FE les 3: Koopverslaving

• Maatschappijleer
• Middelbare school
• havo
• Leerjaar 3

FE: Koopverslaving

Feitjes vooraf

- 25%  bevolking is mild tot zwaar koopverslaafd (Medische Universiteit Wenen, 2017)

- Mannen kopen vooral electronica, gereedschap en auto's; vrouwen kleding,  schoenen, make-up en hebbedingetjes

- Grootste gevaar voor koopverslaafden is de uitverkoop

- Het aantal koopverslaafden groeit, m.n. onder jongeren

- Dwangmatig kopen gaat vooral op de kick

- Geen controle meer -> Hobby -> kopen staat centraal

- Achteraf vaak schuldgevoel

Gedragsverslaving

Mensen kunnen niet alleen verslaafd raken aan middelen, maar kunnen ook verslaafd raken aan bijvoorbeeld gokken en gamen, of zelfs aan eten of seks. Deze verslavingen worden gedragsverslavingen genoemd. Bij een gedragsverslaving worden er geen drugs ingenomen. Het gevoel dat gedragsverslaafde mensen krijgen is vergelijkbaar met het gevoel dat inname van drugs veroorzaakt.

Verslaafd aan dopamine

Bij een gedragsverslaving wordt het fijne gevoel veroorzaakt door twee dingen:

1. De handeling die ze uitvoeren

2, De verwachting en de opwinding

Door de handeling (bijvoorbeeld gamen) komt dopamine vrij in de hersenen. Het beloningscentrum in de hersenen wordt dan indirect gestimuleerd. 

Bij drugs wordt het beloningssysteem direct gestimuleerd doordat de verslavende stoffen doordringen in de hersenen. 

Mensen die gedragsverslaafd zijn, willen in veel gevallen afleiding zoeken van hun echte leven. Elke keer als zij de handeling verrichten komt dopamine vrij. Het fijne gevoel dat hierbij ontstaat, is verslavend.

Waar komt koopverslaving vandaan?

- Koopverslaving heeft niet één oorzaak

 - Gevoel van onvrede verdrijven 

- De meeste koopverslaafden kampen met een laag zelfbeeld. Wanneer ze iets aanschaffen, voelen ze zich even gelukkig. Van dat idee is onze hele maatschappij doordrenkt: we krijgen continu de prikkel dat je van kopen gelukkig wordt

- Vaak ook slechte relatie met ouders of pestverleden (vriendschap kopen)

- Koopverslaafden met oorlogservaringen vertonen vaak hamstergedrag

Het is echt een verslaving

1. Vaker en grotere hoeveelheden kopen dan je van plan was.
2. Mislukte pogingen om te minderen of te stoppen.
3. Sterk verlangen
4. Door verslaving tekortschieten op het werk, school of thuis.
5. Blijven kopen ondanks dat het problemen meebrengt in het sociale of relationele vlak.
6. Opgeven of sterk verminderen van hobby’s, sociale activiteiten of werk.
7. Voortdurend kopen zelfs wanneer je daardoor in gevaar komt (steeds duurdere spullen).
8. Opgelucht gevoel na het doen van aankopen.
9. Liegen over nieuwe aankopen en/of het verstoppen van nieuwe spullen.
10. Voortdurend kopen ondanks  lichamelijke of psychische problemen.
11. Grotere hoeveelheden nodig hebben om het effect nog te voelen oftewel tolerantie.
12. Onthoudingsverschijnselen, die pas minder worden als er weer wat gekocht wordt.

Bron: Jelinek.nl

Typen koopverslaafden

Troostkoper; wil zich graag beter voelen door zichzelf cadeautjes te geven 

Fanatieke koper; koopt heel bewust veel van dezelfde producten 

Impulsieve koper; koopt naar aanleiding van wat er te zien is en wordt winkels ingetrokken door 'uitverkoop'-posters 

Compulsieve koper; heeft van alle drie de bovenstaande kopers een beetje. Hij koopt omdat hij aanbiedingen ziet, zoekt naar producten en troost zich ermee 

Wat kun je aan koopverslaving doen?

- Erken dat je een probleem hebt

- Werk aan je zelfbeeld

- Bouw het kopen langzaam af

- Zoek andere manieren om je goed over jezelf te voelen, ook bij ontwenningsverschijnselen

- Betrek je anderen bij je probleem en vraag ze je te helpen

- Vul je tijd in op een andere manier

Helpen?

- Confronteer en hou de verslaafde een spiegel voor

- Stel grenzen

- Help met afleiding

Wat vonden jullie van dit onderwerp?

Volgende week: The Social Dilemma