Les 4 De Aarde en IK V2A

• Wereldcampus
• Middelbare school
• vmbo, mavo, havo, vwo
• Leerjaar 1-3

Startklaar 

Telefoon

• De leerlingen hebben hun telefoon thuis, in de kluis of in het Zakkie. 
• Wanneer de leerling toch de telefoon erbij pakt, volgt een eerste waarschuwing. 
• De leerling wordt in de gelegenheid gesteld zich te corrigeren en zijn/haar telefoon alsnog in het Zakkie te doen. 
• Wanneer een leerling geen Zakkie bij zich heeft, dan dient de leerling deze thuis op te halen of een nieuwe te kopen bij de balie (5 euro). 
• Wanneer een leerling weigert volgt de procedure van “eruit gestuurd”.  

Startklaar 

De Aarde en IK!

Les 4

LEZEN 10 min

Actualiteit

https://nos.nl/collectie/13959/artikel/2567762-massaal-protest-in-den-haag-tegen-israel-standpunt-kabinet-rustig-verlopen    (zondag 18 mei)

Vervolg? 

19 mei om 4.39 uur: bericht weer toelaten voedsel

19 mei om 7.43 uur: bericht Rode Kruis, Unicef, Frankrijk
19 mie om 11.32 uur: Netanyahu over druk bondgenoten 

19m 

Lesplanning

- Actualiteit: NOS -bericht 18/19 mei 2025
- Lesplanning
- Vragenlijst
- Lesdoelen
- Voorkennis en herhalen begrippen

- Bespreken eindopdracht
- Start eindopdracht + huiswerk 
- Afsluiting. 

3. Leerdoelgericht werken

De docent geeft het onderwerp, RTTI geformuleerde leerdoelen en de lesopbouw aan. De docent weet de leerdoelen goed te laten aansluiten bij de voorkennis en het (taal)niveau van de leerlingen. Gedurende de les wordt continu een terugkoppeling naar de leerdoelen gemaakt om de mate van beheersing te controleren.

Welke kennis of vaardigheden moet een docent  Wereldcampus hebben?

Noem 2 eigenschappen van een docent die jij belangrijk vindt

Onderwerpen:

1) SDG's 

2) Duurzaamheid

3) Oorzaken/gevolgen
     klimaatverandering

4) Eindopdracht

3) Oorzaken klimaatverandering

4) Eindopdracht
- doel en fasen eindopdracht
- 2- of 3-tallen (of zelf)

      Lesdoelen

Jullie kunnen deze begrippen uitleggen:
 
- het broeikasgaseffect
- ecologische voetafdruk
- circulaire economie
- biodiversiteit. 

Jullie kennen de fasen van de eindopdracht en vormen groepjes en brainstormen over
onderwerp en onderzoeksontwerp. 

3. Leerdoelgericht werken

De docent geeft het onderwerp, RTTI geformuleerde leerdoelen en de lesopbouw aan. De docent weet de leerdoelen goed te laten aansluiten bij de voorkennis en het (taal)niveau van de leerlingen. Gedurende de les wordt continu een terugkoppeling naar de leerdoelen gemaakt om de mate van beheersing te controleren.

Uitlegvideo Klimaatverandering

Kijk naar de video en maak eigen aantekeningen over: 

1. De ecologische voetafdruk
2. Het broeikasgaseffect en noem 2 oorzaken
3. De circulaire economie
4. Biodiversiteit
 

Uitlegvideo Klimaatverandering

2. Het broeikasgaseffect: ???

Uitlegvideo Klimaatverandering

2. Het broeikasgaseffect: toename van broeikasgassen zoals CO2 en methaan, die als een warme deken om de aarde hangen, wat leidt tot verdere opwarming van de aarde. 

Wat heeft dit te maken met klimaatverandering? 

Uitlegvideo Klimaatverandering

1. De ecologische voetafdruk:  ?????

Uitlegvideo Klimaatverandering

1. De ecologische voetafdruk: de hoeveelheid aarde (water en grond) die nodig is voor één persoon om te leven zoals we nu leven. Bijvoorbeeld iemand in het Westen 9 voetbalvelden. Iemand in Afrika 1,5 voetbalveld. 
 

Uitlegvideo Klimaatverandering

1. De ecologische voetafdruk: de hoeveelheid aarde (water en grond) die nodig is voor één persoon om te leven zoals we nu leven. Bijvoorbeeld iemand in het Westen 9 voetbalvelden. Iemand in Afrika 1,5 voetbalveld. 

Wat heeft dit te maken met klimaatverandering?
 

Uitlegvideo Klimaatverandering

4. Biodiversiteit: ???

Uitlegvideo Klimaatverandering

4. Biodiversiteit: alle soorten planten, dieren en micro-organismen. 

Wat heeft dit te maken met klimaatverandering?

