5.5 Geschiedenis van het leven op aarde

• Biologie
• Middelbare school
• vmbo g, t, mavo
• Leerjaar 2

Welkom! Wat wordt van je verwacht bij binnenkomst?

- Kom rustig binnen en ga direct naar je werkplek (klasopstelling).

- Jassen op de gang? Oortjes/kauwgom uit? Tablet blijft in de tas.

- Werkspullen voor je pakken.

- Kletstijd tot timer afloopt.

- Start van het leesmoment (lezen theorie uit je lesboek).

Lezen paragraaf 3, daarna herhalen 1 en 2.

- Daarna: vragen, uitleg en zelfstandig werken.

Geschiedenis van het leven op aarde

Herhaling 5.4

• Leg uit wat de evolutietheorie precies inhoud.
• Wie was de bedenker van de evolutietheorie?
• Hoe ontstaat variatie in genotype?

De evolutietheorie gaat uit van variatie in genotypen. Hoe komt die variatie tot stand?

1. door natuurlijke selectie
2. door het samengaan van soorten
3. door veranderingen in het milieu
4. door geslachtelijke voortplanting en mutaties

Wat is natuurlijke selectie?

1. De best aangepaste diersoort zal overleven en nakomelingen krijgen.
2. De geleidelijke ontwikkeling van diersoorten op aarde.
3. Het reconstrueren van organismen aan de hand van fossiele resten.
4. Het onderzoek naar de overeenkomsten in erfelijke eigenschappen.

Op de boom zitten twee berkenspanners. Deze camouflage is ontstaan door natuurlijke selectie.

1. Juist
2. Onjuist

Hoe konden de verschillende soorten lemuren op Madagaskar ontstaan?

1. Er was voldoende voedsel
2. Ze waren van elkaar geïsoleerd
3. Er waren geen natuurlijke vijanden
4. Het klimaat was anders dan op het vaste land

Leerdoelen

Aan het einde van de les kan je:

1. Beschrijven hoe fossielen zijn ontstaan.

2. Uitleggen hoe soorten verwant zijn aan elkaar.

Begrippen bij 5.5 Geschiedenis van het leven op                                         aarde

fossielen                                  versteende overblijfselen van organismen, of                                                                                                           afdrukken van organismen in gesteenten

geologische tijdschaal     tijdschaal waarin de tijd sinds het ontstaan van de                                                                                                 aarde is weergegeven

verwantschap                       het hebben van een gemeenschappelijke                                                                                                                   voorouder

Sedimenten

lagen van zand- of kleideeltjes

Geschiedenis van 

het leven op aarde

Geologische tijdschaal

tijdschaal waarin de tijd sinds het ontstaan van de aarde is weergegeven

Geologie = de leer van de aarde

Tijdbalk leven op aarde

Geen leven mogelijk, de temperatuur was veel te hoog.

Eerste eenvoudige levensvormen in het water, de lucht bevatte nog geen zuurstof.

Eerste eencellige organismen die fotosynthese konden laten plaatsvinden ontstaan. Er ontstaat meer zuurstof in het water én in de lucht!

Ongeveer 700 miljoen jaar geleden ontstonden de eerste dieren.

De mensachtigen ontstaan ongeveer 3 miljoen jaar geleden.

Gemeenschappelijke voorouder

Uit een gemeenschappelijke voorouder kunnen op deze manier verschillende soorten ontstaan.

Verwantschap: gemeenschappelijke voorouder.

Hoe langer geleden de gemeenschappelijke voorouder leefde, hoe minder ze verwant zijn!

00:00

Het begin van de aarde

Geen leven mogelijk door de enorme warmte.

04:00 ( 3,5 miljard jaar terug)

eerste vormen van leven ontstaan.

de oerbacterien. deze bestaan uit maar 1 cel

deze gaan langzaam een beetje zuurstof maken

13:00 (1,8 miljard jaar terug)

De eerste Meercellige dingen onstaan

dit zijn nog steeds geen planten, dieren of schimmels.

20:30 ( 635 miljoen jaar terug)

Nu pas ontstaan de eerste planten. deze zitten alleen in de zee. op het land leeft nog niks.

vanaf nu gaat evolutie snel

20:50 ( 540 miljoen jaar terug )

de eerste dieren in de zee ontstaan.

dit zijn kwallen, visachtigen en trilobieten (plaatje)

21:57 (450 miljoen jaar terug)

planten gaan het land op. dit zijn de eerste organismen op land. dieren komen snel hierna (denk aan 22:00)

22:30(320 miljoen jaar terug)

de hele aarde zit nu vol met planten, bomen en dieren

de reptielen beginnen langzaam de aarde over te nemen.

dit worden de Dinosaurussen

23:40(65 miljoen jaar terug)

dinosaurussen sterven uit.

nu komen de zoogdieren op.

23:50(33 miljoen jaar terug)

apen ontstaan

23:59 (1 miljoen jaar terug)

de mens onstaat

Waar is het leven op aarde ontstaan?

1. Het is vanuit de ruimte gekomen
2. In het water
3. Op het land
4. In de grond

Zijn alle soorten waarvan fossielen worden gevonden uitgestorven?

1. Ja
2. Nee

De eerste Insecten maakten hun bloeitijd 300 miljoen jaar geleden door.
Dat begon tijdens de periode.....

1. Perm
2. Devoon
3. Carboon
4. Paleozoïcum

Door welke organismen ontstond het eerste zuurstof in de lucht

1. meercellige organismen
2. eenvoudige levensvormen
3. eencellige organismen
4. bacteriën

Wanneer is de aarde ontstaan?

1. Ong. 3 miljard jaar geleden
2. Ong. 13,7 miljard jaar geleden
3. Ong. 4,6 miljoen jaar geleden
4. Ong. 4,6 miljard jaar geleden

Verwantschap is...

1. binnen één soort vergelijkbare eigenschappen hebben
2. het veranderen van een bestaande soort in een nieuwe soort
3. dieren die in dezelfde groep leven en bij elkaar blijven
4. een vergelijkbare eigenschap van een gemeenschappelijke voorouder krijgen

Volgens deze stamboom, welke soorten zijn het meest verwant aan elkaar?

1. Salamander aan vis
2. Gans aan Vis
3. Mens aan kikker
4. Mens aan kat

Wie heeft de meeste verwantschap met de gorilla?

1. Apen van de nieuwe wereld
2. Chimpansees
3. Orang-oetans
4. Gibbons

Wat zijn rudimentaire organen

1. Organen die dezelfde bouw hebben maar een andere functie
2. Organen die dezelfde functie hebben, maar apart van elkaar zijn ontstaan
3. Organen die dezelfde functie hebben, maar niet dezelfde bouw
4. Organen die we door aanpassingen aan het milieu niet meer nodig hebben

Aan de slag!

Thema 5, t/m basisstof 5 maken

Alles behalve de plus-opdrachten

Experts

Plus-opdrachten / Samenhang

PO

Begin of ga verder met de praktijkopdracht Deel 1