H4 + H5 woordenschat

• Nederlands
• Middelbare school
• vwo
• Leerjaar 1

Planning

Openen (5)

Woordenschat H4 (15)

Aan de slag! (25)

Woordenschat H5 (15)

Nakijken (10)

H4 Woordenschat - tegenstellingen

Lesdoel: 

• Ik kan een tegenstelling in de tekst vinden.
• Ik kan de betekenis van een onbekend woord achterhalen met behulp van een tegenstelling.

Er zijn dit jaar al drie woordraadstrategieën behandeld. Weet je nog welke?
Tip: je antwoord begint met 'zoek een'.

Woordenschat H4

Vandaag leer je een 4e strategie om de betekenis van een woord te zoeken: zoek een tegenstelling.

Er staat soms een tegenstelling van het (moeilijke) woord in de tekst. Als je de twee tegengestelde woorden vindt, kun je de betekenis van het moeilijke woord eruit afleiden. 

Want:

groot                 -                klein 

deze tegenstelling kennen we allemaal.

Maar wat als je de betekenis van (één van de) woorden niet kent?

Woordenschat H4

Zoals in de zin:

Deze ziekte veroorzaakt zowel psychische als somatische klachten. 

moeilijk woord = somatische

• somatisch is een tegenstelling van psychisch
  

(het tegenovergestelde). 

Dus wat betekent somatisch?

1. geestelijk
2. lichamelijk
3. verstandig
4. ziek

1. Hoe herken je een tegenstelling?

Aan de vorm: soms is de tegenstelling een basiswoord plus een voorvoegsel a-, on-, in-, il-, im-, ir- (=niet):

Bijvoorbeeld: 

technisch<-> atechnisch, 

acceptabel<->onacceptabel, 

reëel <-> irreëel

Dus bij deze uitleg:
Welk woord is een vorm van een tegenstelling?

1. illustratie
2. impact
3. onder
4. imperfect

2. Hoe herken je een tegenstelling?

Soms wordt de tegenstelling gevormd door het voorvoegsel te vervangen.

Bijvoorbeeld:

intern <-> extern, 

oplopen <-> aflopen, 

autochtoon <-> allochtoon.

3. Hoe herken je een tegenstelling?

De tegenstelling kan ook een heel ander woord zijn.

Bijvoorbeeld: 

mentaal <-> fysiek

progressie <-> stilstand

Woordenschat H4

Signaalwoorden die een tegenstelling aangeven zijn:

maar, anderzijds, daarentegen, echter, hoewel, aan de andere kant, tegenover.

Woordenschat H4

Een voorbeeld:

Voor deze klus moet je geen poreus, maar waterdicht materiaal gebruiken.

moeilijk woord = poreus

Wat geeft de tegenstelling aan?

maar, dus poreus is een tegenstelling van waterdicht

Aan de slag!

Wat? Maken opdracht 2 en 4 van Woordenschat H4

Hoe? Lesboek en schrift

Tijd? 25 minuten

Hulp? Je werkt zelfstandig

Klaar? Zie leerstofoverzicht en ga daarmee aan de slag!

De vijf woordraadstrategieën

H1: Zoek naar een synoniem

H2: Omschrijving van het woord

H3: Voorbeeld

H4: Tegenstelling

H5: Bekend woorddeel

Welke strategie wordt hier gebruikt?

Vandaag heb ik amper tijd om boodschappen te doen, terwijl ik gisteren tijd over had.

1. tegenstelling
2. bekend woorddeel
3. omschrijving

Welke strategie wordt hier gebruikt?
Als je op jezelf woont, krijg je te maken met allerlei instanties, zoals verzekeringsmaatschappijen, banken en scholen.

1. synoniem
2. tegenstelling
3. voorbeeld
4. omschrijving

Een bekend woorddeel zoeken

• Als je de betekenis van een woord niet kent, kun je op zoek gaan naar een bekend deel van het woord (woorddeel)
  
• Dit kan bij: 

1. Woorden die samengesteld zijn (inkoopmedewerker)


2. Woorden met een voorvoegsel (ongezond)
3. Achtervoegsel (naamloos)

Zo zoek je een bekend woorddeel

• Kijk welke delen van het woord jij al kent. 
  
• Kijk of er een voorvoegsel voor het woord staat, bijvoorbeeld: on-, ont-, her-.
  
• Kijk of er een achtervoegsel achter het woord staat, bijvoorbeeld: -vol, -loos.
  

Zoek naar een bekend woorddeel

Dat kan bij:

1. Samengestelde woorden
   (thuiswerken, zorgpersoneel, coronamaatregelen...)
2. Afleidingen

• Woorden met een voorvoegsel (ongewild, herinrichten...)
• Woorden met een achtervoegsel (draadloos, prikkelbaar...)
• Beide (onoplosbaar, onwenselijk)

Samenstelling

Woorden die bestaan uit twee of meer andere woorden. 

Interieurbouw 

Bouwsteen

Bioscoopkaartje

Zonnebril

Klassenfeest

Afleiding

Een woord met een voor- en/of achtervoegsel.

woord: bouw(en)

Verbouwen

Verbouwing

Afbouwen

Gebouw

Afbreekbaar

1. Samenstelling
2. Afleiding

winstberekening

1. Samenstelling
2. Afleiding

Maak een samenstelling en een afleiding met het werkwoord: verf/verven

Samenvatting

Je weet dat je de betekenis van moeilijke woorden kunt vinden door een bekend woorddeel te zoeken.

Dit kan bij:

1. Samengestelde woorden (woorden die uit twee woorden bestaan.
2. Woorden met een voorvoegsel (on-, her-, ...)
3. Woorden met een achtervoegsel (-loos, -vol, ...)

Opdracht

Maak drie afleiding van het woord: reken(en)

1 afleiding met alleen een voorvoegsel

1 afleiding met alleen een achtervoegsel

1 afleiding met beide