Uitlegvideo Klimaatverandering

3. De circulaire economie: ???

Uitlegvideo Klimaatverandering

3. De circulaire economie: systeem waarin grondstoffen en materialen die niet meer nodig zijn (afval) niet wordt weggegooid, maar wordt hergebruikt. 

Wat heeft dit te maken met klimaatverandering?

Neem over en vul in...... 

- verbranden fossiele niet-herbruikbare stoffen
- veranderende weer/weersextremen
- klimaatverandering 
- uitstoot van methaan door veeteelt

- broeikasgaseffect
- smelten van ijskappen/zeespiegelstijging

Eindopdracht De Aarde & Ik

6. Actieve verwerking

De docent maakt expliciet over hoe de leerstof actief verwerkt dient te worden. Hierbij modelleert de docent eerst en laat daarna de leerlingen actief inoefenen. De ondersteuning wordt geleidelijk afgebouwd. De docent zorgt voor afwisseling in oefentypes en maakt gedurende de les het leren zichtbaar. De docent zet bijvoorbeeld in op hardop denken opdrachten en koppelt daar een geïnformeerde vervolgstap aan.

Uitleg eindopdracht De Aarde en ik! (MHV)

Eindopdracht: wetenschappelijk onderzoek (SSIBL) door metingen te doen en stappen te nemen om te verduurzamen. 

Stappen:

1. Kiezen onderwerp. 

2. Schrijven onderzoeksvraag.        

3. Onderzoeksontwerp voor verzamelen data. 
4. Verzamelen (3 weken) en interpreteren data. 

5. Conclusies en presenteren van het onderzoek.    

5. Concrete en herkenbare voorbeelden

De docent maakt gebruik van praktische en concrete voorbeelden die voor leerlingen herkenbaar zijn in hun eigen leefwereld om tot beter begrip te komen. De docent doet hierbij een beroep op dual coding. Door het visuele en het verbale te combineren vergroot de docent de kans dat lesstof beter bij de leerlingen blijft beklijven.

Stap 1: onderwerp/onderzoeksvraag kiezen 

(klas 2 en 3 - in tweetallen/drietallen)

1. Hoe kunnen we de biodiversiteit van onze buurt meten en welke stappen kunnen we nemen om deze te bevorderen, zodat we bijdragen aan een duurzamere en gezondere leefomgeving? 
2. Hoe kunnen we op school de principes van een circulaire economie toepassen om afval te verminderen en grondstoffen optimaal te benutten, en welke concrete acties kunnen we ondernemen om onze school duurzamer te maken?
3. Hoe kunnen we de ecologische voetafdruk van onze school bereken en welke maatregelen kunnen we implementeren om deze te verkleinen, zodat we onze bijdrage aan klimaatverandering verminderen?

5. Concrete en herkenbare voorbeelden

De docent maakt gebruik van praktische en concrete voorbeelden die voor leerlingen herkenbaar zijn in hun eigen leefwereld om tot beter begrip te komen. De docent doet hierbij een beroep op dual coding. Door het visuele en het verbale te combineren vergroot de docent de kans dat lesstof beter bij de leerlingen blijft beklijven.

Stap 2: formuleren onderzoeksvraag

Een goede onderzoeksvraag:

- Is een vraag. 

- Bevat een onderwerp en wat je daar van wilt weten. 

- Begint met 'hoe', 'waarom' of 'welke'? (Kun je niet beantwoorden met ja of nee).

- Is niet te groot én niet te klein.
- Kun je onderzoeken door data te meten/gegevens te verzamelen. 

5. Concrete en herkenbare voorbeelden

De docent maakt gebruik van praktische en concrete voorbeelden die voor leerlingen herkenbaar zijn in hun eigen leefwereld om tot beter begrip te komen. De docent doet hierbij een beroep op dual coding. Door het visuele en het verbale te combineren vergroot de docent de kans dat lesstof beter bij de leerlingen blijft beklijven.

Stap 2: formuleren onderzoeksvraag

Voorbeeld onderzoeksvraag: 

Hoe kunnen we de luchtkwaliteit in het klaslokaal meten en welke stappen kunnen we zetten om de luchtkwaliteit te verbeteren? 

Hoe kunnen we het verbruik van elektriciteit in de school meten en welke stappen kunnen we zetten om het verbruik te verminderen?

5. Concrete en herkenbare voorbeelden

De docent maakt gebruik van praktische en concrete voorbeelden die voor leerlingen herkenbaar zijn in hun eigen leefwereld om tot beter begrip te komen. De docent doet hierbij een beroep op dual coding. Door het visuele en het verbale te combineren vergroot de docent de kans dat lesstof beter bij de leerlingen blijft beklijven.

