Kladversie les 1

• Kunst
• Middelbare school
• vwo
• Leerjaar 6

Schilderkunst 19e eeuw

Romantiek 

Wanneer is de 19e eeuw?

1. 1800-1900
2. 1900-2000

Romantiek

ca. 1790 - 1860

Verlichting

- Denken werd gestimuleerd

- Het rationeel optimisme en verlicht denken dat werd toegepast op alle - terreinen van de samenleving: Godsdienst, politiek en sociale verhoudingen

- De wereld kan verklaard worden door ‘de rede’/het verstand (rationalisme)

- De waarheid over de wereld wordt gevonden door empirische observatie (empirisme) en systematische twijfel 

J

Joseph Wright of Derby - Een experiment met een vogel in een luchtpomp- 1768

De romantiek geloofde in maatschappelijke vooruitgang?

1. waar
2. niet waar

Waar komt de Romantiek vandaan?

- begonnen als literaire stroming 

- vele revoluties riepen naar een drang van vrijheid 

- verandering van denken trad op

- snelle technologische en maatschappelijke veranderingen

- door o.a. komst stoommachines industrialiseerden de steden snel - ten koste van werk en leefomstandigheden

- gevoel was belangrijker dan gezond verstand

- nationalisme kwam op gang

Eugène Delacroix - de vrijheid leidt het volk - 1830

Nationalisme

- Voortgekomen uit ideaal van de Verlichting:  'vrijheid, gelijkheid en broederschap' 

-  De romantiek maakte nationalistische gevoelens los, 

- eigen land, de eigen taal en geschiedenis en de traditionele normen en waarden werden verheerlijkt. 

kenmerken romantische beweging

- gevoel wordt benadrukt

- geen vergelijkbare stijl maar vergelijkbare filosofie

- kunstenaars verbeelden wereld waarin natuurkrachten, sprookjes, mythen en exotische culturen een rol spelen

- weg van alledaagse werkelijkheid

- aandacht voor gevoel 

4 onderwerpen

1. Teruggrijpen op andere civilisaties of het verleden

2. Nadruk op gevoel, fantasie, de droom

3. Verbeelden falen van mensenlijk ratio

4. Verbeelden van het sublieme

1. teruggrijpen op andere civilisaties of het verleden

- verleden wordt geromantiseerd 

- mensen willen vluchten uit eigen tijd

- sprookjes uit oude verhalen krijgen aandacht

- in kunst leidt dat tot exotisme: verheerlijking van het verre oosten 

Exotisme

- kolonialisme, wereldtentoonstellingen, de toegenomen mobiliteit & opkomende toerisme draagt bij in de kunsten

- imperialisme

- kleurrijke, soms gefantaseerde, verre oorden en culturen prikkelen de verbeelding

Oriëntalisme

Edward Said, kunsthistoricus:

Oriëntalisme = vertekende beeld van de 19e eeuwse westerse fascinatie voor het middenoosten en Azië (oriënt)

Jean-Leon Gerome - De slangenbezweerder - 1870

Eugène Delacroix (1798–1863), De vrouwen van Algiers in hun vertrek - 1834

'Odalisque met slaaf' van Jean Auguste Dominique Ingres - 1840

2. nadruk op gevoel, fantasie, de droom

- gebruik opium kwam op (soort drugs)

- kwamen droombeelden door

- nieuwe vorm van kunst

Henry Fuseli - De nachtmerrie - 1782

3. verbeelden falen van menselijk ratio

- in de tijd van de verlichting ging men ervan uit dat menselijk ratio leidde tot vooruitgang

- leidde tot teleurstelling (bijvoorbeeld de vele oorlogen en onmenselijke dingen die er gebeurde)

Francisco de Goya. de derde mei 1808 - 1814

Francisco de Goya - Gruwelen van de oorlog - 1810-1820

4. verbeelden van sublieme

- overweldigende natuur

- nietigheid van de mens

- schone vs sublieme

'Angst is de sterkste emotie waar wij toe in staat zijn': Edward Burke (1927 - 1797)  -> subliem en schone

