3.4 Water: vaak te weinig

• Aardrijkskunde
• Middelbare school
• vwo
• Leerjaar 2

Wat zie je hier?

Wat is geen risicogebied voor overstromingen?

1. gebieden met ontbossing
2. rivier- en kustvlakten
3. hoge gebieden ver van zee
4. gebieden met hevige regenval

Waarom vergroot ontbossing de kans op een overstroming?

Wat is een maatregel tegen overstromingen op de lange termijn?

1. dijken aanleggen
2. burgers voorlichten en trainen
3. het weer in de gaten houden
4. versterkt broeikaseffect verminderen

www.nu.nl

Vaak te weinig

Paragraaf 5

Vaak te weinig...

Wat moet je kennen?

• Je kent de begrippen: waterstress, fysiek watertekort, economisch watertekort, territoriale soevereiniteit, territoriale integriteit, wateroorlog, verzilting,

• Je weet dat waterstress door fysieke- en economische watertekorten kan ontstaan.

• Je begrijpt waarom toenemende waterstress tot een wateroorlog kan leiden.

• Je kunt een aantal maatregelen beoordelen om watertekorten op te heffen.

Voorafgaand aan de les: 

Lees paragraaf 3.4. Beantwoord de vragen in je schrift.

1. Wat is het verschil tussen een fysiek watertekort en een economisch watertekort, zoals beschreven in de tekst?

2. Waarom wordt beweerd dat toenemende waterstress tot een wateroorlog kan leiden? Zoek op internet een voorbeeld van een conflict dat door een watertekort is ontstaan.

3. Wat is het verschil tussen territoriale soevereiniteit en territoriale integriteit?

4. Wat zijn de voor- en nadelen van het bouwen van stuwdammen om water vast te houden, zoals in de tekst wordt genoemd?

5. Wat wordt bedoeld met "druppelirrigatie" en hoe kan het helpen bij het verminderen van watertekorten?

6. Welke maatregelen worden voorgesteld in de tekst om watertekorten op te heffen?

https://www.google.nl/maps/@23.8586095,38.379902,2106m/data=!3m1!1e3

Help!

Wereldbevolking groeit, maar aanbod water blijft hetzelfde.

Waterstress =  minder dan 1500m3 water pp per jaar

Waterschaarste = minder dan 1000m3 water pp per jaar

Fysiek 

watertekort

er is te weinig water

Economisch watertekort

er is te weinig geïnvesteerd om bij het aanwezige water te komen

Vraag 1

1. Wat is het verschil tussen een fysiek watertekort en een economisch watertekort, zoals beschreven in de tekst?

Te kort aan water: betekenis kleuren?

Weinig of geen watertekort

Economisch watertekort

Fysiek watertekort. 

Naderend watertekort

Watertekort 

Vraag 2

2. Waarom wordt beweerd dat toenemende waterstress tot een wateroorlog kan leiden? Zoek op internet een voorbeeld van een conflict dat door een watertekort is ontstaan. 

Wateroorlog!

Territoriale soevereiniteit: water is eigendom van de staat

Territoriale integriteit: niemand heeft het recht in te grijpen in natuurlijke systemen

Vraag 3

3. Wat is het verschil tussen territoriale soevereiniteit en territoriale integriteit? 

app.nos.nl

Wateroorlog

Van wie is het rivierwater?

Problemen

1. tekort aan schoon    drinkwater

2. tekort aan irrigatiewater

Les 2

Rollenspel wateroorlog

Je werkt in tweetallen en onderzoekt samen het standpunt van jouw land in het waterconflict rondom de Nijl. Van de docent krijg je te horen welk land je bent: Egypte, Soedan, Ethiopië. 

Rollenspel wateroorlog

Tijd: 15 minuten -  Hoe: in tweetallen - Nodig: Laptop (internet), je buur en tekstboek

Opdracht: 

- Welk gevolg heeft de bouw van de 'Grand Renaissance Dam' voor jullie land?
Zoek argumenten om jouw standpunt te verdedigen over de verdeling van het rivierwater. Denk aan:

- territoriale soevereiniteit/integriteit (vwo)
- fysiek en economisch watertekort

- wat zijn de voor- en nadelen van de dam voor jouw land (denk aan bevolking, economie, landbouw, natuur, politiek etc)

- Wat kan een oplossing zijn voor dit dreigende conflict? 

De Nijl

https://www.nemokennislink.nl/publicaties/geruzie-over-het-water-in-de-nijl/

https://www.trouw.nl/nieuws/waarom-egypte-en-ethiopie-ruzien-over-de-bouw-van-een-enorme-dam~b8ac0ae6/

https://www.vrt.be/vrtnws/nl/2018/01/18/onrust-langs-de-nijl/

https://nos.nl/artikel/2313999-water-is-olie-van-de-toekomst-dus-deze-stuwdam-leidt-tot-burenruzie.html

https://app.nos.nl/slices/de-strijd-om-de-nijl/

Rollenspel wateroorlog

Ga in groepjes bij elkaar zitten en probeer in een discussie het waterconflict op te lossen. Laat iedereen aan het woord.

