Periode 4 les 3 MAP en UA

• Farmacotherapie
• MBO
• Studiejaar 1

Noodanticonceptie

Noodanticonceptie & UA 

Lesinhoud

• Noodanticonceptie
• UA 
• Oefenvragen?  

Wat weet jij al over
noodanticonceptie?

Noodanticonceptie

• Noodmethode die het risico op ZW verkleint nadat een vrouw recent onbeschermde geslachtsgemeenschap heeft gehad
• Morning-afterpil 
• Spiraaltje

WHAM vragen

• WHAM vragen
• Stroomschema
• Let op privacy
• Denk aan de spreekkamer
• Persoonlijk spreken 

Welke vragen denk je
dat je moet stellen?

Wie?

• Onbeschermde gemeenschap? Hoe lang geleden?
• Welk anticonceptiemiddel wordt gebruikt? Hoe lang? Hoeveel vergeten? Welke week?
• Zwangerschap mogelijk? Kwam laatste menstruatie op tijd? Even zwaar?
• Eerder MAP? Hoe vaak en wanneer?
• Ernstige problemen met anticonceptie?
• Ernstige leverfunctiestoornissen of maagdarmproblemen?
• Borstvoeding? 

Hoelang? 

• Hoe lang is onbeschermde gemeenschap geleden? ​
  
• Hoe lang pil vergeten? ​
  
• MAP zo snel mogelijk​
  
• Binnen 12 uur​ - 0,5% kans op zwangerschap​
• Binnen 72 uur - 2% kans op zwangerschap​
• Langer dan 5 dagen ​ - naar huisarts verwijzen voor spiraal (tot 5 dagen)​ - vrijwel 0% kans op zwangerschap 

Actie

• Vergeten pil alsnog ingenomen? ​
  
• Binnen 12 uur? geen actie nodig ​
  
• Zwangerschapstest heeft nog geen zin​
  
• Pas vanaf 4 dagen na de verwachte menstruatie 

Medicatiebewaking

• Antacida - H2 antagonisten - Protonpompremmers - verminderen de opname - 2 uur voor of 4 uur na
• Anti-epileptica - verminderen werking MAP - HA spiraal
  
• Tuberculose of HIV medicatie - HA spiraal
• Sint-Janskruid - HA spiraal

Wanneer naar de huisarts?

• Langer dan 5 dagen geleden ​
  
• Al zwanger​
  
• Acute porfyrie ​
  
• Ernstige leverfunctiestoornis​
  
• Ziekte van Chron / ernstige maagdarmproblemen​
  
• Overgevoeligheid progestageen​
  
• Mogelijk een SOA​
  
• Ongewenst seksueel contact ​
  
• Meerder keren MAP in korte tijd ​
  
• Voorkeur voor spiraal 

Preparaten

• Levonorgestrel (Norlevo) - MAP - binnen 72 uur
• Ulipristal (EllaOne) - MAP - binnen 5 dagen
• Koperspiraal - tot 5 dagen

MAP

• Progestageen ​
  
• OTC ivm spoed ​
  
• 1e keus​
  
• Stelt ovulatie uit​
  
• Gebruik: zo snel mogelijk innemen (1 pil) ​
  
• Levonorgestrel binnen 72 uur​
  
• Ulipristal binnen 5 dagen ​

MAP

• Hoe eerder hoe kleiner de kans op zwangerschap​
  
• BV Levonorgestrel: direct na voeding en tenminste 8 uur geen voeding geven aan baby ​
  
• BV Ulipristal: 1 week geen borstvoeding ​
  
• BW: misselijkheid, hoofdpijn, vermoeidheid, duizeligheid 

Belangrijk! 

Omdat de ovulatie wordt uitgesteld, moet de vrouw na gebruik van de morning-afterpil extra voorzichtig zijn bij gemeenschap.​

Gebruikers van de anticonceptiepil dienen gewoon door te gaan met het pilgebruik. De pil is na gebruik van de morning-afterpil nog niet meteen weer veilig. Er moet dus de eerste tijd bij gemeenschap een condoom worden gebruikt. ​

• Bij levonorgestrel is dit van toepassing totdat ten minste 7 dagen achtereen de pil is geslikt. ​
  
• Bij ulipristal wordt geadviseerd tot de volgende menstruatie bij gemeenschap een condoom te gebruiken. Reden hiervoor is dat ulipristal de ovulatie verder uitstelt (vaak meer dan een week) ​
  
• Ook vrouwen die geen anticonceptiepil gebruiken, moeten er rekening mee houden dat zij vruchtbaar zijn in de periode na het nemen van de morning-afterpil.

Koperspiraal

• Voorkomen van innesteling​
  
• Bevruchte eicel komt na 6 dagen in baarmoeder aan​
  
• Tot 5 dagen na onbeschermde gemeenschap​
  
• 0% risico op zwangerschap​
  
• Kans op opstijgende infectie bij de plaatsing​ - SOA test / antibiotica
• Kan 5-10 jaar blijven zitten​
  
• Inbrengen kan pijnlijk zijn - door HA 

Aandachtspunten

• MAP alleen voor nood anticonceptie
• Menstruatie kan eerder of later komen
• Na MAP extra voorzichtig bij gemeenschap - betrouwbaarheid pil neemt af - condoom
• Beschermt niet tegen SOA's -> GGD

Tot wanneer kun je de Norlevo MAP adviseren?