Stap 1 en 2: onderwerp/onderzoeksvraag kiezen 

1. Hoe kunnen we de biodiversiteit van onze buurt meten en welke stappen kunnen we nemen om deze te bevorderen, zodat we bijdragen aan een duurzamere en gezondere leefomgeving? 
2. Hoe kunnen we op school de principes van een circulaire economie toepassen om afval te verminderen en grondstoffen optimaal te benutten, en welke concrete acties kunnen we ondernemen om onze school duurzamer te maken?
3. Hoe kunnen we de ecologische voetafdruk van onze school bereken en welke maatregelen kunnen we implementeren om deze te verkleinen, zodat we onze bijdrage aan klimaatverandering verminderen?

5. Concrete en herkenbare voorbeelden

De docent maakt gebruik van praktische en concrete voorbeelden die voor leerlingen herkenbaar zijn in hun eigen leefwereld om tot beter begrip te komen. De docent doet hierbij een beroep op dual coding. Door het visuele en het verbale te combineren vergroot de docent de kans dat lesstof beter bij de leerlingen blijft beklijven.

Stap 3: onderzoeksontwerp

Opdracht: bedenk een geschikte manier (onderzoeksontwerp) om jouw onderzoek te verrichten en data (meetgevens) over jouw onderwerp te verzamelen.

- Belangrijk: het onderzoek en de meetgegevens moeten jou helpen antwoord te geven op je onderzoeksvraag !
- Belangrijk: de meetgegevens moeten nauwkeurig bijgehouden en onderzocht worden !

  En moet je kunnen verwerken in een grafiek, tabel of staafdiagram.

- Bij twijfel: raadpleeg je docent!

5. Concrete en herkenbare voorbeelden

De docent maakt gebruik van praktische en concrete voorbeelden die voor leerlingen herkenbaar zijn in hun eigen leefwereld om tot beter begrip te komen. De docent doet hierbij een beroep op dual coding. Door het visuele en het verbale te combineren vergroot de docent de kans dat lesstof beter bij de leerlingen blijft beklijven.

Hoe ga je meetgegevens/data verzamelen?

6. Actieve verwerking

De docent maakt expliciet over hoe de leerstof actief verwerkt dient te worden. Hierbij modelleert de docent eerst en laat daarna de leerlingen actief inoefenen. De ondersteuning wordt geleidelijk afgebouwd. De docent zorgt voor afwisseling in oefentypes en maakt gedurende de les het leren zichtbaar. De docent zet bijvoorbeeld in op hardop denken opdrachten en koppelt daar een geïnformeerde vervolgstap aan.

Stap 3: onderzoeksontwerp

Opdracht: bedenk een geschikte manier (onderzoeksontwerp) om jouw onderzoek te verrichten en data (meetgevens) over jouw onderwerp te verzamelen.

- Belangrijk: het onderzoek en de meetgegevens moeten jou helpen antwoord te geven op je onderzoeksvraag !
- Belangrijk: de meetgegevens moeten nauwkeurig bijgehouden en onderzocht worden !

  

Huiswerk voor de volgende les: maak 2- of 3-tallen, kies een onderwerp met onderzoeksvraag (uit 3 opties).  Bedenk een ontwerp voor hoe jullie het onderzoek gaan uitvoeren en hoe je meetgegevens gaat verzamelen. Per groepje via SOM in
5-10 regels uiterlijk 23 mei aan mij laten weten. Oefen thuis vast meetgegevens verz.!

5. Concrete en herkenbare voorbeelden

De docent maakt gebruik van praktische en concrete voorbeelden die voor leerlingen herkenbaar zijn in hun eigen leefwereld om tot beter begrip te komen. De docent doet hierbij een beroep op dual coding. Door het visuele en het verbale te combineren vergroot de docent de kans dat lesstof beter bij de leerlingen blijft beklijven.

Uitleg eindopdracht De Aarde en ik! (MHV)

Eindopdracht: wetenschappelijk onderzoek (SSIBL) door metingen te doen en stappen te nemen om te verduurzamen. 

Stappen:

1. Kiezen onderwerp. 

2. Schrijven onderzoeksvraag.        

3. Onderzoeksontwerp voor verzamelen data. 
4. Verzamelen (3 weken) en interpreteren data

5. Conclusies en presenteren van het onderzoek.    

5. Concrete en herkenbare voorbeelden

De docent maakt gebruik van praktische en concrete voorbeelden die voor leerlingen herkenbaar zijn in hun eigen leefwereld om tot beter begrip te komen. De docent doet hierbij een beroep op dual coding. Door het visuele en het verbale te combineren vergroot de docent de kans dat lesstof beter bij de leerlingen blijft beklijven.