Schone (schoonheid): evenwicht en harmonie, verbeelding en verstand (mooi)

Subliem: grootsheid van de natuur, voelt je nietig als mens (super mooi met een beetje angst, roept emotie op)

Schone

J. constable dedham vale

(1802)

Caspar David Friedrich -wandelaar boven de zee van wolken (1818)

William Turner - Sneeuwstorm- stoomboot voor de havenmond 1842

joseph wright of derby uitbarsting van de vesuvius (1774)

1. Schone
2. Subliem

l'art pour l'art

-kunstenaar maakt zich vrij van opdrachtgevers

-uit eigen intrinsieke behoefte ging men kunst maken waar de kunstenaar niet aan kon ontsnappen

- kunstenaar is een genie

- uitdrukken van gevoelens centraal

Een Brandend Huisje, door Joseph Wright of Derby (1793).

Onder welke groep behoort dit kunstwerk?

1. Teruggrijpen op andere civilisaties of het verleden
2. Nadruk op gevoel, fantasie, de droom
3. Verbeelden falen van mensenlijk ratio
4. Verbeelden van het sublieme

Francisco de Goya, Blazers - 1799

Onder welke groep behoort dit kunstwerk?

1. Teruggrijpen op andere civilisaties of het verleden
2. Nadruk op gevoel, fantasie, de droom
3. Verbeelden falen van mensenlijk ratio
4. Verbeelden van het sublieme

Jean Auguste Dominique Ingres, Het Turkse bad - 1859-1863

Onder welke groep behoort dit kunstwerk?

1. Teruggrijpen op andere civilisaties of het verleden
2. Nadruk op gevoel, fantasie, de droom
3. Verbeelden falen van mensenlijk ratio
4. Verbeelden van het sublieme

Vragen?

De Romantische kunstenaar kenmerkt zich door:

imaginatie - verbeeldingskracht

intuïtie - het gevoel kent de waarheid

idealisme - geloof in een betere wereld

inspiratie - het gevoel is de bron

individualiteit - kunst is persoonlijk en origineel

Thema's in de romantiek

- Literaire helden uit het verleden worden weer een onderwerp in de romantiek

- Streven naar vrijheid, verzet tegen tirannie

http://kunst-19e-eeuw.blogspot.com/p/romantiek.html

- nationalisme

- verschillende foto's kenmerken

- exotisme

- beeldhouwkunst

natuur als bron

- naast de rede en rationalistisch denken komt plek voor de natuur

- puurheid en onbedorvenheid

- kunstenaar maakt kunst omdat hij hier behoefte aan heeft

- kunstenaar als een genie

- kunstenaar als genie die zich niets aantrekt van burgerlijke omgangsvormen

-uitdrukken van gevoelens centraal

Caspar David Friedrich

wandelaar boven de zee van wolken (1818)

- alledaagse een hogere betekenis geven

als schilder niet alleen schilderen wat hij voor zich ziet, maar ook wat hij in zichzelf ziet - kenmerkt romantiek in noord Duitsland

- schildert verstilde landschappen maar wil alledaagse een hogere betekenis geven

- zichtbare natuur verschijning is van onnoembare 

- om dat te ervaren heb je het verbeeldingskracht nodig, slaat hoger aan dan ratio

- relatie met grootsheid uit de natuur

William Turner

Sneeuwstorm- stoomboot voor de havenmond 1842

-subjectief weergeven van natuur

- voorloper Franse impressionisten

Frederic Edwin Church

Syrie aan zee (1873)

- natuurkrachten de hoofdrol

- licht en spel

Programmamuziek

- Straus neemt afscheid van de strakke, evenwichtige muzikale vormen uit de klassieke periode 

- klankkleur en dynamiek worden belangrijker

- je wordt overdonderd door de muziek

Frederic Edwin Church -Syrie aan zee (1873)

- wantrouwig tegen het ideaal van vooruitgang van de verlichting

- blikken daarom terug naar het verleden 

- daarom vaak ruines op van gebouwen naar het verleden