen. Dan hou je dus heel weinig over.

•  Hume: Alles wat je ná de zintuigen doet in onzeker, want rationeel
  

Rationalisme:

Je kan alleen dingen bevestigen die al gegeven zijn. Je kan nooit iets écht nieuws verzinnen.

•  Descartes: De echte zekere kennis komt uit je ratio (ik denk dus ik ben, godsbewijs)
  

synthese van Kant

• Kant wilde graag een midden vinden tussen het rationalisme en het empirisme, oftewel tussen het verstand en onze waarneming.
• Hij stelt dat we ons verstand nodig hebben om überhaupt dingen te kunnen waarnemen.
• Ruimte, tijd maar ook causaliteit (oorzaak-gevolg) zijn ideeën die we nodig hebben om de wereld te kunnen waarnemen.

“Gedachten zonder inhoud zijn leeg, aanschouwingen zonder begrip zijn blind.”