     Afsluiting

Jullie kunnen deze begrippen uitleggen:
 
- het broeikasgaseffect
- ecologische voetafdruk
- circulaire economie
- biodiversiteit. 

Jullie kennen de fasen van de eindopdracht en vormen groepjes en brainstormen over
onderwerp en onderzoeksontwerp. 

3. Leerdoelgericht werken

De docent geeft het onderwerp, RTTI geformuleerde leerdoelen en de lesopbouw aan. De docent weet de leerdoelen goed te laten aansluiten bij de voorkennis en het (taal)niveau van de leerlingen. Gedurende de les wordt continu een terugkoppeling naar de leerdoelen gemaakt om de mate van beheersing te controleren.

Exit ticket

Afsluiting

Jullie kunnen uitleggen wat het broeikasgaseffect is en 3 menselijke activiteiten noemen die dit effect versterken.

Jullie kunnen het verband tussen het broeikasgaseffect en klimaatverandering uitleggen. 

Hoe ging de les vandaag? Lesdoelen behaald, hoe ging het leren zelf?

3. Leerdoelgericht werken

De docent geeft het onderwerp, RTTI geformuleerde leerdoelen en de lesopbouw aan. De docent weet de leerdoelen goed te laten aansluiten bij de voorkennis en het (taal)niveau van de leerlingen. Gedurende de les wordt continu een terugkoppeling naar de leerdoelen gemaakt om de mate van beheersing te controleren.

Samen aan de slag

Voor duurzame groei moet er evenwicht zijn tussen milieu, mens en economie. 

Dat kan ook op school. 

Jullie bedenken een project dat het milieu in/rond de school, het welzijn van leerlingen op school of economie (bijv. kostenbesparing voor de school) ondersteunt.  

6. Actieve verwerking

De docent maakt expliciet over hoe de leerstof actief verwerkt dient te worden. Hierbij modelleert de docent eerst en laat daarna de leerlingen actief inoefenen. De ondersteuning wordt geleidelijk afgebouwd. De docent zorgt voor afwisseling in oefentypes en maakt gedurende de les het leren zichtbaar. De docent zet bijvoorbeeld in op hardop denken opdrachten en koppelt daar een geïnformeerde vervolgstap aan.

Samen aan de slag

Bijv. 
-  een project voor een groener milieu: een tuin of kas
- een project voor welzijn van leerlingen: sport/muziek/game/cultuurdag  
- een project voor economie/kostenbesparing voor de school: energieverbruik of materiaalverbruik omlaag

Werk in groepjes van 2-4 leerlingen, 10 minuten,   zachtjes praten.
Werk jullie plan uit op het werkblad. Daarna klassikaal bespreken.    

6. Actieve verwerking

De docent maakt expliciet over hoe de leerstof actief verwerkt dient te worden. Hierbij modelleert de docent eerst en laat daarna de leerlingen actief inoefenen. De ondersteuning wordt geleidelijk afgebouwd. De docent zorgt voor afwisseling in oefentypes en maakt gedurende de les het leren zichtbaar. De docent zet bijvoorbeeld in op hardop denken opdrachten en koppelt daar een geïnformeerde vervolgstap aan.

Nabespreking

Duurzaamheid op school: 

Wat is het DOEL van jullie project?
HOE gaan jullie het doel bereiken (wat moet veranderen)?
WAT & WIE zijn daarvoor nodig?  
HOE kunnen jullie checken of het doel gehaald is?

6. Actieve verwerking

De docent maakt expliciet over hoe de leerstof actief verwerkt dient te worden. Hierbij modelleert de docent eerst en laat daarna de leerlingen actief inoefenen. De ondersteuning wordt geleidelijk afgebouwd. De docent zorgt voor afwisseling in oefentypes en maakt gedurende de les het leren zichtbaar. De docent zet bijvoorbeeld in op hardop denken opdrachten en koppelt daar een geïnformeerde vervolgstap aan.

Afsluiting

Jullie kunnen uitleggen dat duurzame groei 

bestaat uit evenwicht tussen mens, milieu en economie;

Jullie kunnen een project voor op school bedenken dat het milieu op/rond school, het welzijn van leerlingen of economie (kostenbesparing voor de school) ondersteunt.  

Hoe verliep de les vandaag?

3. Leerdoelgericht werken

De docent geeft het onderwerp, RTTI geformuleerde leerdoelen en de lesopbouw aan. De docent weet de leerdoelen goed te laten aansluiten bij de voorkennis en het (taal)niveau van de leerlingen. Gedurende de les wordt continu een terugkoppeling naar de leerdoelen gemaakt om de mate van beheersing te controleren.

whimsical.com