Tot wanneer kun je de EllaOne MAP adviseren?

Tot wanneer kun je de koperspiraal adviseren?

En dan nu.....

Stroomschema's!

Vragen?

Wat weet jij van UA?

Waarom UA? 

• Medicatiebewaking ​
  
• Voorlichting en begeleiding ​
  
• Toezicht ​
  
• Vragenlijsten; als hulpmiddel om aan wettelijke plicht te voldoen om een UA middel verantwoord af te leveren; soms niet nodig ​
  

Wanneer lijst niet nodig? 

Bij recept ​

Als de lijst al is doorlopen en bewaard; check wel of er wijzigingen zijn of dat het middel geschikt is voor langer gebruik ​

UA paracetamol ​

UA verpakking NSAID's en patiënt voldoet aan criteria; leeftijd 12-69 jaar, niet zwanger, gebruikt geen medicatie of heeft geen chronische aandoening ​

Bij niet geregistreerde geneesmiddelen; bijv FNA bereidingen 

Welke NSAID's vallen onder UA?

UA NSAID's 

Diclofenac 25 mg en naproxen 550 mg; alle verpakkingen ​

Naproxen 220 en 275 mg; verpakkingen meer dan 12 stuks ​

Ketoprofen 25 mg; verpakking meer dan 16 stuks ​

Acetylsalicylzuur 500 mg, carbasalaatcalcium 600 mg, diclofenac 12,5 mg en ibuprofen 400 mg; verpakkingen meer dan 24 stuks ​

Acetylsalicylzuur 100 mg; meer dan 32 stuks ​

Carbasalaatcalcium 300 mg; verpakkingen meer dan 48 stuks ​

Ibuprofen 200 mg; verpakkingen meer dan 48 stuks 

NSAID - leeftijd 

• < 12 jaar niet adviseren ​
  
• Uitzondering ibuprofen 200 mg > 6 jaar als paracetamol onvoldoende helpt ​
  
• >70 jaar niet adviseren ​
  
• Verhoogd risico maagbloeding, andere maagklachten, nieraandoeningen en hart- en vaataandoeningen ​
  
• Paracetamol niet toereikend? -> HA ​
  
• Bijv. ontstekingsklachten; maagbeschermer erbij 

NSAID; klachten 

Menstruatiepijn; 1e keuze ​

Hoofdpijn, kiespijn, koorts en pijn bij griep, verkoudheid, rugpijn, spier- en gewrichtspijn; paracetamol 1e keuze 

NSAID - CI 

Astma ​

Maag- of darmzweer, refluxklachten, maag of darmbloeding ​

Hartfalen, angina pectoris, CVA of andere ernstige hart- en vaataandoeningen​

Stollingsstoornissen bijv hemofilie ​

Psoriasis, colitis of ziekte van Crohn ​

Waterpokken of gordelroos 

Lever- nierfunctiestoornis ​

Doorbloedingsstoornissen ledematen; etalagebenen ​

Jicht; geen salicylaat ​

Griep; <18 jaar geen salicylaat ​

Slokdarmstenose ​

Sint Janskruid 

Kruid ​

Ook wel bekend als hypericum ​

Verschillende vormen beschikbaar ​

Laif 900 mg = UDH maar wel geregistreerd ​

Ook wel in lichtere sterktes;

UA Sint Janskruid

Check volgende punten;​

Niet jonger dan 18 jaar ​

Milde tot matige depressieve klachten die niet samenhangen met een chronische aandoening zoals; diabetes, hypothyreoïdie, ziekte van Parkinson, demente of psychosen ​

Graag iets plantaardigs tegen de klachten wil gebruiken ​

Heeft geen IA of relatieve CI (hormonale anticonceptie, niet zwanger en geeft geen borstvoeding 

UA Sint Janskruid

Controleer op IA & CI​

Lever niet meer dan 6 weken af ​

Bewaar vragenlijst in medicatiedossier ​

Niet- medicamenteuze adviezen;​

Zorg voor gestructureerde dagindeling ​

Zorg voor voldoende nachtrust ​

Voldoende lichaamsbeweging ​

Voldoende sociale contacten ​

Vermijd (overmatig) alcohol- en drugsgebruik ​

Praat over somberheid 

Wanneer huisarts? 

Depressie zwaarder lijkt dan 'mild tot matig' ​

Als klant liever receptgeneesmiddel wil gebruiken of wil worden verwezen voor psychotherapie ​

Als klant al 6 weken gebruikt heeft met geen of onvoldoende resultaat ​

Als klant zwanger is of borstvoeding geeft 

In zelfzorgboek 

Dextromethorfan is uit de handel; kan eruit 

Casus MAP 

Een vrouw van 23 jaar komt aan de balie en vraagt om de morning after pil. Ze heeft gisteravond onbeschermde gemeenschap gehad en is haar microgynon 30 pil gisteren vergeten in te nemen. Het is de eerste week van haar pilstrip.

1. Wat zou je nog meer willen weten van deze vrouw?
2. Wat is je advies? Lever je de MAP af? Zo ja, welke MAP lever je af?
3. Wanneer verwijs je door naar de huisarts? 

 

Volgende week 

Wratten

Kinderziektes (zonder waterpokken)