Ethiopië

Waarom bouwt Ethiopië de dam?

• → Voor goedkope elektriciteit en economische ontwikkeling.

Voordelen/nadelen:

• ✅ Voordelen: duurzame energie, economische groei, irrigatie voor landbouw, minder armoede.
• ❌ Nadelen: spanningen met Egypte en Soedan, kans op internationale conflicten, Gedwongen verhuizing door stuwmeer.

Territoriale soevereiniteit:

• → De Blauwe Nijl begint in Ethiopië, dus zij vinden dat ze het water mogen gebruiken.

Oplossing:

• → Samen afspraken maken over hoeveel water er jaarlijks mag doorstromen.

Sudan

Wat verandert er door de dam?

• → Minder overstromingen, maar ook minder water in periode van droogte

Voordelen:

• → Goedkope stroom uit Ethiopië door waterkracht, minder schade door overstromingen.

Nadelen:

• → Afhankelijk van Ethiopië voor watertoevoer, minder controle. Kans op waterconflict

Economisch watertekort:

• → Er is water, maar niet genoeg geld/techniek om het goed te gebruiken.

Oplossing:

• → Samenwerken met Ethiopië én Egypte, bijv. via een waterverdrag.

Egypte 

Gevolgen van de dam:

• → Egypte vreest voor een daling van het waterpeil van de Nijl, wat grote gevolgen heeft voor landbouw, drinkwatervoorziening en economie.

Voordelen/nadelen:

• ✅ Voordelen: (weinig – eventueel samenwerking in energie?)
• ❌ Nadelen: groot risico op watertekort, economische schade, afname sedimentatie in delta, politieke onrust.

Territoriale soevereiniteit/integriteit:

• → Egypte beroept zich op historische verdragen en eeuwenlang gebruik van de Nijl. Vindt dat het recht heeft op een vaste hoeveelheid water.

Oplossing van conflict:

• → Internationaal verdrag waarin de waterverdeling eerlijk wordt vastgelegd

Voordelen stuwdam

- Minder overstromingen in de benedenloop.

-  Veiligstellen van drinkwater

- Voldoende irrigatiewater bovenstrooms 

- Hydro-elektriciteit

- Werkgelegenheid

Nadelen stuwdam

- Gedwongen verhuizingen

- Planten en diersoorten verdwijnen

- Geen vruchtbaar slib meer afgezet.

- Visstand neemt af.

- Hoge kosten

- Militair doelwit

- Er verdampt veel water uit het stuwmeer

- Verlies cultuurschatten.

Vraag 4

4. Wat zijn de voor- en nadelen van het bouwen van stuwdammen om water vast te houden, zoals in de tekst wordt genoemd?

Engoeri dam - Georgië 

In Nederland

Geen stuwdammen, waarom niet?

Wel stuwen! Waarom? 

Waterverbruik wereldwijd

Waar kunnen we het meeste bezuinigen? 

En hoeveel water verbruik jij gemiddeld per dag? 

Oplossingen watertekort?   

Grondwater

Ontzilten zeewater

Druppelirrigatie

Stuwdammen

Andere vorm van landbouw

Vraag 6

6. Welke maatregelen worden voorgesteld in de tekst om watertekorten op te heffen? 

Oorzaken:

Je kunt klimaatgrafieken aflezen;

Je weet hoe neerslag ontstaat;

Je weet wat irrigatie is;

Water sparen: 

minder gebruiken

slim irrigeren door toepassen druppelirrigatie 

'more crop by drop'

'Meer gewas per druppel'

Vraag 5

5. Wat wordt bedoeld met "druppelirrigatie" en hoe kan het helpen bij het verminderen van watertekorten?

Drie soorten irrigatie

Irrigatie

Hoe heet deze irrigatie? 

Verzilting en verdroging

huishoudens en bedrijven moeten minder gebruiken en meer hergebruiken

De bouw van stuwdammen kan leiden tot waterstress.

1. goed
2. fout

Hoe noem je het wanneer landen een conflict krijgen door watertekort?

Wat zijn de 2 belangrijkste problemen met water?

Een tekort aan schoon drinkwater en...

1. ....tekort aan rivierwater
2. ... tekort aan zeewater
3. ... tekort aan irrigatiewater

Waterstress is ernstiger dan waterschaarste.

1. goed
2. fout

Waar in Afrika zal er fysiek watertekort zijn?

1. Noord-Afrika
2. Zuid-Afrika
3. Midden-Afrika
4. Overal Afrika

Irak vindt dat Turkije niet het recht heeft om zonder toestemming van anderen het verloop van de Eufraat en de Tigris te veranderen.
Hoe noem je dit?

1. territoriale integriteit
2. territoriale soevereiniteit

Collage-opdracht

• Zoek minstens 3 plaatjes/foto's op van situaties waarbij er spraken is van te veel of te weinig water in een gebied.

• Geef bij elk plaatje een korte situatieschets met daarbij het antwoord op de vraag: ''Waarom daar?''

• Maak hier een mooie collage/ online poster van en lever deze in een word-documentje via magister.me in.