Les 9 - Immanuel Kant

• Levensbeschouwing
• Middelbare school
• vwo
• Leerjaar 4

Wat is kennis?

Les 9: Immanuel Kant

Periode 3

vwo-4

Lesdoel en lesopbouw

Lesdoelen:

Kennen: de begrippenparen van Kant (a priori & a posteriori, analytisch & synthetisch) 

Kunnen: meedoen met vragen

Lesopbouw:

1.  Uitleg + video: Immanuel Kant
2. Uitleg + oefening: analytisch en synthetisch
3. Uitleg + oefening: a priori en a posteriori
   
4. Onderzoeksvraag
5. Reflectie: wat weten we nu?

Kennistheorie (of kennisleer)

• Eén van de filosofische vragen waar kennistheorie ook over gaat, is de vraag naar wat de ultieme bron van kennis is. 
• Veel filosofen gingen ofwel uit van het verstand (ratio) of de zintuiglijke ervaring (empirie). 
• In de moderne filosofie zullen we zien dat Rene Descartes uitgaat van het verstand (rationalisme) en David Hume van de zintuiglijke ervaring (empirisme) als ultieme kennisbron.

Kennistheorie (of kennisleer)

• Immanuel Kant (1724 - 1804) was een Duitse filosoof. 
• Hij probeerde het rationalisme van Descartes en empirisme van Hume met elkaar te verenigen: 
• "Zonder zintuiglijkheid zou ons geen voorwerp gegeven zijn en zonder verstand geen voorwerp gedacht worden. Gedachten zonder inhoud zijn leeg, aanschouwingen zonder begrippen zijn blind." 

Analytisch en synthetisch

• Analytisch oordeel: een oordeel waarbij de omschrijving (predicaat) bij  het onderwerp (subject) inbegrepen zit (is per definitie zo).
• "Alle vrijgezellen (onderwerp) zijn ongetrouwd (omschrijving)."
• "Alle lichamen (onderwerp) nemen ruimte in (omschrijving)."
  
• "Alle broers (onderwerp) zijn mannen (omschrijving)."
• Synthetisch oordeel: een oordeel waarbij de omschrijving (predicaat) niet bij het onderwerp (subject) inbegrepen zit (zegt iets nieuws).
  
• "Alle vrijgezellen (onderwerp) zijn ongelukkig (omschrijving)." 
• "Alle lichamen (onderwerp) zijn zwaar (omschrijving)."

"Alle cirkels (onderwerp) zijn rond (omschrijving)."

1. analytisch
2. synthetisch

"Alle cirkels (onderwerp) zijn mooi (omschrijving)."

1. analytisch
2. synthetisch

"Alle driehoeken (onderwerp) zijn driezijdig (omschrijving)."

1. analytisch
2. synthetisch

"Alle driehoeken (onderwerp) zijn lelijk (omschrijving)."

1. analytisch
2. synthetisch

01:25

Beweringen over God en de onsterfelijkheid van de ziel zijn volgens Kant louter speculatie (pure gokjes). Dat lijkt op een standpunt van..

1. Rene Descartes
2. David Hume

02:25

Hoe noemt Kant het onvoorwaardelijke gebod dat hij koppelt aan al onze handelingen?

1. Categorisch Majesteit
2. Hypothetisch Imperatief
3. Categorisch Imperatief
4. Speculatief Imperatief

A priori & a posteriori kennis

• A priori: kennis waarvan de rechtvaardiging onafhankelijk is van de zintuiglijke ervaring. 

"Als  het minstens vier dagen regende, dan regende het meer dan drie dagen." 

• A posteriori: kennis waarvan de rechtvaardiging afhangt van empirisch (zintuiglijk waargenomen) bewijsmateriaal.  

"Het regende de hele maand april."

"In de voorgaande zeven dagen scheen de zon, dus gisteren scheen de zon."

1. a priori
2. a posterori

"Gisteren scheen de zon."

1. a priori
2. a posterori

1 + 1 = 2

1. a priori
2. a posterori

3 x 3 = 9

1. a priori
2. a posterori

"De man slaat drie keer op drie verschillen tafels."

1. a priori
2. a posterori

Onderzoeksvraag

• Lees de volgende tekst: klik. Lees alleen de tekst onder het kopje 'Copernicaanse revolutie (uit Kritik der reinen Vernunft, 1781)' (halverwege).
• Beantwoord de deze vraag: welke zin omschrijft hoe Kant de patstelling tussen empirisme en rationalisme doorbreekt? 
• Kopieer en plak je gekozen zin. Je hebt hem zometeen nodig.

Hoe doorbrak Kant de patstelling tussen het rationalisme en empirisme?

Reflectie: wat weten we nu?

We weten nu dat.. 

• Immanuel Kant een Duitse filosoof was die probeerde het rationalisme en empirisme met elkaar te verenigen.
• Kant een begrippenapparaat optuigde om allerlei uitspraken in te kunnen duiden (analytisch/synthetisch, a priori, a posteriori)
• Kant ook bekend was van zijn beroemde Categorisch Imperatief, waarover we in de volgende periode meer zullen te weten komen (want dat gaat over ethiek!)